Schriftelijke vraag nr. 5-7180

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 22 oktober 2012

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen

Jeugd en kinderen - "Demedicalisatie" - Platform psychofarma - Interministeriële Conferentie Volksgezondheid met betrekking tot de ADHD-behandeling bij kinderen - Voorschrijven van medicatie aan kinderen - Stand van zaken - Resultaten

geneesmiddel
Interministeriële Conferentie
psychotropicum
ziekte van het zenuwstelsel
kind

Chronologie

22/10/2012	Verzending vraag
11/3/2013	Antwoord

Vraag nr. 5-7180 d.d. 22 oktober 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De trend om steeds meer kinderen en jongeren in een ziektebeeld te klasseren en met zware psychostimulantia te behandelen, verwekt ernstige onrust. Hoewel de therapie voor sommige kinderen en jongeren ongetwijfeld gunstige effecten heeft, groeit de vrees dat men in sommige streken van België evolueert naar Amerikaanse toestanden… niet echt een stichtend voorbeeld. Zo bleek dat het aantal jongeren dat Rilatine neemt in vijf jaar tijd verdubbelde. Ongeveer 80% van deze medicatie wordt in Vlaanderen voorgeschreven, maar ook daar bestaan sterke subregionale verschillen. In West-Vlaanderen wordt twee keer zoveel Rilatine voorgeschreven dan het landelijke gemiddelde. Ik ondervroeg de minister al verschillende keren over het gebruik en het voorschrijven van Rilatine en andere psychofarmaca. Het laatste antwoord van de minister klonk erg hoopvol, want ze stelde drie duidelijke en concrete initiatieven voorop (zie vraag om uitleg 5-1783).

De minister sprak over de oprichting van een platform psychofarmaca naar analogie met het succesvolle platform voor de antibiotica (BAPCOC). Zij ging daarnaast de ADHD-behandeling bij kinderen agenderen op de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid, die plaatsvond op 18 juni 2012. Verder kwam er ook een strengere controle bij het voorschrijven van Rilatine door geneesheren.

1) Wat is de stand van zaken met betrekking tot de oprichting van het platform psychofarmaca? Is dit platform al operationeel? Wie maakt er op dit ogenblik deel uit van deze cel en wie wordt er vertegenwoordigd (ministers, administraties,….)? Hoe vaak is men al samengekomen? Heeft het platform reeds gemotiveerde adviezen en aanbevelingen uitgebracht? Zo ja, welke en zijn die adviezen en aanbevelingen publiek toegankelijk (op een website)? Heeft het platform reeds concrete acties en initiatieven ondernomen? Welke?

2) Wat was het resultaat van de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid met betrekking tot de ADHD-behandeling bij kinderen? Wat is daar afgesproken en is daar al iets concreets uit voortgekomen?

3) Beschikt de minister over indicaties dat Rilatine en andere psychofarmaca minder of op zijn minst niet meer in exponentieel stijgende lijn worden voorgeschreven aan kinderen? Is zij bereid om in navolging van Nederland een programma “Goed Gebruik Geneesmiddelen” te initiëren waarbij men onderzoekt hoe beschikbare geneesmiddelen effectiever, veiliger en doeltreffender kunnen worden ingezet? Is zij tevens bereid nader onderzoek te doen naar de effectiviteit van de verschillende behandelmethoden van kinderen met de indicatie ADHD? Beaamt zij mijn opvatting dat er dringend een duidelijk kader moet komen op het adequaat diagnosticeren van ADHD en het voorschrijven van medicatie?

Hoe verloopt de samenwerking met de gemeenschappen? Op welke wijze hoopt de minister te komen tot een globale en geïntegreerde aanpak waarbij zowel geneesheren, CLB's, opvoedingsondersteuning, worden betrokken?

Antwoord ontvangen op 11 maart 2013 :

1. Het Wetenschappelijk platform Psychofarmaca is thans operationeel.

Een coördinatiecomité, waarvan een psychiater, dr. Koen Demyttenaere (Katholieke Universiteit Leuven), en een huisarts, Thierry Christiaens (Universiteit Gent) de covoorzitters zijn, zal voor de algemene coördinatie van het platform instaan.

De leden van dit coördinatiecomité zijn :

Christiaan Decoster, Kurt Doms, Caroline Theisen en Karel Borrenbergen (Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu),
Dr. Bruno De Schuiteneer (Federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten),
Dr. Tom Declercq (Domus Medica),
Dr. Marijke Eyssen (Federaal kenniscentrum voor de gezondheidszorg),
Dr. Thierry Pepersack (Université Libre de Bruxelles),
Lydia Gisle (Wetenschappelijk instituut volksgezondheid),
Dr. Thomas Orban (Société scientifique de médecine général),
Dr. Pierre Chevalier en Carl Cauwenbergh (Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering),
Dr. Marc Ansseau (Université de Liège),
Dr. Geert Dom (Universiteit Antwerpen)
en de voorzitters van de verschillende werkgroepen (nog aan te duiden).

Dit Wetenschappelijk platform Psychofarmaca heeft reeds vergaderd op 27 juni 2012 en 28 september 2012 en besliste om via werkgroepen te werken. Het gaat hierbij om de volgende werkgroepen :

· Adequaat voorschrijven van psychostimulantia bij jongeren en volwassenen

· Adequaat voorschrijven van psychofarmaca bij volwassenen en ouderen

· Adequaat voorschrijven van psychofarmaca bij ouderen die zijn opgenomen in een verzorgingsinstelling

Zodra de werkgroepen zullen zijn samengesteld, zal het Wetenschappelijk platform Psychofarmaca volledig operationeel zijn en zal het zijn eigenlijke taken kunnen aanvatten.

2. Op de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid van 18 juni 2012 heb ik een mededeling gedaan inzake de oprichting van het Wetenschappelijk platform Psychofarmaca. De bedoeling was om de verschillende ministers op de hoogte te brengen over de oprichting en de doelstellingen van dit platform. Ik heb op die conferentie geen specifiek punt geagendeerd met betrekking tot de ADHD-behandeling bij kinderen.

3. Het voorschrijven van psychofarmaca aan kinderen behoort tot de onderwerpen van het Wetenschappelijk platform Psychofarmaca. Maar dat platform heeft nog geen adviezen verstrekt.

Ik kan u wel al de volgende gegevens van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering meedelen.

De Farmanetdatabank (vergoedbare geneesmiddelen afgeleverd in apotheken opengesteld voor het publiek) stelt ons in staat om vanaf het afleveringsjaar 2007 de leeftijd van de gebruikers te kennen.

Tabel 1 geeft voor de periode 2007-2011 en voor kinderen en jongeren tot 17 jaar het volume (in DDD), het aantal patiënten, het gemiddelde aantal dagdosissen per patiënt (in DDD per jaar) en het percentage rechthebbenden per soort geneesmiddel en per leeftijdsklasse zoals ze in Farmanet voorkomen (specialiteiten afgeleverd in een apotheek opengesteld voor het publiek en terugbetaald door het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering). Ik merk hierbij op dat vanaf 1 januari 2008 de “kleine risico's” voor de zelfstandigen in de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging opgenomen zijn. Dit heeft in 2008 gezorgd voor een stijging van het waargenomen geneesmiddelenverbruik in de Farmanetgegevens in vergelijking met de voorgaande jaren. De globale toename in geneesmiddelenverbruik door deze integratie wordt geschat op ongeveer 5,4 %.

Tabel 2 geeft het totale aantal rechthebbenden per leeftijdsklasse voor de periode 2007-2011 dat werd gebruikt om de percentages van de laatste kolom van tabel 1 te berekenen.

Gezien hun louter documentaire karakter worden de tabellen niet in het Bulletin van Vragen en Antwoorden vermeld, maar liggen ze ter inzage bij de Griffie van de Senaat (dienst Parlementaire Vragen).

Het totale aantal gebruikers van vergoedbare methylfenidaat kende gedurende deze vijf jaar een stijging met 33 %: 23 360 gebruikers in 2007 (1,1 % van de rechthebbenden uit die leeftijdsgroepen) tegenover 31 097 in 2011 (1,4 % van de rechthebbenden). Het gemiddeld aantal dagdosissen vergoedbare methylfenidaat dat aan een jongere werd afgeleverd per jaar, is met 9 % gestegen: van 143 dagdosissen in 2007 tot 157 dagdosissen in 2011.

Het totaal aantal gebruikers van de vergoedbare psychofarmaca methylfenidaat, antidepressiva, antipsychotica en anti-epileptica kende gedurende deze vijf jaar een stijging met 15 %: 49 161 gebruikers in 2007 (2,3 % van de rechthebbende uit die leeftijdsgroepen) tegenover 56 441 in 2011 (2,6 % van de rechthebbenden). Het gemiddeld aantal dagdosissen van deze vergoedbare psychofarmaca dat aan een jongere werd afgeleverd per jaar, is met 11 % gestegen: van 139 dagdosissen in 2007 tot 153 dagdosissen in 2011.

Men stelt dus wel een vermindering vast van het aantal minderjarigen dat met een antidepressivum of een anti-epelecticum werd behandeld, maar dat is helaas niet het geval voor de antipsychotica en voor de terugbetaalde methylfenidaat. Maar de stijging van die laatste is in 2011 wel gevoelig kleiner.

Tableau 1 - Tabel 1

Soort psychomedicatie	Jaar	Leeftijdsklasse	DDD	Aantal patiënten	Gemiddelde dagdosissen	Percentage rechthebbenden
Méthylphénidate - Methylfenidaat	2007	0 - 5	1 723	58	30	0,0%
		6 - 12	1 884 502	14 544	130	1,8%
		13 - 17	1 461 992	8 758	167	1,4%
		TOTAL - TOTAAL	3 348 217	23 360	143	1,1%
	2008	0 - 5	1 593	44	36	0,0%
		6 - 12	2 163 018	16 177	134	2,0%
		13 - 17	1 878 666	10 853	173	1,7%
		TOTAL - TOTAAL	4 043 277	27 074	149	1,2%
	2009	0 - 5	1 630	51	32	0,0%
		6 - 12	2 238 290	16 800	133	2,0%
		13 - 17	2 061 766	11 856	174	1,9%
		TOTAL - TOTAAL	4 301 686	28 707	150	1,3%
	2010	0 - 5	1 030	31	33	0,0%
		6 - 12	2 417 367	17 526	138	2,1%
		13 - 17	2 345 923	12 997	180	2,1%
		TOTAL - TOTAAL	4 764 320	30 554	156	1,4%
	2011	0 - 5	1 343	25	54	0,0%
		6 - 12	2 413 883	17 443	138	2,1%
		13 - 17	2 463 589	13 629	181	2,2%
		TOTAL - TOTAAL	4 878 816	31 097	157	1,4%
Antidépresseurs - Antidepressiva	2007	0 - 5	14 600	418	35	0,1%
		6 - 12	125 372	2 070	61	0,3%
		13 - 17	804 335	7 164	112	1,1%
		TOTAL - TOTAAL	944 308	9 652	98	0,4%
	2008	0 - 5	16 827	396	42	0,1%
		6 - 12	131 214	2 052	64	0,2%
		13 - 17	853 910	7 287	117	1,2%
		TOTAL - TOTAAL	1 001 951	9 735	103	0,4%
	2009	0 - 5	15 415	363	42	0,0%
		6 - 12	132 209	1 931	68	0,2%
		13 - 17	824 776	7 005	118	1,1%
		TOTAL - TOTAAL	972 399	9 299	105	0,4%
	2010	0 - 5	14 581	321	45	0,0%
		6 - 12	128 127	1 839	70	0,2%
		13 - 17	826 553	6 692	124	1,1%
		TOTAL - TOTAAL	969 261	8 852	109	0,4%
	2011	0 - 5	16 657	316	53	0,0%
		6 - 12	122 051	1 739	70	0,2%
		13 - 17	764 607	6 451	119	1,1%
		TOTAL - TOTAAL	903 316	8 506	106	0,4%
Antipsychotiques - Antipsychotica	2007	0 - 5	20 052	639	31	0,1%
		6 - 12	300 325	5 199	58	0,6%
		13 - 17	523 693	6 371	82	1,0%
		TOTAL - TOTAAL	844 070	12 209	69	0,6%
	2008	0 - 5	20 580	638	32	0,1%
		6 - 12	326 937	5 522	59	0,7%
		13 - 17	588 358	6 939	85	1,1%
		TOTAL - TOTAAL	935 875	13 099	71	0,6%
	2009	0 - 5	21 251	654	32	0,1%
		6 - 12	342 994	5 762	60	0,7%
		13 - 17	619 602	7 155	87	1,2%
		TOTAAL - TOTAL	983 847	13 571	72	0,6%
	2010	0 - 5	20 403	675	30	0,1%
		6 - 12	377 080	5 902	64	0,7%
		13 - 17	675 144	7 187	94	1,2%
		TOTAL - TOTAAL	1 072 627	13 764	78	0,6%
	2011	0 - 5	21 719	653	33	0,1%
		6 - 12	400 357	6 003	67	0,7%
		13 - 17	732 079	7 352	100	1,2%
		TOTAL - TOTAAL	1 154 155	14 008	82	0,6%
Anti-épileptiques - Anti-epileptica	2007	0 - 5	173 680	1 720	101	0,2%
		6 - 12	656 025	3 995	164	0,5%
		13 - 17	843 041	4 040	209	0,6%
		TOTAL - TOTAAL	1 672 746	9 755	171	0,5%
	2008	0 - 5	178 033	1 831	97	0,3%
		6 - 12	674 255	4 050	166	0,5%
		13 - 17	903 454	4 320	209	0,7%
		TOTAL - TOTAAL	1 755 742	10 201	172	0,5%
	2009	0 - 5	175 984	1 833	96	0,2%
		6 - 12	678 880	4 053	168	0,5%
		13 - 17	876 561	4 227	207	0,7%
		TOTAL - TOTAAL	1 731 425	10 113	171	0,5%
	2010	0 - 5	176 116	1 766	100	0,2%
		6 - 12	673 163	4 021	167	0,5%
		13 - 17	856 411	4 134	207	0,7%
		TOTAAL - TOTAL	1 705 691	9 921	172	0,5%
	2011	0 - 5	178 385	1 758	101	0,2%
		6 - 12	662 968	3 899	170	0,5%
		13 - 17	862 137	4 027	214	0,7%
		TOTAL - TOTAAL	1 703 490	9 684	176	0,4%
ENSEMBLE MEDICAMENTS PSYCHOTROPES - ALLE PSYCHOFARMACA	2007	0 - 5	210 056	2 746	76	0,4%
		6 - 12	2 966 225	23 385	127	2,8%
		13 - 17	3 633 061	23 030	158	3,6%
		TOTAL - TOTAAL	6 809 341	49 161	139	2,3%
	2008	0 - 5	217 034	2 832	77	0,4%
		6 - 12	3 295 424	25 137	131	3,0%
		13 - 17	4 224 388	25 748	164	4,1%
		TOTAL - TOTAAL	7 736 846	53 717	144	2,5%
	2009	0 - 5	214 280	2 816	76	0,4%
		6 - 12	3 392 373	25 763	132	3,1%
		13 - 17	4 382 704	26 491	165	4,3%
		TOTAL - TOTAAL	7 989 357	55 070	145	2,5%
	2010	0 - 5	212 130	2 719	78	0,4%
		6 - 12	3 595 738	26 426	136	3,2%
		13 - 17	4 704 031	27 183	173	4,4%
		TOTAL - TOTAAL	8 511 899	56 328	151	2,6%
	2011	0 - 5	218 104	2 676	82	0,4%
		6 - 12	3 599 259	26 212	137	3,1%
		13 - 17	4 822 413	27 553	175	4,5%
		TOTAL - TOTAAL	8 639 776	56 441	153	2,6%

Tableau 2 - Tabel 2

Année - Jaar	Classe d'âge - Leeftijdsklasse	Nombre de bénéficiaires - Aantal rechthebbenden
2007	0 - 5	702 325
	6 - 12	824 410
	13 - 17	632 158
	TOTAL - TOTAAL	2 158 893
2008	0 - 5	719 544
	6 - 12	824 301
	13 - 17	625 073
	TOTAL - TOTAAL	2 168 918
2009	0 - 5	734 434
	6 - 12	824 906
	13 - 17	617 336
	TOTAL - TOTAAL	2 176 676
2010	0 - 5	747 213
	6 - 12	828 815
	13 - 17	611 546
	TOTAL - TOTAAL	2 187 574
2011	0 - 5	757 188
	6 - 12	836 569
	13 - 17	608 688
	TOTAL - TOTAAL	2 202 445