Schriftelijke vraag nr. 5-4719

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 28 december 2011

aan de staatssecretaris voor Leefmilieu, Energie en Mobiliteit, toegevoegd aan de minister van Binnenlandse Zaken, en staatssecretaris voor Staatshervorming, toegevoegd aan de eerste minister

Belgocontrol - Werking - Criteria voor de aanwerving van personeel - Audit en controle

Skeyes
overheidsbedrijf
aanwerving
beroepskwalificatie
begrotingscontrole
audit

Chronologie

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-1063

Vraag nr. 5-4719 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het overheidsbedrijf Belgocontrol controleert de veiligheid van het Belgische en Luxemburgse luchtverkeer. De verkeersleiders, cruciaal in dit bedrijf, verkeerden in een ernstige financiële crisis. Dat maakte onlangs een forse financiële overheidsinjectie noodzakelijk. Bovendien blijkt het sociaal klimaat bij Belgocontrol grondig verziekt te zijn.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoe werd de huidige directeur-generaal van Belgocontrol benoemd, op basis van welke criteria en procedure?

2) Hoeveel personeelsleden werken voor Belgocontrol? Hoeveel daarvan zijn luchtverkeersleiders? Welke lonen en vergoedingen worden aan verkeersleiders uitbetaald, welke barema's, onkostenvergoedingen, …, worden gehanteerd? Hoe verloopt de aanwerving van deze verkeersleiders? Over welke competenties, capaciteiten, diploma's of getuigschriften moet men beschikken om geselecteerd te kunnen worden als verkeersleider? Is dat beroep beschermd? Zo ja, hoe? Wie oordeelt of iemand al dan niet verkeersleider kan en mag worden? Welke rol speelt de gilde van verkeersleiders?

3) Hoe verklaart de minister het plotselinge grote financiële tekort van Belgocontrol? Beschikte Belgocontrol tot voor kort niet over een omvangrijke reserve? KPMG voerde een audit uit. Hoeveel kostte die en welke resultaten had ze? Waarom werd gekozen voor een extern bedrijf? Is de overheid zelf niet in staat om de werkzaamheden van Belgocontrol te controleren? Werd de controle op dit overheidsbedrijf versterkt? Zo ja, hoe, door wie en met welke resultaten? Zo neen, wanneer zal hij over resultaten beschikken?

Antwoord ontvangen op 6 februari 2012 :

1) Het directiecomité van Belgocontrol telt nu drie leden (directeurs-generaal) naast de gedelegeerd-bestuurder. De benoemings-procedure wordt door de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven bepaald (in het bijzonder artikelen 20 en 173). Dat wil zeggen dat de Koning de gedelegeerd-bestuurder bij in Ministerraad overlegd besluit benoemt en dat de overige leden van het directiecomité door de raad van bestuur op de voordracht van de gedelegeerde-bestuurder worden benoemd. Hun benoeming moet door de minister onder wie Belgocontrol ressorteert goedgekeurd worden. Bovendien bepaalt de wet dat het lid van het directiecomité verantwoordelijk voor de luchtverkeersleiding operationele ervaring op het gebied van burgerlijke luchtverkeersleiding moet hebben (artikel 173 paragraaf 2, 3°).

2) Het aantal actieve personeelsleden in dienst bij Belgocontrol op
31 december 2011 bedraagt 824, waarvan 266 operationele luchtverkeersleiders.

Volledigheidshalve dient genoteerd te worden dat Belgocontrol bovenop de 824 actieve medewerkers, nog 95 non-actieve medewerkers telt. Het gaat daarbij om gedetacheerde personeelsleden (14), personeelsleden die langdurig afwezig zijn wegens ziekte (19), personeelsleden die van een voltijdse loopbaanonderbreking genieten (3) alsook luchtverkeersleiders die in disponibiliteit gesteld worden wegens functionele ongeschiktheid als directe en effectieve verkeersleiding overeenkomstig koninklijk besluit van 14 september 1997 (59).

De 266 operationele luchtverkeersleiders zijn verspreid over de verschillende operationele units van Belgocontrol te Steenokkerzeel enerzijds en de regionale luchthavens anderzijds :

Luchtverkeersleiders worden aangeworven via een vergelijkend wervingsexamen voor aspirant-verkeersleider, waaraan men mag deelnemen op voorwaarde dat volgende vereisten worden voldaan :

• Belg zijn of staatsburger van de Europese Unie.

• Burgerlijke en politieke rechten genieten.

• Voldoen aan de dienstplichtwetten.

• Ten minste houder zijn van een diploma hoger secundair of een daaraan gelijkgesteld diploma. Ook houders van hogere diploma’s en studenten in hun laatste jaar hoger secundair onderwijs mogen deelnemen.

• Beschikken over een goede kennis van het Engels.

• Bereid zijn om een medisch onderzoek te ondergaan.

• Beschikken over volgende kwaliteiten :

  • Motivatie

  • Doorzettingsvermogen

  • Stressbestendigheid

  • In ploegverband werken

  • Analytische geest

  • Goed beoordelingsvermogen

  • Zin voor synthese

  • Groot concentratievermogen

Het vergelijkend wervingsexamen voor luchtverkeersleiders bestaat uit 4 onderdelen, waarbij elk onderdeel eliminerend is :

FEAST – First European Air Traffic Controller Selection Test – is een “computer based” testmethode van Eurocontrol, waarbij gepeild wordt naar het analytisch en gestructureerd denkvermogen van een kandidaat alsook naar de algemene vaardigheden die nodig zijn voor de functie van luchtverkeersleider. FEAST is een testmethode die inmiddels in een 26-tal Europese landen wordt gebruikt bij de aanwerving van luchtverkeersleiders.

De mondelinge testen worden afgenomen door een selectiecommissie die voor elke mondelinge test afzonderlijk op een paritaire wijze wordt samengesteld door Nederlands- en Franstaligen. In principe zijn de leden van de selectiecommissies personeelsleden van Belgocontrol. Voor wat betreft het mondeling psychologisch evaluatiegesprek wordt voor de selectiecommissie beroep gedaan op een externe consultant ter zake.

De kandidaten die met succes het vergelijkend wervingsexamen doorlopen, volgen de Initial Training bij Belgocontrol gevolgd door een Unit Training. Alle trainingen voor luchtverkeersleiders werden door Belgocontrol opgesteld, door de Belgian Supervisory Authority goedgekeurd en door Belgocontrol gedoceerd.

De luchtverkeersleiders worden betaald op basis van de hierna volgende barema’s en weddencomplementen – vastgesteld overeenkomstig het Geldelijk Statuut en het Reglement tot vaststelling van de graden en weddenschalen van de ambtenaren van Belgocontrol :

Bovenvermelde barema’s en wedden-complementen zijn de bedragen aan 100 %. Bij het berekenen van de huidige wedde van de luchtverkeersleiders worden deze bedragen geïndexeerd met de coëfficiënt 1,5460. De voormelde bedragen zijn telkens het minimum en het maximum van de betrokken weddenschaal en weddencomplement.

Naast de basiswedde, kunnen de operationele luchtverkeersleiders ook aanspraak maken op een aantal vergoedingen en premies, waarvan de meest voorkomende hieronder worden vermeld :

De Gilde van de Verkeersleiders is een professionele organisatie/beroepsorganisatie en maakt geen representatieve vakorganisatie uit in de zin van de ter zake op Belgocontrol geldende reglementering; de Gilde wordt via de representatieve vakorganisaties in haar belangen vertegenwoordigd.

3) Het financiële tekort van Belgocontrol (dat zijn cash-flow betreft) kan verklaard worden door verschillende omstandigheden : de niet-indexering van de vergoedingen op luchthaven Brussel-Nationaal en de vrijgestelde vluchten, maar vooral de gratis dienstverlening op de regionale luchthavens, een verplichting die voortkomt uit een samenwerkingsakkoord uit 1989. Deze gratis dienstverlening kan als gevolg van Europese regelgeving niet meer met en-route vergoedingen gecompenseerd worden wegens het verbod op kruissubsidiëring tussen en-route en plaatselijke dienstenverleningsheffingen.

Ter voorbereiding van het derde beheerscontract met het autonome overheidsbedrijf Belgocontrol werd aan een extern bedrijf gevraagd om het beleid door te lichten en een strategisch actieplan uit te werken. De recente ontwikkelingen op Europees vlak (Single European Sky), de lopende internationale projecten (oprichting van Functional Airspace Block Europe Central (FABEC)), de naderende vervaldag van het beheerscontract en de bezorgdheid die onder het personeel werd vastgesteld, waren gegronde redenen waarom zowel de federale overheid als de leiding en werknemers van Belgocontrol een kritische reflectie dienden uit te voeren over de interne werking, ook met het oog op de toekomstige strategische positionering van het bedrijf.

Er bestaan immers al interne (auditcomité) en externe (Business Software Alliance (BSA)) en luchtvaartinspectie) auditmechanismen. Wat de externe audit betreft, zijn de mechanismen voornamelijk gericht op de naleving van de technische luchtvaartveiligheidsvoorschriften. In het licht van de bovenvermelde ontwikkelingen en van de daarmee gepaard gaande uitdagingen was het echter aan te bevelen om een externe en onafhankelijke analyse te laten uitvoeren. De bedoeling was toe te laten punctuele problemen op een constructieve manier op te lossen en een traject voor te stellen om de concurrentiepositie van het bedrijf te versterken, in lijn met de internationale en nationale besluitvorming en met behoud van een sereen sociaal klimaat.

De kostprijs van de audit bedroeg 169 865,85 euro met bijkomend 6 050,00 euro voor aanvullende prestaties.

Door de val van de regering is de realisatie van de geplande wijzigingen (versterking van de controle en aanpassingen in de regelgeving), net zoals het afsluiten van het derde beheerscontract, voorlopig uitgesteld.

Wat mij betreft, ben ik van plan dit dossier te herlanceren en de onderhandelingen met betrekking tot het derde beheerscontract op heel korte termijn aan te vatten.