Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-3433

van Margriet Hermans (Open Vld) d.d. 11 mei 2009

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken

Moldavië - Mensenrechten, vrijheid van meningsuiting en (politieke) stabiliteit - Houding van Europa en België - Effecten op het Oostelijk Partnerschap

Moldavië
rechten van de mens
vrijheid van meningsuiting
persvrijheid
vrijheid van informatie
censuur
politiek geweld
Roemenië
Rusland
Europese Unie
Oostelijk Partnerschap

Chronologie

11/5/2009Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 11/6/2009)
22/6/2009Antwoord

Vraag nr. 4-3433 d.d. 11 mei 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De situatie in Moldavië wordt zorgwekkend wat betreft mensenrechten, vrijheid van meningsuiting en (politieke) stabiliteit. Ook de buurlanden mogen de situatie niet verder aanwakkeren en aansturen op een vreedzaam overleg.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Heeft de geachte minister kennisgenomen van de berichten over schending van mensenrechten tijdens protestacties in Moldavië? Is hij ervan op de hoogte dat de schendingen zo ernstig zijn dat er dodelijke slachtoffers zouden te betreuren zijn, dat zich onder de vele gevangenen ook minderjarigen bevinden en dat er grote aantallen gewonden zijn?

2) Is hij ervan op de hoogte dat ook de vrijheid van meningsuiting onder druk staat nu de pers sterk wordt gecontroleerd door de overheid en dat er journalisten, met name uit Roemenië, het land zijn uitgezet?

3) Hoe beoordeelt hij het uitdelen van Roemeense en Russische paspoorten aan de bevolking van Moldavië en is dit in overeenstemming met de afspraken die werden gemaakt bij de toetreding van Roemenië bij de Europese Gemeenschap?

4) Vreest hij niet dat de situatie snel kan ontaarden en kan hij dit uitvoerig toelichten? Wat kan Europa doen om de situatie te stabiliseren?

5) Hoe beoordeelt hij deze ontwikkelingen, mede in het licht van de voorbereidingen die getroffen worden om op 7 mei 2009 tijdens de Top in Praag het Oostelijk Partnerschap van start te laten gaan?

6) Hoe schat hij de rol van Roemenië in wat Moldavië betreft en is hun houding constructief?

7) Is hij bereid zowel in bilateraal als in Europees verband uw zorgen over deze gebeurtenissen aan de regering van Moldavië kenbaar te maken en hen ertoe te bewegen alles in het werk te stellen om een einde te maken aan het geweld en naleving van mensenrechten en vrijheid van meningsuiting te bevorderen?

8) Is hij bereid zijn zorgen over de gebeurtenissen in Moldavië aan te kaarten in Roemenië en Rusland en aan te geven dat zij deze situatie niet verder mogen laten escaleren?

9) Is de verslechterde situatie in Moldavië, ten aanzien van mensenrechten, vrijheid van meningsuiting en (politieke) stabiliteit voor hem reden de start van het Oostelijk Partnerschap op dit moment te heroverwegen en is hij bereid hiervoor actief steun te verwerven bij uw Europese collega’s vóór 7 mei 2009, de datum waarop het Oostelijk Partnerschap van start zal gaan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord ontvangen op 22 juni 2009 :

Ik ben uiteraard op de hoogte van berichten over de schending van de mensenrechten in de nasleep van de verkiezingen in Moldavië op 5 april jongstleden en volg de actualiteit evenals de berichtgeving hierover door Kalman Mizsei, de speciale vertegenwoordiger van de Europese Unie, en verschillende niet gouvernementele organisaties (NGO’s) op de voet.

Om klaarheid te scheppen is een onafhankelijk onderzoek naar de oorzaken, gevolgen en eventuele inmenging van buitenlandse partners in de onlusten gewenst. Ik ben dan ook voorstander voor een onafhankelijke onderzoekscommissie, eventueel onder leiding van de Raad van Europa, zoals voorgesteld door een resolutie van het Europees Parlement (7 mei 2009), een voorstel dat ook brede steun genoot op de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (RAZEB) van 18 mei jongstleden.

Vrijheid van meningsuiting en in het bijzonder persvrijheid is één van de topprioriteiten van het Actieplan dat de EU met Moldavië afsloot in het kader van het Europees Nabuurschapsbeleid. Uit het vooruitgangsrapport van 24 april 2009 van de Commissie blijkt dat Moldavië op dit gebied het afgelopen jaar weinig of geen vooruitgang heeft geboekt. Dit zal dus voor de EU een belangrijk aandachtspunt blijven.

De aanpassing van de Roemeense nationaliteitswet heeft de toewijzing van paspoorten aan onder andere Moldaviërs vergemakkelijkt. De toekenning van Roemeense paspoorten groeit dan ook snel en is een bron van frictie tussen Roemenië en Moldavië. De nationaliteitswet van lidstaten vormt geen deel van het communautair acquis, maar duidelijke en transparante regels voor de nationaliteitsverwerving zijn in het belang van iedereen. Mijn Roemeense collega heeft zich op de RAZEB van mei jongstleden geëngageerd om terzake volledige klaarheid te scheppen.

De paspoortenproblematiek en de Moldaafse beschuldigingen als zou Roemenië een hand hebben gehad in de opstanden, hebben de relaties tussen Moldavië en Roemenië aanzienlijk bemoeilijkt. Roemenië heeft zich echter bereid verklaard tot een constructieve dialoog met Moldavië om de relaties te normaliseren. Roemenië vraagt de Europese lidstaten eveneens steun voor een economisch hulpprogramma om Moldavië te steunen tijdens de huidige financiële crisis en een Europees hulpprogramma voor hervormingen betreffende de rechtstaat en democratisering. Deze hulpprogramma’s passen perfect in het kader van het Europees Nabuurschapsbeleid en in het Oostelijk Partnerschap, de oostelijke dimensie van dit beleid dat op 7 mei  2009 op een top te Praag werd gelanceerd.

Moldavië is een land in volle ontwikkeling waar, ondanks de aanhoudende nood aan hervormingen, op verschillende vlakken een positieve evolutie merkbaar is. Moldavië heeft op de top van Praag steun betuigd aan het Oostelijk Partnerschap en heeft de Gezamenlijke Verklaring onderschreven die onder meer benadrukt dat het Oostelijk Partnerschap gebaseerd zal zijn op het engagement van de deelnemers voor de principes van internationaal recht en voor fundamentele waarden, met inbegrip van democratie, rechtszekerheid en het respect voor mensenrechten en fundamentele vrijheden. Moldavië is bovendien geïnteresseerd in het afsluiten van een Associatieakkoord met de EU, een optie die alleen openstaat voor partners in het Oostelijk Partnerschap die voldoende vooruitgang boeken met betrekking tot deze principes.

Het Oostelijk Partnerschap kan dus een krachtige hefboom voor de hervormingen in Moldavië vormen en een actieve deelname van Moldavië aan het Oostelijk Partnerschap geniet dan ook mijn volle steun.