Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-3146

van Paul Wille (Open Vld) d.d. 11 maart 2009

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken

Rusland - Mensenrechtensituatie - Aantal klachten bij het Europees Hof voor de rechten van de mens - Onvolledige opvolging van vonnissen

Rusland
rechten van de mens
Europees Hof voor de rechten van de mens
Raad van Europa
politiek geweld
tenuitvoerlegging van het vonnis

Chronologie

11/3/2009Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 9/4/2009)
29/10/2009Antwoord

Vraag nr. 4-3146 d.d. 11 maart 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Europese Unie (EU) maakt zich zorgen over de mensenrechtensituatie in Rusland na de recente aanslag op een bekende journaliste Politkovskaya en haar advocaat Markelov. Deze moorden kregen bijzondere aandacht in de pers. Maar ook de situatie van het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM) in Straatsburg spreekt boekdelen. Ook het Russisch contentieus bij EHRM is opvallend. Het Russische saldo staat op 55 000 ingediende klachten waarvan 26 000 in behandeling, en waarvan er 580 uitspraken geweest zijn, waarbij systematisch inbreuken zijn vastgesteld. Elke burger uit een Lidstaat van de Raad van Europa kan bij het Europees Hof voor de rechten van de mens een klacht indienen. Dat Rusland op dit lijstjes als eerste prijkt is niet louter door het aantal burgers die in Rusland wonen. Volgens verschillende mensenrechtenorganisaties werkt het Russische juridische apparaat niet, en hebben Russische staatsburgers geen andere mogelijkheid dan zich tot Straatsburg te wenden. Problematischer is dat Rusland slechts selectief en dus gedeeltelijk de EHRM-vonnissen uitvoert en dat er maar weinig wordt gedaan om schendingen in de toekomst te vermijden.

Gezien het voorgaande kader, kreeg ik graag een antwoord op de volgende vragen :

1. Wat vindt de geachte minister van het feit dat Rusland, als Lidstaat van de Raad van Europa, slechts selectief EHRM-vonnissen uitvoert ?

2. Is het juist dat Rusland weigert vonnissen uit te voeren waarbij het de werking van ordehandhavingdiensten en geheime diensten dient te wijzigen ?

3. Is het te verantwoorden dat het EHRM, met maar liefst 100 000 zaken in behandeling, een enorme werklast, haar werking grondig verstoord ziet door één Lidstaat ? Zo nee, welke maatregelen kan België zowel op nationaal als op Europees vlak nemen om de werking van het hof te garanderen ?

4. Welke maatregelen kan hij op nationaal en Europees vlak nemen om Rusland op zijn plichten als Lidstaat van de Raad van Europa te wijzen ?

5. Waarom wil Rusland als enige niet het protocol 14 ondertekenen, dat de ontvankelijkheidprocedure aanzienlijk vergemakkelijkt door de beslissing aan één in plaats van meerdere rechters over te laten ? Welke maatregelen kan België op nationaal en Europees vlak nemen, om deze ondertekening door Rusland te bespoedigen ? In welke mate oefent de Europese Unie reeds druk uit om Rusland het protocol te doen tekenen ?

Antwoord ontvangen op 29 oktober 2009 :

1-2-4) Ik verwijs naar artikel 46 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dat betrekking heeft op de uitspraken van het Hof. Op de tenuitvoerlegging van deze uitspraken wordt toegezien door het Comité van ministers in de samenstelling mensenrechten (CMMR), waarin België een actieve rol speelt. Tijdens de vergaderingen onderzoekt het CMMR de vooruitgang op het vlak van wetgevende of administratieve hervormingen, individuele en algemene maatregelen waartoe de Staten zich verbonden hebben. Indien de Staten te lang wachten met de nodige maatregelen om uitvoering te geven aan de uitspraken, neemt de groep voorlopige resoluties of beslissingen waardoor – terwijl het dossier op de vergaderagenda van het Comité blijft staan – de autoriteiten van de betrokken Staten sterk worden aangemoedigd hun inspanningen voor de tenuitvoerlegging van de uitspraak in kwestie voort te zetten.

De bijzondere aandacht die het CMMR voor de Russische Federatie aan de dag legt, heeft met name te maken met de omvang van en soms de traagheid waarmee de individuele en algemene maatregelen worden uitgevoerd in delicate zaken waarvoor diepgaande hervormingen nodig zijn. Voor Turkije geldt dezelfde opmerking. De Russische Federatie is zich bewust van de tekortkomingen van haar rechtssysteem. Net zoals anderen staat ze doorgaans open voor de samenwerking die haar in het kader van de Raad van Europa wordt aangeboden om deze tekortkomingen te verhelpen. De Russische Federatie is evenwel discreet over de maatregelen die ze zou genomen hebben ter hervorming van haar bijzondere eenheden. Ze aarzelde ook niet om een uitspraak van het Hof in de zaak Ilascu als een politieke uitspraak te bestempelen.

3) Ik vestig de aandacht op de statistieken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, die de zaken in perspectief plaatsen: in zijn laatste verslag vermeldt het Hof dat van de 9 736 uitspraken die het tussen 1998 en 2008 heeft gedaan er 643 waren die Russische zaken betroffen, wat neerkomt op een aandeel van 6,6% (ter vergelijking met de andere landen: Turkije 19%, Italië 18%, Polen 6,4%, Frankrijk 6,4%, Oekraïne en Roemenië 4,9%). Bovendien heeft het Hof voor de jaren 2005 tot 2008 een tabel opgemaakt met de verzoeken per bevolking. Hieruit blijkt dat voor deze periode 0,71% van de verzoeken door Russen werden ingediend, tegenover 2,43% door Roemenen, 1,15% door Polen, 1,03% door Oekraïners, 0,53% door Turken en 0,31% door Italianen.

Opdat het Hof deze activiteiten zou kunnen voortzetten, ondanks de overlast veroorzaakt door terugkerende of onontvankelijke zaken, neemt België deel aan de discussiegroepen die zich buigen over de toekomst van het Hof.

5) De Doema weigerde inderdaad tot op heden haar goedkeuring te verlenen aan Protocol 14, ondanks de officiële stappen die op hoog niveau werden ondernomen door de Raad van Europa. In een poging om de doeltreffende werking van het Hof te handhaven, werden de landen naar aanleiding van de ministerraad van Madrid op 12 mei 2009 uitgenodigd om de voorlopige toepassing van bepaalde artikelen uit Protocol 14 kenbaar te maken (de optie van ons land), dan wel om Protocol 14bis te bekrachtigen. De Russische Federatie wordt alsnog opgeroepen Protocol 14 te bekrachtigen.