Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-761

van Louis Ide (CD&V N-VA) d.d. 7 april 2008

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Tuberculose - Frequentie - Verdeling over de bevolking

infectieziekte
volksgezondheid
voorkoming van ziekten
geneeswijze
ziekteverzekering
buitenlandse staatsburger
armoede
officiële statistiek
geografische spreiding
illegale migratie

Chronologie

7/4/2008Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 8/5/2008)
10/7/2008Antwoord

Vraag nr. 4-761 d.d. 7 april 2008 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Volgens cijfers van het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), is het aantal gevallen van tuberculose in België lichtjes gedaald. Aangezien TBC een gevaarlijke ziekte is, is dit uiteraard toe te juichen.

De evolutie is vrij duidelijk:

1996: 13,3 gevallen per 100.000 inwoners

2003: 10,8 gevallen per 100.000 inwoners

2004: 11,5 gevallen per 100.000 inwoners

2005: 11 gevallen per 100.000 inwoners

2006: 10,8 gevallen per 100.000 inwoners

Sinds 1996 is er dus een gestage daling, met enkel een lichte stijging in 2004.

België zit met deze cijfers ruim onder het gemiddelde van de Europese Unie (17,8 gevallen per 100.000 inwoners). Koplopers in de EU zijn Roemenië (126,9) en Litouwen (75,1). In vergelijking met onze buurlanden scoren we echter nog steeds slecht. Landen als Nederland (6,2), Frankrijk (8,4), Duitsland (6,5) en Luxemburg (7,2) doen beduidend beter.

Het is evenwel zo dat TBC ook voor een stuk importpathologie is. De toenemende internationalisering en migratie leidt tot meer TBC en meer resistente TBC. Wanneer mensen dan ook nog eens de illegaliteit induiken kan dit problematisch worden voor de volksgezondheid. In 2001 leidde dit tot volgende krantenkop “Gevluchte TBC-lijder achtervolgt Belgische politiek”. Voor volksgezondheid was dit een probleem voor binnenlandse zaken en voor binnenlandse zaken was dit het probleem van volksgezondheid. Er was even sprake van dat dokter Beaucourt, de traumatoloog, de TBC problemen zou oplossen. Ondertussen heb ik niets meer gehoord van wat er nu ooit ondernomen is om dergelijke problemen te vermijden.

Ik had van de minister in dit kader graag een antwoord gekregen op volgende vragen:

1. Hoeveel gevallen van TBC werden er in Vlaanderen geregistreerd in de jaren 2003, 2004, 2005, 2006 en 2007? Zowel in absolute cijfers als per 100.000 inwoners? En dit opgesplitst in mensen met Belgische nationaliteit, niet Belgische nationaliteit, doch rechtmatig verblijvend in het land en niet Belgische nationaliteit, maar niet rechtmatig verblijvend in het land. En over welke nationaliteiten gaat het dan?

2. Hoeveel gevallen van TBC werden er in Wallonië geregistreerd in de jaren 2003, 2004, 2005, 2006 en 2007? Zowel in absolute cijfers als per 100.000 inwoners? En dit opgesplitst in mensen met Belgische nationaliteit, niet Belgische nationaliteit, doch rechtmatig verblijvend in het land en niet Belgische nationaliteit, maar niet rechtmatig verblijvend in het land. En over welke nationaliteiten gaat het dan?

3. Hoeveel gevallen van TBC werden er in Brussel geregistreerd in de jaren 2003, 2004, 2005, 2006 en 2007? Zowel in absolute cijfers als per 100.000 inwoners? En dit opgesplitst in mensen met Belgische nationaliteit, niet Belgische nationaliteit, doch rechtmatig verblijvend in het land en niet Belgische nationaliteit, maar niet rechtmatig verblijvend in het land. En over welke nationaliteiten gaat het dan?

4. Wat zijn de richtlijnen nu wanneer een mens wordt gediagnosticeerd met TBC doch niet beschikt over de Belgische nationaliteit en niet rechtmatig verblijft in het land. Heeft de patiënt recht op therapie (alvorens eventueel te worden terug gestuurd)? Kan men behandeling opleggen? Kan de patiënt weigeren? Zo ja, wat gebeurt er dan in het belang van de volksgezondheid?

Antwoord ontvangen op 10 juli 2008 :

Volgens de gegevens en informatie van de VRGT/FARES :

In 2007 zijn de voorlopige cijfers van het tuberculoseregister optimistisch aangezien de grens van minder dan tien gevallen per 100 000 inwoners voor het eerst in ons land behaald werd. 1 042 nieuwe gevallen van tuberculose werden geregistreerd, wat overeenstemt met een incidentie van 9,8/100 000. Ter vergelijking : in 2006 waren er 1/127 nieuwe gevallen of een incidentie van 10,7/100 000.

Vergelijken met andere buurlanden is om epidemiologische en statistische redenen moeilijk. De verschillen zijn zeer klein en men moet zich ook afvragen of deze verschillen statistisch relevant zijn. Een obstakel specifiek voor België is de verdeling van het preventieve gezondheidszorgsbeleid over de gemeenschappen. Er worden andere beleidsmaatregelen genomen in de verschillende gemeenschappen, wat een uniforme aanpak van tuberculose bemoeilijkt.

Een algemene trend in West-Europa (Nederland, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg) is de concentratie van de ziekte in grootsteden en in risicogroepen. In Brussel echter daalde het aantal tuberculosepatiënten in 2007 maar de incidentie is daar nog steeds hoger (28,4/100 000 met 293 gevallen) dan de incidentie in Vlaanderen (7,2/100 000 met 442 gevallen) of in Wallonië (8,9/100 000 met 307 gevallen).

Het feit of iemand papieren heeft of niet maakt hem/haar niet meer of minder kwetsbaar voor tuberculose en heeft geen invloed op zijn/haar toegang tot diagnose, behandeling en opvolging voor tuberculose.

Niettegenstaande toenemende migratie blijven de tuberculosecijfers in België dalen. De stelling dat « de toenemende internationalisering en migratie tot meer TBC leidt (sic) » is dus niet correct.

Ook het aantal multiresistente tuberculose-gevallen stijgt niet maar blijft stabiel.

Sinds 2001 zijn er zeer veel initiatieven genomen door de verschillende verantwoordelijke overheden. In 2005 werd een uniek project gelanceerd door middel van een overeenkomst tussen het Verzekeringscomité van de Dienst voor geneeskundige verzorging van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) en de Belgian Lung and Tuberculosis Association (BELTA) moederorganisatie van de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding (VRGT) en het Fonds des affections respiratoires (FARES), BELTA TB-net genaamd. Dit bijzondere model voor opvang van tuberculosepatiënten staat in voor de terugbetaling van de kosten voor onderzoek en medicatie voor multiresistente patiënten en/of patiënten zonder sociale zekerheid (www.belta.be). Zo heeft iedereen, onafhankelijk van zijn sociale status, gemakkelijk toegang tot tuberculosezorg. Er zijn met andere woorden geen legale of financiële obstakels meer voor diagnose of behandeling, ook niet bij mensen zonder papieren. Het is een uniek project waarmee België internationaal veel waardering oogst. De werking en de resultaten zullen voorgesteld worden op het internationale congres van de International Union Against Tuberculosis and Lung Disease (www.iuatld.org) in oktober 2008 in Parijs.

De resistentie tegen tuberculosemedicijnen in België en meer specifiek de multiresistentie blijft stabiel. Het aantal patiënten met multiresistente tuberculose (1,2 % van het aantal aangegeven gevallen) bereikt helemaal niet het niveau van bijvoorbeeld de ex-Sovjet-landen (waarvan de meeste een incidentie van meer dan 10 % vertonen). Tussen 2001 en 2007 werden in ons land 107 patiënten opgespoord, besmet met multiresistente kiemen. Dit is een gemiddelde van vijftien nieuwe patiënten per jaar.

Terwijl een klassieke behandeling zes maanden duurt, dient de behandeling van een multiresistente tuberculose gedurende achttien tot vierentwintig maanden verder gezet te worden. Zo werden zevenendertig patiënten door de curatieve sector behandeld maar er werden slechts zeventien nieuwe gevallen opgespoord in 2007. 50 % van de multiresistente gevallen opgespoord sinds 2005 werd verzorgd in slechts drie ziekenhuizen verdeeld over de belangrijkste steden van het land : Brussel, Luik en Antwerpen. Een ernstige vorm van resistentie, « ultraresistentie », werd ook in België vastgesteld. Een eerste geval werd opgespoord in 2001; de patiënt is overleden. Er zijn twee andere, recentere gevallen : één in 2006 en één in 2007. Ze worden nog altijd behandeld. In België is de situatie dus onder controle, maar het systeem moet waakzaam blijven. De algemene trend in Europa is dat de cijfers niet zo snel dalen als verwacht en een stagnatie van het aantal gevallen in sommige steden in plaats van de verwachte daling. De belangrijkste redenen hiervoor zijn in volgorde van belangrijkheid :

1. verminderde maatschappelijke, politieke en medische aandacht voor tuberculose;

2. toenemende armoede in de grootsteden;

3. co-infectie met HIV;

4. verhoogde mobiliteit en globalisatie.

In oktober 2007 ondertekenden alle Europese Lidstaten, op initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie de Verklaring van Berlijn waarin ze zich engageerden voor een betere tuberculosebestrijding en vooral voor solidariteit met andere Lidstaten, buurlanden en regio's.

Tuberculose is een aandoening die sterk verbonden is met armoede, slechte leefomstandigheden en een slechte lichamelijke toestand. Hierdoor is het een ziekte die bij uitstek vanuit een sociaal en solidair oogpunt moet benaderd worden en waar samenwerking met en steun aan buren de beste optie is. Tuberculose is immers een ziekte die geen grenzen kent (vele zieken verplaatsen zich bijvoorbeeld van Vlaanderen naar Brussel of Wallonië) en die een uniforme nationale en internationale aanpak nodig heeft.

In België werd een nationaal surveillancenetwerk voor resistentie opgericht. Momenteel bestaat dit uit zeventien laboratoria die deelnemen aan een kwaliteitscontrole. Deze gegevens vervolledigen de informatie verkregen via het tuberculoseregister.

Om resistentie te voorkomen is het regelmatig innemen van de medicatie van groot belang. Bij patiënten met weinig discipline is therapiesupervisie dikwijls nodig. Deze supervisie wordt, op verzoek van de behandelende arts, uitgevoerd door de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding (VRGT) en het Fonds des affections respiratoires (FARES). Deze laatste twee vormen samen de Belgian Lung and Tuberculosis Association (BELTA). In elke provincie zijn er gezondheidscentra waar mensen terecht kunnen voor gratis consultaties, opsporing, diagnostiek, informatie en behandeling voor tuberculose. Er wordt intens samengewerkt met de buurlanden, op Europees vlak met het European Centre for Disease Control (ECDC) en wereldwijd met de Wereldgezondheidsorganisatie.

Ook door een actieve opsporing van de ziekte bij specifieke risicogroepen kan een vroegtijdige diagnose van resistentie gebeuren. Alle asielzoekers en gedetineerden worden onderzocht. Op dit ogenblik worden nieuwe strategieën uitgewerkt voor de screening van nieuwkomers en om zoveel mogelijk daklozen en druggebruikers te bereiken.

Resistentie is meestal het resultaat van een slecht gevolgde behandeling. Men kan echter ook een resistente tuberculose oplopen door een besmetting met een multiresistente tuberculosebacterie. Daarom moeten de contactpersonen van besmette patiënten onderzocht worden om de overdracht van de ziekte te beperken. Deze contactonderzoeken worden op provinciaal niveau georganiseerd door de verschillende gezondheidsinspecteurs samen met VRGT en FARES.

In antwoord op punten 1, 2 en 3 van uw vraag voegen we in bijlage de verschillende tabellen toe :

Tabel 1 : Aantal gevallen, incidentje (/100 000) en populatie, per gewest, nationaliteit en jaartal.

Tabel 2 : Aantal asielzoekers en mensen zonder papieren onder zieke niet-Belgen, per gewest en per jaartal.

Tabel 3 : Verdeling van nationaliteiten bij bevestigde buitenlandse gevallen (n).

Tabel 4 : Nationale verdeling van asielzoekers (n).

Tabel 5 : Nationale verdeling van illegalen (n).

In antwoord op punt 4 van uw vraag : door het project BELTA TB-net en de uitvoering hiervan door de VRGT en FARES heeft iedereen recht op en toegang tot diagnose en behandeling van tuberculose, ook al heeft hij/zij de Belgische nationaliteit niet.

Op basis van humanitaire gronden wordt door Fedasil en de Dienst vreemdelingenzaken niemand uitgewezen die nog in behandeling is, en waarvan de behandeling niet beschikbaar is in het land van herkomst. De meeste landen in de wereld hebben goede anti-tuberculoseprogramma's met gratis medicatie.

Elke patiënt kan behandeling weigeren voor eender welke aandoening, ook zo voor tuberculose. Als er problemen vermoed worden, wordt er een therapiesupervisie opgestart om de juiste inname van de medicijnen op te volgen. Verpleegkundigen van VRGT of FARES gaan op regelmatige tijdstippen bij deze mensen op huisbezoek en laten ze hun medicatie innemen in hun bijzijn.

De beschermings- en controlemaatregelen behoren overigens tot de de communautaire bevoegdheden.

Tabel 1 : Aantal gevallen, incidentje (/100 000) en populatie, per gewest, nationaliteit en jaartal

Incidentje — IncidenceAantal TBC — Nombre de casIngeschreven niet-Belgen — Non-Belges inscritsIngeschreven Populatie — Population inscrite
/100 000n/100 000nN
Vlaanderen — FlandresBelgen — Belges20025,37306--5 697 558
20033,92224--5 714 810
20045,15295--5 727 649
20054,91282--5 745 872
20064,46257--5 764 398
Niet-Belgen — Non-Belges200225659,95165275 223
200323049,16138280 743
200427263,81184288 375
200522048,10143297 289
200619034,69109314 202
Brussel — BruxellesBelgen — Belges200215,59112--718 344
200313,3998--731 772
200410,8680--736 448
200514,56108--741 538
200611,6887--745 111
Niet-Belgen — Non-Belges200230588,06229260 040
200326066,85174260 269
200426263,77168263 451
200523569,00183265 211
200628767,96186273 693
Wallonië — WallonieBelgen — Belges20027,55230--3 047 089
20036,47198--3 059 185
20046,58202--3 072 037
20055,60173--3 087 580
20066,71208--3 101 400
Niet-Belgen — Non-Belges200210016,6952311 471
200311820,0662309 065
200411521,7267308 461
200512622,3869308 362
20069821,1166312 578

De totale populatie niet-Belgen is gelijk aan het aantal asielzoekers, het aantal mensen zonder papieren en het aantal ingeschreven niet-Belgen.

Tabel 2 : Aantal asielzoekers en mensen zonder papieren onder zieke niet-Belgen, per gewest en per jaartal

Asielzoekers — Demandeurs d'asileMensen zonder papieren — Sans-papiersTotaal van de vorige kolommen — Total colonnes 2 et 3Totaal aantal niet-Belgen — Nombre total de non-Belges
Vlaanderen — Flandres2002732093256
2003771592230
2004741488272
2005641377220
2006612081190
Brussel — Bruxelles2002393877305
2003523587260
2004405494262
2005272552235
20064556101287
Wallonië — Wallonie200243649100
200353558118
200440848115
200553457126
200621113298

Totaal aantal niet-Belgen verminderd met het aantal asielzoekers en het aantal mensen zonder papieren is gelijk aan het aantal ingeschreven niet-Belgen. Het overgrote aantal niet-Belgen met TBC is dus ingeschreven in het bevolkingsregister en legaal aanwezig op het Belgisch grondgebeid.

Tabel 3 : Distributie van nationaliteiten bij bevestigde buitenlandse gevallen (n)

Vlaanderen — FlandresBrussel — BruxellesWallonië — Wallonie
200220032004200520062002200320042005200620022003200420052006
Apatride21
Europa zonder precisering — Europe sans précision21431
Noorwegen — Norvège1
Zweden — Suède1
Litouwen — Lithuanie1
Duitsland — Allemagne11111
Bulgarije — Bulgarie11211211
Hongarije — Hongrie11
Roemenië — Roumanie11123315333
Tsjechië — Rép. tchèque1
Bosnië-Herzegovina — Bosnie Herzégovine11241
Kroatië — Croatie1111
Voormalig Joegoslavië — Ex Yugoslavie425421123
Polen — Pologne13221431112
Rusland — Fed Russie41636111
Albanië — Albanie1122311
Griekenland — Grèce111142311
Italië — Italie343121331411698
Verenigd Koninkrijk — Royaume-Uni11
Spanje — Espagne4212133212114
Nederland — Pays-Bas112111
Ierland — Irlande1
GH Luxemburg — Luxembourg1
Portugal313328453721
Wit-Rusland — Belarus1
Frankrijk — France1222121615114
Oekraïne — Ukraine1
Macedonië — Macédoine111
Azië zonder precisering — Asie sans précision2111
Irak121
Iran111
Libanon — Liban1
Syrië — Syrie21
Turkije — Turquie13912119141711121012456
Afghanistan4111
Pakistan65546792443212
Bhutan22
Nepal11233
China — Chine221472112311
Japan — Japon11
Thaïland — Thaïlande23431
Filippijnen — Philippines563223121
Indië — Inde8918785323312
Myanmar11
Maleisië — Malaysie1
Indonesië — Indonesië11
Cambodja — Cambodge11111
Sri Lanka1
Noord-Korea — Corée du Nord1
Zuid-Korea — Corée du Sud1
Koeweit — Koweït1
Mongolië — Mongolie111
Vietnam221214121
Bangladesh1111
Armenië — Armenië111
Georgië — Georgië122211
Oezbekistan — Ouzbékistan1
Afrika zonder precisering — Afrique sans précision42142013234217112
Egypte111
Liberia111
Zuid-Afrika — Afrique du Sud1
Gambia — Gambie211
Tanzania — Tanzanie11
Zimbabwe1
Congo821134021151926613121011
Ethiopië — Éthiopie111121111
Libië — Libye11
Eritrea — Éritrée1
Somalië — Somalie21313211211121
Burundi2115222
Kameroen — Cameroun32224141132
Congo-Brazzaville636151111
Ivoorkust — Côte d'Ivoire1111
Ghana2211111
Guinee — Guinée121511121
Burkina-Faso1
Kenia — Kenya2211
Madagascar212
Mali111
Mauritanië — Mauritanie1
Niger11111111
Nigeria11
Rwanda141245353311
Senegal — Sénégal121112111
Sierra Leone12211
Tsjaad — Tchad1
Togo111
Zambia — Zambie11
Marokko — Maroc523362382469565748608122189
Tunesië — Tunisie311213
Algerije — Algérie23111244161163
Mauritius — Ile Maurice111
Angola111112
Kaapverdië — Cap-Vert1
Djibouti23
Amerika zonder precisering — Amérique sans précision1
Dominicaanse Rep — Rép. Dominicaine11111
Haïti — Haiti111
Nicaragua1
Brazilië — Brésil1111
Chili1
Bolivia — Bolivie11
Colombia — Colombie1111
Equador — Équateur1263112
Peru — Pérou211
Suriname — Surinam2
Guadeloupe1
Martinique1

Tabel 4 : Nationale distributie van asielzoekers (n)

Vlaanderen — FlandresBrussel — BruxellesWallonië — Wallonie
200220032004200520062002200320042005200620022003200420052006
UNO-vluchteling — Réfugié ONU1
Apatride2
Letland — Lettonie1
Bulgarije — Bulgarie1
Roemenië — Roumanie11311231
Tsjechië — Rép. tchèque121
Slovakije — Slovaquie211112
Bosnië-Herzegovina — Bosnie Herzégovine11
Kroatië — Croatie111
Voormalig Joegoslavië — Ex Yougoslavie52711113222
Polen — Pologne111
Rusland — Féd. Russie1274691141275473
Albanië — Albanie2111
Slovenië — Slovénie1
Wit-Rusland — Belarus1
Moldavië — Moldavie1
Oekraïne — Ukraine1112
Macedonië — Macédoine111
Azië zonder precisering — Asie sans précision21
Irak132111
Iran13111
Libanon — Liban1
Syrië — Syrie112
Turkije — Turquie21312221
Afghanistan31331
Pakistan33232352112
Bhutan21
Nepal22631113111
China — Chine21074932
Thailand — Thaïlande1
Filippijnen — Philippines11
India — Inde1112111151
Cambodja — Cambodge1
Noord-Korea — Corée du Nord1
Koeweit — Koweït1
Mongolie — Mongolie22
Vietnam11111
Bangladesh1111
Yemen21
Armenië — Arménie22222111
Azerbeidzjan — Azerbaijan11
Georgië — Géorgie11111111
Kazachstan — Kazakstan11
Kirgizstan — Kyrgystan11
Oezbekistan — Uzbekistan1
Tadzjikistan — Tadjikistan1
Palestina — Palestine11
Afrika zonder precisering — Afrique sans précision11233271311
Liberia21
Gambia — Gambie11
Congo433386984661053
Ethiopië — Éthiopie1111
Eritrea — Éritrée1
Somalië — Somalie333732116411
Burundi112212111
Kameroen — Cameroun423111314
Centraal-Afrikaanse Rep — Rép. centre Afrique1
Congo-Brazzaville3442121122
Ivoorkust — Côte d'Ivoire112211
Ghana1
Guinee — Guinée1246531232
Kenia — Kenya11
Madagascar1
Malawi1
Mauritanië — Mauritanie1321222
Niger111
Nigeria1211
Rwanda23342561733363
Senegal — Sénégal11
Sierra Leone1111
Soedan — Soudan11111
Tsjaad — Tchad11
Togo111
Marokko — Maroc41133
Algérie2112
Angola251122222
Djibouti111331
Bolivia — Bolivie1
Colombia — Colombie2
Peru — Pérou1

Tabel 5 : Nationale distributie van illegalen (n)

Vlaanderen — FlandresBrussel — BruxellesWallonië — Wallonie
200220032004200520062002200320042005200620022003200420052006
Europa zonder precisering — Europe sans précision1
Bulgarije — Bulgarie21211
Roemenië — Roumanie12561522
Bosnia-Herzegovina — Bosnie Herzégovine11
Voormalig Joegoslavië — Ex Yougoslavie1
Polen — Pologne132237
Rusland — Féd. Russie1
Italië — Italie111
Nederland — Pays-Bas1
Portugal21
Oekraïne — Ukraine11
Azië zonder precisering — Asie sans précision1
Iran11
Turkije — Turquie21112
Afghanistan1
Pakistan211334141
Nepal1111
China — Chine31111
Thaïland — Thailande1
Filippijnen — Philippines1212
India — Inde4321111
Maleisië — Malaisie1
Mongolië — Mongolie111
Vietnam1
Armenië — Arménie1
Azerbeidzjan — Azerbaijan1
Georgië — Géorgie22111
Kazachstan — Kazakstan1
Afrika zonder precisering — Afrique sans précision12
Gambia — Gambie11
Tanzania — Tanzanie1
Congo26322211
Somalië — Somalie1
Burundi1
Kameroen — Cameroun11124
Congo-Brazzaville1
Ivoorkust — Côte d'Ivoire1
Ghana11
Guinee — Guinée111211
Kenia — Kenya1
Madagascar1
Niger1111
Nigeria11
Senegal — Sénégal12
Sierra Leone1
Soedan — Soudan111
Togo1
Marokko — Maroc81529294142212
Tunesië — Tunisie11
Algerije — Algérie411121223
Mozambique1
Angola112
Djibouti21
Amerika zonder precisering — Amérique sans précision1
Nicaragua21
Brazilië — Brésil1112
Chili1
Colombia — Colombie1
Equador — Équateur1115661
Trinidad & Tobago1