Schriftelijke vraag nr. 4-721

van Louis Ide (CD&V N-VA) d.d. 3 april 2008

aan de minister van Maatschappelijke Integratie, Pensioenen en Grote Steden

Pensioenen - Verschillen - Geslacht - Regio

pensioenregeling
gelijke behandeling van man en vrouw
gepensioneerde
gewesten en gemeenschappen van België
gendermainstreaming

Chronologie

Herindiening van : schriftelijke vraag 4-185

Vraag nr. 4-721 d.d. 3 april 2008 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Onderzoek van de Leuvense professor Jos Berghman toonde aan dat er nog veel onaanvaardbare verschillen bestaan in de uitbetaling van de pensioenen (2004).

Het geslacht is één van die criteria op basis waarvan een duidelijk onderscheid kan gemaakt worden. Mannen krijgen gemiddeld 1.188 euro pensioen, vrouwen gemiddeld 830 euro.

Hiernaast werden tijdens dit onderzoek ook communautaire verschillen tussen de uitbetaalde pensioenen blootgelegd. De laagste pensioenen worden uitbetaald in Vlaanderen: gemiddeld 1.006 euro. Walen krijgen 5,2% meer pensioen, Brusselaars zelfs 8,2%.

1. Wat zijn de achterliggende redenen en oorzaken voor het verschil in pensioenen tussen mannen en vrouwen?

2. Wat is de totale massa (op jaarbasis) pensioenen die de federale overheid uitkeert voor mensen die een loopbaan in de federale overheid hadden, en wat is die totale massa (op jaarbasis) opgesplitst voor Vlaanderen, Wallonië en Brussel (voor het jaar 2004)?

3. Hoeveel pensioengerechtigde Nederlandstalige en Franstalige federale ambtenaren zijn er (voor het jaar 2004)?

4. Wat is de totale massa (op jaarbasis) pensioenen die de federale overheid uitkeert voor mensen die een loopbaan hadden aan de Vlaamse Gemeenschap enerzijds en de Franse Gemeenschap/Waals Gewest/Brussels Hoofdstedelijk Gewest, anderzijds? En over hoeveel pensioengerechtigden gaat het per Gemeenschap/Gewest?

5. Wat zijn de achterliggende redenen en oorzaken voor het verschil in pensioenen tussen Vlamingen, Walen en Brusselaars?

6. Wordt er iets gedaan om deze discrepantie, zoals gesteld in het onderzoek van professor Berghman, weg te werken (zowel op basis van geslacht als op basis van Gemeenschap/Gewest)? Zo ja, wat? Zo neen, waarom niet?

Antwoord ontvangen op 29 mei 2008 :

In antwoord op uw vraag, heb ik de eer u het volgende mee te delen.

A. Rijksdienst voor pensioenen

Het verschil van de gemiddelde pensioenbedragen tussen mannen en vrouwen vloeit voort uit de bijzondere situatie op de arbeidsmarkt : in algemene regel hebben mannen een volledigere loopbaan en hun loon ligt hoger dan bij vrouwen. Er dient te worden onderstreept dat na 2004 verschillende bepalingen in de pensioenwetgeving voor werknemers werden opgenomen om dit verschil te compenseren. Bijvoorbeeld : de verhoging van 17 % van het referteloon om het minimumrecht per loopbaanjaar te bepalen, de versoepeling van de voorwaarden die toelaat een gewaarborgd minimumpensioen te genieten.

Wat het verschil van de gemiddelde bedragen betreft ontvangen door Vlaamse, Waalse en Brusselse gepensioneerden, relativeert professor Berghman de resultaten in percentages door te preciseren dat « de verschillen in de pensioenbedragen tussen de gewesten in functie van de aard van het pensioen echter gering zijn en niet meer dan 80 euro bedragen ».

Met uitsluiting van de pensioenen voor werknemers en zelfstandigen die gecumuleerd worden met een buitenlands pensioen en aan deze pensioenen gekoppelde voordelen (renten, vakantiegeld, bijzondere bijslag zelfstandige, ...), geven de hierna vermelde statistieken, op basis van de maandelijkse uitbetalingen door de Rijksdienst voor pensioenen in januari 2005 (parameter het dichtst bij de bron van studie : basistoepassingen DWH MT & PS, 2004), de gemiddelde pensioenen weer betaald in de sectoren werknemer en zelfstandige, met inbegrip van de inkomensgarantie voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, per gewest.

Maandbedrag Rijksdienst voor pensioenen per regeling op 1 januari 2005, in euro

Gewest	Vlaams Gewest		Waals Gewest		Brussels Hoofdstedelijk Gewest
	Mannen	Vrouwen	Mannen	Vrouwen	Mannen	Vrouwen
Zuivere loopbaan werknemer	263 544 321,01	191 007 572,69	118 424 149,17	117 637 213,43	28 980 546,63	36 279 971,61
Zuivere loopbaan zelfstandige	27 904 689,82	18 108 065,30	10 603 374,60	8 344 555,71	1 102 156,81	943 892,10
Gemengde loopbaan :
werknemer	47 344 464,54	44 626 532,64	19 019 096,46	23 738 624,82	4 821 036,48	6 858 726,14
zelfstandige	27 821 720,83	26 018 472,20	11 460 661,80	13 115 862,64	2 786 964,36	3 256 080,29
Gemengde loopbaan :
werknemer	14 012 604,97	16 767 475,77	10 019 733,50	13 465 058,42	2 807 279,14	4 894 239,10
zelfstandige	1 169 177,76	1 587 406,93	932 736,32	1 323 314,37	238 619,87	323 435,28
openbare sector	Ten laste van PDOS
Regeling IGO-GI	2 450 814,38	8 175 368,05	1 158 275,76	4 412 831,03	982 190,86	2 112 993,71
Aantal gerechtigden op 1 januari 2005
	406 686	440 777	181 618	251 259	46 228	75 092
Gemiddeld bedrag Rijksdienst voor pensioenen op 1 januari 2005, in euro
	944,83	694,89	944,94	724,50	902,46	728,03
Gemiddeld bedrag Rijksdienst voor pensioenen per gewest op 1 januari 2005, in euro
Gewest	Vlaams Gewest		Waals Gewest		Brussels Hoofdstedelijk Gewest
	814,83		816,99		794,49
Bron : Rijksdienst voor pensioenen Studiedienst

B. Pensioendienst voor de Overheidssector.

Hierbij vindt u de verschillende statistische gegevens die betrekking hebben op de pensioenen van de federale ambtenaren en van de ambtenaren van de gemeenschappen en gewesten uit gesplitst volgens woonplaats, pensioentype en taalrol.

De verschillen in de bedragen van de rustpensioenen naargelang het geslacht zijn te verklaren door enerzijds het feit dat de vrouwen in het algemeen een kortere loopbaan hebben dan de mannen en anderzijds door het feit dat de vrouwen minder vertegenwoordigd zijn in de hogere functies. Wat betreft de federale overheid is er geen enkel verschil in de bezoldiging tussen man en vrouw voor dezelfde functie. Voor alle pensioenen van de overheidssector, die beheerd worden door de PDOS op 1 juli 2007 is het gemiddelde rustpensioen voor diegenen die uitsluitend een loopbaan hebben in de overheidssector gelijk aan 2 284 euro per maand voor een man en 2 026 euro per maand voor een vrouw. Het algemeen gemiddelde van alle rustpensioenen, dus inclusief de gemengde loopbanen bedraagt respectievelijk 2 030 euro per maand voor een man en 1 797 euro voor een vrouw.

In onderstaande tabel wordt onder federale uitgaven per gewest verstaan de rust- en overlevingspensioenen van alle personeelsleden van de federale overheid dwz. :

— de gewezen ambtenaren van de federale overheidsdiensten en gelijkgestelden zoals bijvoorbeeld de bedienaars van de erediensten, van de federale parastatalen en instellingen van openbaar nut en van de autonome overheidsbedrijven met uitsluiting van de NMBS;

— het leger, de voormalige rijkswacht en de geïntegreerde politie.

De totale pensioenuitgaven voor het jaar 2007 verdelen zich als volgt :

Federale uitgaven per gewest — Dépenses fédérales par région	OP — PS	RP — PR	Totaal — Total
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest — Région de Bruxelles-Capitale	87 984 145	233 087 311	321 071 456
Vlaams Gewest — Région flamande	387 867 053	1 582 001 820	1 969 868 873
Waals Gewest — Région wallonne	265 687 446	864 731 825	1 130 419 271
Totaal Rijk — Total État	741 538 644	2 679 820 956	3 421 359 600
Buitenland/Onbekend — Étranger/Inconnu	12 085 562	34 940 568	47 026 130
Algemeen totaal — Total général	753 624 206	2 714 761 524	3 468 385 730
OP = Overlevingspensioen/RP = Rustpensioen — PS =Pension de survie/PR = Pension de retraite

Hieronder vindt u de verdeling van de rust- en overlevingspensioenen van deze federale ambtenaren volgens taalrol op 1 juli 2007.

Taalrol — Rôle linguistique	OP — PS	RP — PR	RP + OP — PR + PS	%
Duits — Germanophone	10	84	94	0,06
Frans — Francophone	24 563	49 623	73 340	42,67
Nederlands — Néerlandophone	29 154	70 131	98 430	57,27
Totaal — Total	53 727	119 838	171 864	100

In bijgevoegde tabel (tabel 1) worden de totale pensioenuitgaven weergegeven voor het jaar 2007 en het aantal gepensioneerden op 1 juli 2007 van :

— de gewezen ambtenaren van de overheidsdiensten van gemeenschappen en gewesten en van de instellingen van openbaar nut opgericht door de gemeenschappen en gewesten;

— de gewezen personeelsleden van het gemeenschapsonderwijs, het officieel gesubsidieerd onderwijs en het vrij gesubsidieerd onderwijs.

Het gemiddelde rustpensioenen toegekend door de PDOS bedraagt per gewest :

Gewest — Région	Gemiddelde rustpensioenen — Pensions de retraite moyennes
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest — Région de Bruxelles-Capitale	2 060
Vlaams Gewest — Région flamande	1 955
Waals Gewest — Région wallonne	1 892
Totaal Rijk — Total État	1 941
Buitenland/Onbekend — Étranger/Inconnu	1 788
Algemeen totaal — Total général	1 939

De redenen van de verschillen in de gemiddelde pensioenen per regio zijn nog nooit door de PDOS onderzocht.