Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-7771

van Yoeri Vastersavendts (Open Vld) d.d. 16 januari 2013

aan de staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale en de fiscale fraude, toegevoegd aan de eerste minister

Sociale zekerheidsuitkeringen - Fraude met bisregisternummers - Stand van zaken

sociale uitkering
fraude
zwartwerk
sociale zekerheid
officiële statistiek

Chronologie

16/1/2013Verzending vraag
22/5/2013Rappel
18/7/2013Antwoord

Vraag nr. 5-7771 d.d. 16 januari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De fraude met bisregisternummers is van belang voor socialezekerheidsuitkeringen. Uw voorganger had strenge maatregelen aangekondigd om deze vorm van fraude aan te pakken. Met een zogenaamd bisregisternummer is het mogelijk om iemand zonder geldige verblijfsvergunning of arbeidskaart via Dimona in te schrijven. Het volstaat de identiteitsgegevens elektronisch in te voeren en automatisch wordt een bisregisternummer toegekend, waaronder betrokkene in Dimona wordt ingeschreven. Met dat bisregisternummer kan betrokkene een SIS-kaart en kinderbijslag verkrijgen.

De bestrijding van fraude via bisregisternummers werd opgenomen in de gecoördineerde fraudebestrijding van het nieuwe actieplan 2009-2010 van het college voor de Fraudebestrijding. Er werd onder andere voorgesteld om de inschrijvingsschermen voor Dimona zodanig aan te passen dat enkel personen in het bezit van een geldige verblijfsvergunning en arbeidskaart een bisregisternummer kunnen verkrijgen.

In afwachting van deze technische aanpassing dienden het RIZIV en de RKW de nodige maatregelen te nemen om onterechte uitbetalingen te voorkomen. De strijd tegen deze vorm van de sociale fraude is uiterst belangrijk daar deze fraude de solidariteit van onze sociale zekerheid ondermijnt. Fraudeurs moeten dan ook prioritair worden opgespoord.

Ik had graag een stand van zaken gekregen over de strijd tegen de fraude rond de bisregisternummers.

Gezien het belang van de strijd tegen de sociale fraude leg ik u volgende vragen voor:

1) Hoeveel personen die gebruik maken van valse bisregisternummers werden geïdentificeerd en kan u gedetailleerd weergeven hoeveel onterecht uitgekeerde ziekte-uitkeringen, kinderbijslagen en andere uitkeringen of onterecht terugbetaalde zorg reeds werden gerecupereerd en dit respectievelijk voor de jaren 2009, 2010 en 2011? Meer specifiek had ik graag vernomen hoeveel mensen reeds werden opgespoord alsook hoeveel bedragen respectievelijk werden gerecupereerd na fraude met het bisregisternummer en dit per jaartal voor de laatste drie jaar.

2) Hoeveel fraudeurs worden vervolgd voor deze zeer nefaste fraude en kan u in het bijzonder weergeven hoeveel fraudeurs reeds werden beboet en/of waarbij vervolging werd ingesteld door het gerecht en kan u aangeven welke bijkomende sancties zij riskeren? Kan u zeer gedetailleerd antwoorden?

3) Bent u tevreden van de bedragen die reeds werden gerecupereerd van de mensen die via bisregisternummers onterecht sociale uitkeringen ontvingen en kan u dit uitvoerig toelichten? Zo neen, kan u aangeven of er bijkomende middelen en/of personeelsleden zullen worden ingezet om de onterecht uitgekeerde bedragen te recupereren?

4) Kan u uitvoerig aangeven hoe uw diensten te werk gaan om deze onterecht uitgekeerde uitkeringen te recupereren van fraudeurs rond de bisregisternummers alsook hoeveel personeelsleden worden ingezet om deze gelden te recupereren?

5) Zijn de inschrijvingsschermen voor Dimona heden zodanig aangepast dat enkel personen in het bezit van een geldige verblijfsvergunning en arbeidskaart een bisregisternummer kunnen verkrijgen? Is deze fraude heden aldus verdwenen?

6) Welke concrete "nodige maatregelen" werden genomen door het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) en de Rijksdienst voor kinderbijslag voor werknemers (RKW) om onterechte uitbetalingen te voorkomen? Volstaan deze en kan u toelichten?

7) Welke concrete initiatieven zal u nemen om de fraude rond de bisregisternummers in te dijken en dit zowel wat betreft strengere controle als strengere boetes en andere sancties zoals uitsluiting van toekomstige uitkeringen? Kan u dit zeer gedetailleerd weergeven?

Antwoord ontvangen op 18 juli 2013 :

Als antwoord op uw vragen kan ik u de volgende informatie meedelen.

In principe worden geen definitieve voordelen inzake sociale zekerheid toegekend aan personen louter en alleen op basis van een DIMONA-aangifte (“een onmiddellijke aangifte van tewerkstelling”) die voor hen werd verricht. Dat betekent dat personen aan wie de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (“KSZ”) in het kader van een DIMONA-aangifte een identificatienummer toekent (het zogenaamde “bisregisternummer”) daar op zich geen rechten uit kunnen putten. Elke instelling van sociale zekerheid zal voor het toekennen van rechten binnen de sector waarvoor zij bevoegd is een beroep doen op andere mechanismen, bijvoorbeeld de raadpleging van de DMFA-persoonsgegevensbank met loon- en arbeidstijdpersoonsgegevens uit de driemaandelijkse werkgeversaangifte.

De KSZ beschikt niet over cijfers aangaande het gebruik van valse bisregisternummers. Het weze echter benadrukt dat haar identificatiedienst een belangrijke rol vervult op het vlak van de bijwerking van zowel het Rijksregister van de natuurlijke personen (“RNP”) als de Kruispuntbankregisters (deze behelzen een identificatiepersoonsgegevensbank die complementair en subsidiair is ten opzichte van het RNP en ook wel “bisregister” wordt genoemd), met name door voortdurend beide persoonsgegevensbanken met elkaar te vergelijken en uitzuiveringen door te voeren, dat wil onder meer zeggen het verwijderen van overlappingen en het verbeteren van de persoonsgegevens aan de hand van inlichtingen verstrekt door instellingen van sociale zekerheid of gemeenten.

Specifiek inzake kinderbijslag kan meegedeeld worden dat de toekenning van kinderbijslag niet direct verbonden is aan het bisnummer om de volgende redenen:

  1. Kinderbijslag wordt toegekend op basis van de socioprofessionele situatie van de rechthebbende (die het recht opent). Die socioprofessionele situatie wordt vastgesteld door andere sectoren van de sociale zekerheid (tewerkstelling, werkloosheid, ziekte, enzovoort). De gewettigde of frauduleuze tewerkstelling van het bisnummer wordt dus op die niveaus gecontroleerd.

  2. De kinderbijslag wordt betaald aan de bijslagtrekkende (de persoon aan wie de kinderbijslag wordt betaald, normaliter de moeder van de kinderen). Om aan die bijslagtrekkenden te kunnen betalen moeten die in principe geïdentificeerd zijn en dus beschikken over een domicilie (en dus ingeschreven zijn in het RNP).

  3. Kinderbijslag wordt toegekend voor kinderen die ook moeten geïdentificeerd zijn en dus over een domicilie moeten beschikken.

Hoewel bijslagtrekkenden en rechtgevende kinderen in het algemeen geïdentificeerd zijn op basis van hun domicilie, is de effectieve verblijfplaats van het kind bepalend voor de vaststelling van het recht op kinderbijslag. Die effectieve verblijfplaats kan via elk rechtsmiddel worden aangetoond.

In de regeling van de gewaarborgde gezinsbijslag verschillen de regels: zowel de aanvrager als het rechtgevend kind moeten gedomicilieerd zijn in België en dus opgenomen in het RNP.

In het kader van het kinderbijslagstelsel voor werknemers is het echter mogelijk dat bepaalde personen of gezinnen die kinderbijslag ontvangen niet of niet meer zijn ingeschreven in het RNP en die zijn dan ingeschreven onder een bisnummer. Dit bisnummer wordt toegekend door de KSZ aan personen die nooit waren ingeschreven op Belgisch grondgebied of die nooit waren ingeschreven op Belgisch grondgebied maar bij wie de regularisatie aan de gang is, of die van ambtswege zijn geschrapt uit het RNP en geen enkele actie ondernamen voor een nieuwe inschrijving op een verblijfs- of referentieadres in België. Op 31 december 2012  waren er 54 485 dossiers met een bisnummer.

Bij de gezinnen die kinderbijslag krijgen terwijl ze niet zijn ingeschreven in het RNP zijn:

1. De gezinnen die kinderbijslag ontvangen op basis van Europese verordeningen en internationale overeenkomsten. Voor die gezinnen wordt de kinderbijslag toegekend op basis van een formulier ingevuld door de administratieve overheden van de betrokken Staat die bevestigen dat het rechtgevend kind wel degelijk in die Lidstaat verblijft.

De tabel hieronder geeft het aantal gezinnen in de regeling voor werknemers weer.

Jaren

2009

2010

2011

Aantal gezinnen

20.789

19.788

23.449


2. De bijslagtrekkenden en rechtgevende kinderen die verblijven in België die niet zijn ingeschreven in het RNP omdat ze hier illegaal verblijven, maar die kinderbijslag krijgen op basis van de tewerkstelling van een rechthebbende die hier wel wettelijk verblijft.

3. De gezinnen die in België verblijven in afwachting van hun inschrijving in het RNP.

Over het aantal gezinnen vermeld in punten 2 en 3 heeft de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (“RKW”) echter geen cijfergegevens. Dat gegeven is immers niet relevant omdat sociaal verzekerden en hun gezinnen volgens de wet niet altijd in het RNP ingeschreven moeten zijn.

Inzake kinderbijslag kan er op uw eerste vragen dus geen antwoord gegeven worden aangezien de toekenning van kinderbijslag niet direct is verbonden met het bisnummer. Om dezelfde redenen zijn er bij de RKW geen personeelsleden speciaal aangewezen om onverschuldigde betalingen veroorzaakt door dit type van fraude terug te vorderen.

De RKW voert in de eerste plaats een preventiebeleid dat erop gericht is de kinderbijslag altijd rechtmatig (controle van de socioprofessionele gegevens van de rechthebbende) aan de juiste persoon (controleren dat die persoon daadwerkelijk het kind opvoedt) toe te kennen voor rechtgevende kinderen (controle van de domicilie of de verblijfplaats in België of op het grondgebied van de EU en de voorwaarden voor een kind dat ouder dan 18 jaar is zoals die voor het statuut student). Dat preventiebeleid werd ingevoerd om zoveel mogelijk te vermijden dat kinderbijslag betaald wordt aan gezinnen die er geen recht op hebben. Het doel van dat beleid is om zo volledig mogelijke informatie over de actoren van de dossiers ter beschikking te stellen van de beheerders van kinderbijslagdossiers via een Kadaster van de Kinderbijslag, dat een universeel opgevat register is. Dat Kadaster is in gebruik sinds juli 2004 en is een database waarin alle actoren worden geïntegreerd die voorkomen in de kinderbijslagdossiers van de RKW, de vijftien vrije en bijzondere fondsen, de RSZPPO en de overheidsinstellingen die zelf de kinderbijslag betalen. Enkel de zelfstandigen zijn er niet in opgenomen. Dankzij de samenvoeging van al die gegevens bevat het register alle relevante informatie over de actoren in de dossiers van alle instellingen die kinderbijslag betalen (behalve de instellingen die kinderbijslag betalen in de sector van de zelfstandigen) en in het bijzonder de inschrijvingen in het RNP. Die database wordt dagelijks aangevuld door die instellingen en op basis van een permanente matching van de toekenningsgegevens met de beschikbare socioprofessionele gegevens bij de verschillende authentieke bronnen (RNP, RSZ, RVA, RSVZ enz.). Uit die database worden ook permanent alle overtollige bisnummers verwijderd (die van personen die een nationaal nummer of twee bisnummers toegekend kregen). De volgende tabel geeft het aantal gevallen waarvoor het bisnummer van de rechthebbende gecorrigeerd werd.


2009

2010

2011

2012

BIS-INSZ

835

658

570

571

BIS-BIS

50

123

100

166

Totaal

885

781

670

737

Bovendien voorkomt het Kadaster cumulatie van betalingen tussen instellingen via een geautomatiseerde procedure waarbij dubbele betalingen voor eenzelfde kind over eenzelfde periode geweigerd worden. In 2012 werden 44 399 388 elektronische berichten naar de betaalinstellingen van kinderbijslag verzonden (30 636 825 gerouteerde berichten en 13 762 563 geraadpleegde berichten). De sociale controles bij de gezinnen thuis vormen een aanvulling op dat preventiebeleid omdat bepaalde essentiële gegevens om het recht op kinderbijslag vast te stellen niet automatisch doorgestuurd worden, zoals het inkomen of de werkelijke gezinssituatie.

Het preventiebeleid van de RKW geeft de dossierbeheerders zo de kans om zonder cumulaties de betaling van kinderbijslag te bepalen op basis van een werkelijke situatie waarbij rekening gehouden wordt met nieuwe en aan het licht gekomen elementen. Dit beperkt sterk de betaling van kinderbijslag tot de gezinnen die wel degelijk voldoen aan de voorwaarden, waaronder daadwerkelijk in het RNP ingeschreven zijn of daadwerkelijk op het Belgisch grondgebied verblijven.

Daarbij aansluitend zou ik willen benadrukken dat de regering tijdens de begrotingscontrole van maart een aantal maatregelen genomen het oog op een nog efficiëntere bestrijding van de sociale fraude in het stelsel van de kinderbijslag voor werknemers. Volgende maatregelen hebben betrekking op een betere controle op het domicilie:

  1. Zo zal de sociale controle wordt versterkt door een reorganisatie van de controles aan huis. Risicosituaties worden in kaart gebracht en RKW neemt de controle van de kinderbijslaginstellingen aan huis over. Bovendien wordt de verplichting van artikel 29 van het Wetboek voor Strafvordering voor overheidsinstellingen om de fraude aan te geven aan het parket, uitgebreid tot de kinderbijslagfondsen.

  2. Om de controle op rechtgevende kinderen die niet op Belgisch grondgebied verblijven te versterken, worden praktijken van gemeenten eenvormig gemaakt en alle personen die hun hoofdverblijfplaats niet meer in België hebben, geschrapt uit de gemeenteregisters. Voor die kinderen die les te volgen in het buitenland wordt een uitwisseling met de Gemeenschappen op punt gezet.

  3. Ter ondersteuning van de strijd tegen fraude wordt binnen RKW een cel sociale fraude opgericht.

Opdat u een volledig beeld zou hebben van de besliste maatregelen, geef ik hieronder nog kort de andere punten van de regeringsbeslissing mee:

  1. Integratie van de zelfstandigen in het Kadaster : die integratie is onmisbaar om cumulatie van kinderbijslag te vermijden tussen de sector van de zelfstandigen en die van de werknemers, de overheidsinstellingen en de gewaarborgde uitkeringen.

  2. Het creëren van nieuwe gegevensuitwisselingen met de RSZ en de RVA:

  1. Om de identiteit van de bijslagtrekkende te kunnen vergelijken met die van de houder van het bankrekeningnummer worden fluxen tussen de betaalinstellingen en de banken gecreëerd. Deze gegevensuitwisseling wordt ontwikkeld om te voorkomen dat kinderbijslag aan een andere persoon dan de wettelijke bijslagtrekkende betaald zou kunnen worden.

  2. Om verjaring van fraudegevallen tegen te gaan wordt de regelgeving in die zin aangepast dat de verjaringstermijn start op het moment dat de fraude wordt vastgesteld en dat handelingen die de fraude uitmaken een voortdurend misdrijf worden.

  3. In de kinderbijslagwetgeving en het Handvest van de Sociaal Verzekerde wordt een juridische basis gecreëerd om een kinderbijslagfonds bij verdenking van fraude het recht te geven om,  in afwachting van het resultaat van het fraudeonderzoek, de kinderbijslag op te schorten.

Wat betreft de Dimona-inschrijvingen kan er meegedeeld worden dat het in de huidige stand van zaken nog steeds mogelijk is om naast de elektronische inschrijving ook op fonetische wijze aangifte te doen.

Wanneer een dergelijke aangifte binnenkomt, wordt er achterliggend een proces opgestart waarbij men op zoek gaat of er een corresponderend nummer bestaat (hetzij een INSZ nummer, hetzij een bisnummer).

Wanneer blijkt dat er geen nummer met betrekking tot de aangegeven persoon beschikbaar is en men merkt dat het om een persoon gaat met buitenlandse nationaliteit, zal via de KSZ een bisnummer worden toegekend.

Onafhankelijk van het feit of de betrokken persoon reeds  in het bezit is van een verblijfsvergunning en of van een arbeidskaart/vergunning, zal de Dimona-aangifte, na aanvulling met een bisnummer, in de Dimona databank kunnen worden opgeladen.