Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-4029

van Guido De Padt (Open Vld) d.d. 28 december 2011

aan de staatssecretaris voor Leefmilieu, Energie en Mobiliteit, toegevoegd aan de minister van Binnenlandse Zaken, en staatssecretaris voor Staatshervorming, toegevoegd aan de eerste minister

Belgocontrol - Wilde staking - Oorzaken en maatregelen - Minimale dienstverlening

Skeyes
staking
samenwerkingsakkoord (Belgisch institutioneel kader)
overheidsbedrijf
stakingsrecht

Chronologie

28/12/2011Verzending vraag
6/2/2012Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-224

Vraag nr. 5-4029 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Alhoewel een banale personeelskwestie eind september 2010 de onmiddellijke aanleiding was voor de wilde stakingsactie bij Belgocontrol, moet de diepere oorzaak worden gezocht bij de interne problemen die al geruime tijd gekend zijn, zeker sinds de audit begin 2010. Het spreekt dan ook voor zich dat een rationalisering van Belgocontrol zich opdringt. Liever vandaag dan morgen, want de tijd dringt.

Belgocontrol levert echter ook gratis diensten aan de regionale luchthavens. Het probleem is dat de federale overheid bij de regionalisering van het luchthavenbeleid in 1989 akkoord ging met het feit dat Belgocontrol gratis voor de regionale luchthavens zou werken. Maar sinds 1 januari 2010 is een nieuwe Europese richtlijn van kracht. Die verbiedt luchtvaartmaatschappijen nog om te betalen voor de dienstverlening in regionale luchthavens waardoor het bedrijf een groot stuk van zijn inkomsten misloopt. De sleutel tot de oplossing ligt dus grotendeels bij de aanpassing van het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gewesten. Die laatste dragen immers niet bij aan de kosten van de luchtverkeersleiding voor hun luchthavens. Dat zou dus wel moeten.

Belgocontrol levert bovendien heel wat verplichte gratis diensten. Het betreft de staatsvluchten (ministers, Europese Unie, ...). Die diensten zijn aanzienlijk door de aanwezigheid van de internationale instellingen in ons land en Belgocontrol kan die onkosten niet aanrekenen. Een deel ervan zou aan de overheden doorgerekend moeten kunnen worden. Zo betalen zij voor de verstrekte dienstverlening.

Toch blijft de staking disproportioneel. Het voordeel dat de verkeersleiders door hun actie kunnen halen, weegt niet op tegen de schade die ze ermee veroorzaken voor de luchtvaartmaatschappijen, de touroperators en de economie in het algemeen. Ons sociaal model voorziet overigens dat er eerst een sociaal overleg wordt opgestart. Pas als dat overleg niets oplevert en nadat een stakingsaanzegging is ingediend, kan worden gestaakt. Dat is hier echter absoluut niet gebeurd. Hier is op een buitengewoon disproportionele wijze gereageerd op een minieme aanleiding, zonder enig respect voor de sociale wetten. Dat kan niet. De roep om een minimale dienstverlening is dan ook terecht. Belgocontrol is een overheidsbedrijf en de luchtverkeersleiders zouden daarom in alle omstandigheden tot een minimale dienstverlening verplicht moeten worden.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Ligt de oorzaak van de wilde staking bij de interne problemen bij Belgocontrol? Dringt een rationalisering van Belgocontrol zich op? Welke vorm zal die rationalisering aannemen?

2) Klopt het dat Belgocontrol zijn uitgaven niet zelf controleert en dat een aanpassing van het samenwerkingsakkoord van 1989 een oplossing kan bieden? Zullen daartoe de nodige initiatieven worden genomen?

3) Moet het mogelijk zijn de prijs van de staatsvluchten te laten betalen door de betrokken overheden?

4) Bent u het eens met de stelling dat Belgocontrol als overheidsbedrijf in alle omstandigheden tot een minimale dienstverlening verplicht moet worden? Kunt u uw standpunt motiveren?

Antwoord ontvangen op 6 februari 2012 :

  1. Eerst en vooral wil ik benadrukken dat ik de wilde staking van 28 september 2010 van de luchtverkeersleiders betreur. De geijkte sociale overleg- en aanzeggingsprocedure werd immers niet gevolgd en de actie vertoonde een disproportioneel karakter.

    Wat de oorzaak van de staking betreft, kan ik alleen meedelen dat de staking door het beroepsgilde van de verkeersleiders werd georganiseerd en dat ze tegen het bestuur van Belgocontrol gericht was omwille van verschillende elementen, waaronder een overplaatsing van twee verkeersleiders van Charleroi naar Brussel.

    Het is waar dat de rationalisering van Belgocontrol zich opdringt, gelet op de belangrijke veranderingen die zowel op het Europese als op het FABEC niveau aan het gebeuren zijn.

    Hierover stelt het regeerakkoord het volgende:

    De regering zal erover waken dat Belgocontrol een kwaliteitsvolle en kostenefficiënte luchtverkeersleiding organiseert. Zij zal er ook over waken dat Belgocontrol een proactieve houding betreffende de samenwerking met andere verleners van luchtvaartnavigatiediensten aanneemt (ANSP’s). Zij zal tevens de integratie van het bedrijf in het programma "eengemaakt Europees luchtruim" met bijzondere aandacht voor het functioneel luchtruimblok van centraal Europa (FABEC) ondersteunen. De regering zal een kader vastleggen om de ontwikkeling van Belgocontrol te bevorderen en de integratie van de militaire luchtverkeersleiding te realiseren, rekening houdende met de Europese en internationale verplichtingen. Om dat te bereiken zal het bedrijf hervormd worden.

  2. Als autonoom overheidsbedrijf beschikt Belgocontrol over de autonomie in verband met zijn uitgaven. Die autonomie dient echter te gebeuren zonder inbreuk te doen aan zijn opdracht van openbare dienst die door de wet wordt opgelegd. Verder dient Belgocontrol ook andere verlichtingen na te leven die opgenomen zijn in het beheerscontract en/of in de SES-reglementering, en dit op verschillende gebieden zoals veiligheid, kwaliteit van dienstverlening, kostenefficiëntie, enz.

    Om zijn verplichtingen in verband met de opdracht van openbare dienst te kunnen nakomen, dient Belgocontrol over de nodige middelen te beschikken. Zijn financiering wordt in het beheerscontract geregeld. Momenteel beschikt Belgocontrol over de en-route heffingen en plaatselijke heffingen op de luchthaven van Brussel-Nationaal om haar diensten te financieren. Door de inwerkingtreding van het eerste en het tweede pakket van de reglementering van het Gemeenschappelijke Europese Luchtruim (Single European Sky Regulation - SES) dienen de huidige financieringsvorm van de plaatselijke luchtvaartnavigatiediensten op de regionale luchthavens alsook de financieringsvorm van de vrijgestelde vluchten in overeenstemming met de SES-reglementering gebracht te worden.

    Teneinde de concurrentie tussen de luchthaven van Brussel-Nationaal en de regionale luchthavens niet te vergroten heeft de vorige regering beslist om een deel van de kosten niet aan de gebruikers aan te rekenen, in afwachting van een oplossing voor de financiering van de plaatselijke luchtvaartnavigatiediensten op de regionale luchthavens.

    De herziening van de financiering van de plaatselijke luchtvaartnavigatiediensten op de regionale luchthavens vereist echter een herziening van het samenwerkingsakkoord van 1989 tussen de Belgische Staat en de Gewesten. De initiatieven daartoe die door de vorige federale overheid genomen werden hebben geen resultaten geleverd, aangezien er geen consensus bestond over een nieuwe financieringsvorm.

    Het regeerakkoord voorziet dat het in overeenstemming brengen van de financiering van Belgocontrol met SES-reglementering ter discussie moet komen bij de onderhandeling rond het derde beheerscontract, wat zou kunnen leiden, mits de instemming van de Gewesten, tot de herziening van het samenwerkingsakkoord. Ik zal hiertoe de nodige initiatieven nemen.

  3. De SES-reglementering, meer bepaald Verordening (EG) Nr. 1794/2006 van 6 december 2006 tot vaststelling van een gemeenschappelijk heffingenstelsel voor luchtvaartnavigatiediensten, verplicht dat de staatsvluchten van en-route heffingen vrijgesteld moeten zijn. De Verordening laat de Lidstaten wel vrij om te beslissen over de vrijstelling van die vluchten van de heffingen voor plaatselijke luchtvaartnavigatiediensten. Gelet op het diplomatieke karakter van die vluchten is er ook geopteerd voor de vrijstelling ervan van de plaatselijke heffingen op de luchthaven van Brussel-Nationaal. Om concreter te zijn spreekt de Verordening van de vrijstelling van “vluchten die uitsluitend worden uitgevoerd voor officiële missies van regerende vorsten en hun directe familie, staatshoofden, regeringsleiders en ministers van de regering; deze moeten altijd worden gestaafd door de passende statusvermelding in het vliegplan”.

    Noemenswaard is ook dat die Verordening uitdrukkelijk verbiedt dat de kosten van deze vluchten verhaald zouden worden op de andere gebruikers van het luchtruim, maar eveneens aan de Lidstaten oplegt dat zij ervoor moeten zorgen dat de verleners van luchtvaartnavigatiediensten worden terugbetaald voor de diensten die zij voor vrijgestelde vluchten verlenen. Op heden werd nog niet voorzien in deze terugbetaling aan Belgocontrol.

  4. De vraag aangaande de minimale dienstverlening is duidelijk een vraag die niet beperkt is tot Belgocontrol maar die geldt voor de ganse overheidssector. Er bestaat op heden immers geen algemene wettelijke regeling inzake de opeisbaarheid van het overheidspersoneel in geval van staking, noch bestaat er een bijzondere wet die specifiek de opeising van luchtverkeersleiders zou mogelijk maken. Evenmin kan met de huidige wetgeving een beroep worden gedaan op de wet van 19 augustus 1948 betreffende de prestaties van algemeen belang in vredestijd, vermits het toepassingsgebied van deze wet beperkt is tot private ondernemingen. In elk geval zou het inrichten van een minimale dienstverlening voor de luchtverkeersleiders (zoals dit bestaat in Frankrijk) een wetgevend initiatief vereisen.

    Tot slot en ter volledigheid kan nog verwezen worden naar een nieuw artikel dat werd geïntroduceerd in het ontwerp van derde beheerscontract en dat voorziet in een versterking van de sociale dialoog tussen de representatieve vakorganisaties en de directie van Belgocontrol.