Schriftelijke vraag nr. 4-1226

van Louis Ide (CD&V N-VA) d.d. 11 juli 2008

aan de minister van Maatschappelijke Integratie, Pensioenen en Grote Steden

Asielzoekers - Gezondheidszorg - Uitgaven

politiek asiel
buitenlandse staatsburger
Federaal Agentschap voor de opvang van asielzoekers
gezondheidsverzorging
officiële statistiek
geografische spreiding
asielzoeker
kosten voor gezondheidszorg

Chronologie

Vraag nr. 4-1226 d.d. 11 juli 2008 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Uit cijfers van het Nationaal Instituut Statistiek (NIS) en het Rijksregister blijkt dat er sinds 2005 een spectaculaire daling is in het aantal asielzoekers. Net zoals wij kampen asielzoekers soms met gezondheidsproblemen. Vanuit humanitair oogpunt is het niet meer dan normaal dat wij de nodige zorg aanbieden. Deze medische zorg moet de gezondheid van de asielzoeker aanzienlijk verbeteren, daarvoor moet die medische zorg kwalitatief in orde zijn. Die zorg en dus ook kwaliteit moet voor elke asielzoeker gelijk zijn.

Binnen dit kader had ik van de geachte minister graag een antwoord gekregen op volgende vragen :

1. Hoeveel asielcentra zijn er in België ? En opgesplitst per gewest ?

2. Zijn er richtlijnen over wat, hoe en hoeveel gezondheidszorg er verschaft wordt aan asielzoekers in alle asielcentra ? Wat kan er en wat kan niet, wat is prioritair en wat niet (ik denk aan puur esthetische zaken) ? Of is dit een individuele beslissing van de verschillende artsen in de verschillende centra ?

3. Wat zijn de totale jaarlijkse uitgaven voor geneeskundige kosten in asielcentra, en dit voor de jaren 2000 tot en met 2007 ?

4. Wat zijn de jaarlijkse uitgaven voor geneeskundige kosten in asielcentra voor de jaren 2000 tot en met 2007, opgesplitst per gewest ?

5. Wat zijn de jaarlijkse uitgaven voor geneeskundige kosten in asielcentra voor de jaren 2000 tot en met 2007, opgesplitst per asielcentrum ?

6. Wat is de uitgave in België per asielzoeker, en dit voor de jaren 2000 tot en met 2007 ?

7. Wat is de uitgave per asielzoeker voor de jaren 2000 tot en met 2007, opgesplitst per gewest ?

8. Wat is de uitgave per asielzoeker voor de jaren 2000 tot en met 2007, opgesplitst per asielcentrum ?

9. Wat is de visie van de geachte minister in deze materie ?

Antwoord ontvangen op 20 augustus 2008 :

Ik heb de eer het geachte lid de volgende inlichtingen betreffende de gestelde vragen te verschaffen.

1. Op 31 december 2007 had het gehele opvangnetwerk een totale capaciteit van 16 323 plaatsen.

In de loop van 2007 heeft Fedasil, in overleg met zijn partners, de opvangplaatsen verdeeld in « collectieve » opvangstructuren en in « individuele » opvangstructuren. De bedoeling daarvan is te beantwoorden aan het nieuwe opvangmodel in stappen, voorzien door de opvangwet.

Er zijn drieënveertig collectieve opvangcentra, beheerd door verschillende operatoren :

Brussel : vijf centra:

• federale centra : Klein Kasteeltje, transitcentrum Sint-Pieters-Woluwe, één observatie- en oriëntatiecentrum voor de niet-begeleide buitenlandse minderjarigen (Neder-over-Heembeek);

• Rode-Kruis : De Foyer, Foyer Selah;

Vlaanderen : achttien centra:

• federale centra (zes) : Arendonk, Broechem, Ekeren, Kapellen, Sint-Truiden, één observatie- en oriëntatiecentra voor de niet-begeleide buitenlandse minderjarigen (Steenokkerzeel);

• Rode Kruis Vlaanderen (elf) : Alsemberg, Brugge, Deinze, Eeklo, Lanaken, Linkeroever, Lint, Menen, Overpelt, Sint-Niklaas, Wingene;

• stedelijk opvanginitiatief Stad Gent

Wallonië : twintig centra:

• federale centra (negen) : Bovigny, Charleroi, Florennes, Jodoigne, Morlanwelz, Pondrôme, Rixensart, Sugny, Virton;

• Croix-Rouge (tien) : Aywaille (Nonceveux), Fraipont, Hastière, Hotton, Manderfeld, Manhay, Natoye, Oignies-en-Thiérache, Rendeux, Yvoir;

• Socialistische mutualiteiten : Erezée (een).

De opvangplaatsen tussen de verschillende partners worden als volgt verdeeld :

De federale centra

Fedasil beheert rechtstreeks achttien opvangcentra. De opvangplaatsen die worden georganiseerd in de « traditionele » federale opvangcentra (dus niet inbegrepen : het transitcentrum en de twee OOC's) vertegenwoordigen 23 % van de totale capaciteit van het netwerk, namelijk 3 719 plaatsen. Voor een kaart zie http://www.fedasil.be/nl/home/list

De centra van het Rode Kruis

Het Belgische Rode Kruis (Rode Kruis Vlaanderen en Croix-Rouge Communauté francophone) bezit drieëntwintig opvangcentra die 22,5 % vertegenwoordigen van de totale capaciteit van het opvangnetwerk, namelijk 3 553 plaatsen.

De Socialistische Mutualiteiten

De Socialistische Mutualiteiten beschikken over een opvangstructuur van zevenenveertig plaatsen in Erezée (provincie Luxemburg). Het centrum Belle Vue richt zich voornamelijk tot gezinnen.

Daarnaast zijn er individuele opvangplaatsen, die op de volgende manier worden georganiseerd :

De lokale opvanginitiatieven (LOI's)

Op basis van een overeenkomst met Fedasil vangen een groot aantal gemeenten (meer dan drie vierde van de gemeenten in België) asielzoekers op. De OCMW's van die gemeenten organiseren daarvoor een lokaal opvanginitiatief (LOI) en bieden gemiddeld zestien opvangplaatsen (in de praktijk tussen een en honderd negenendertig plaatsen). Het betreft één of meerdere gemeubelde privéwoningen die zodanig zijn uitgerust dat de asielzoeker kan voorzien in zijn dagelijkse elementaire behoeften. De LOI's omvatten 7 405 effectieve opvangplaatsen, dat is 45 % van de totale capaciteit van het opvangnetwerk.

De NGO-partners

NGO's bieden eveneens opvang aan in privéwoningen. Zij kiezen zelf de woningen, betalen de huur en verlenen hulp aan asielzoekers zodat die in hun dagelijkse noden kunnen voorzien. CIRÉ (Coordination et initiatives pour réfugiés et étrangers) en Vluchtelingenwerk Vlaanderen zijn de twee NGO's die opvang voor asielzoekers aanbieden. Deze twee NGO's organiseren samen 1 350 opvangplaatsen, dat is 8,6 % van de totale effectieve opvangcapaciteit in ons land. Die plaatsen worden verspreid over ongeveer 314 woningen, die gemiddeld 4,3 plaatsen bieden (http://www.vluchtelingenwerk.be/thema/opvangplaatsen.php).

De opvangcapaciteit « per fase » is de volgende :

• collectieve opvangstructuren (1e fase) : 7 150 plaatsen (46 % van de totale capaciteit);

• individuele opvangstructuren (2e fase) : 8 459 plaatsen (54 % van de totale capaciteit).

2. De opvangwet erkent het recht van elke begunstigde van de opvang op medische en psychologische begeleiding die hij/zij nodig heeft om een menswaardig leven te leiden en garandeert ook een gelijke behandeling tussen de verschillende categorieën van begunstigden van de opvang. Dit basisrecht op een menswaardig leven vloeit voort uit de OCMW-wet. Deze wet preciseert dat de hulp zowel curatief als preventief kan zijn, en van materiële, sociale, geneeskundige en psychologische aard.

Er dient in dit kader te worden gewezen op het feit dat de medische uitgaven door Fedasil niet enkel asielzoekers in centra betreffen. De opvangwet voorziet eveneens materiële opvang en dus medische begeleiding aan een aantal andere categorieën vreemdelingen, zoals onder meer niet-begeleide buitenlandse minderjarigen (al dan niet asielzoekers), uitgeprocedeerde vreemdelingen van wie de materiële hulp werd verlengd en aan minderjarigen met ouders zonder wettig verblijfsstatuut in België en van wie een OCMW heeft aangetoond dat ze hulpbehoevend zijn. Daarnaast garandeert de opvangwet eveneens medische zorg aan asielzoekers die geen beroep wensen te doen op materiële opvang.

Het is belangrijk om de medische begeleiding te onderscheiden van de « dringende medische hulp », die door de OCMW's wordt verstrekt aan personen die zonder wettig verblijfstatuut in België verblijven. Het criterium dringendheid, van toepassing op de « dringende medische hulp », speelt in de medische begeleiding van begunstigden van de opvang geen rol. Wel wordt er gepeild naar het noodzakelijke karakter van de medische begeleiding om een menswaardig leven te leiden.

Voor de opvangwet werd de toegang tot medische zorgen nergens duidelijk omschreven. De opvangwet heeft in haar artikels 23 tot en met 29 getracht een omschrijving te geven van de medische begeleiding waarop de begunstigden van de opvang recht hebben. Als basis werd daarvoor de RIZIV nomenclatuur genomen (1) . De begunstigden van de opvang hebben recht op de medische zorgen die opgenomen zijn in deze nomenclatuur, alsook op bepaalde medische zorgen die er niet in zijn opgenomen, maar die tot het dagelijks leven behoren. Andere zorgen die wel in de nomenclatuur voorkomen, worden echter niet verzekerd, omdat ze beschouwd worden als manifest niet noodzakelijk om een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. De wet voorziet dat de inhoud van de medische begeleiding verder gepreciseerd moet worden bij een in Ministerraad overlegd koninklijk besluit.

Dit koninklijk besluit « medische zorgen » (2) introduceert de zogeheten « plus- en minlijsten », waarbij de « pluslijst » (3) die zorgen opsomt die niet in de RIZIV nomenclatuur zijn opgenomen, maar die wel verzekerd worden omdat ze behoren tot het dagelijks leven. Op deze lijst staan onder meer de pijnstillers. De « minlijst » (4) bevat die zorgen die wel in de RIZIV nomenclatuur zijn opgenomen, maar niet worden verzekerd omdat ze manifest niet noodzakelijk zijn. Zo worden onder andere de esthetische chirurgie niet verzekerd, en ook vruchtbaarheidsbehandelingen niet. Het koninklijk besluit biedt eveneens de mogelijkheid aan de directeur-generaal van Fedasil om, op voorstel van een arts, in uitzonderlijke omstandigheden en in het belang van de patiënt, medische zorgen toe te kennen die niet in de RIZIV nomenclatuur voorkomen, en evenmin op de « pluslijst » staan.

De begunstigde van de opvang heeft het recht om beroep aan te tekenen tegen een beslissing van de arts om een bepaalde medische verzorging niet te verstrekken omdat ze als niet noodzakelijk wordt beschouwd om een menswaardig leven te leiden.

Fedasil en de partners kunnen conventies afsluiten met gezondheidsinstellingen om de voorwaarden vast te leggen voor de terugbetaling van medische, farmaceutische en andere kosten (5) . Deze conventies hebben als doel om de terugbetaling van medische kosten te harmoniseren en objectieve voorwaarden vast te leggen voor de terugbetaling. In de praktijk wordt reeds gewerkt met dergelijke conventies, zoals bijvoorbeeld de conventies met de rusthuizen.

3. Medische kosten in de centra van 2002 tot 2007

Het agentschap beschikt niet over de gegevens tussen 2000 en 2002, gezien het budget rechtstreeks werd beheerd door het ministerie van Maatschappelijke Integratie.

4. Uitgaven voor geneeskundige kosten in asielcentra voor de jaren 2002 tot en met 2007

De NGO-partners Vluchtelingenwerk Vlaanderen (VwV) en CIRÉ werken samen met verschillende andere organisaties over het hele land. De structuren van VwV zijn vooral gevestigd in Vlaanderen (56 %) en in Brussel (44 %). Wat CIRÉ betreft, deze zijn verdeeld tussen Wallonië (65 %), Brussel (21 %) en Vlaanderen (14 %). De kosten die voor deze twee NGO worden ingebracht zijn worden dus op deze verdeling berekend voor elk jaar.

5. Jaarlijkse uitgaven voor geneeskundige kosten in asielcentra voor de jaren 2003 tot en met 2007.

6. Uitgave in België per asielzoeker, en dit voor de jaren 2004 tot en met 2007

Het Agentschap beschikt niet over de gedetailleerde statistische gegevens tussen 2000 en 2003 in verband met de bezetting van de centra om de gemiddelde maandelijkse kost te werken.

7. Uitgave per asielzoeker voor de jaren 2004 tot en met 2007, opgesplitst per gewest

8. Uitgave per asielzoeker voor de jaren 2004 tot en met 2007, opgesplitst per asielcentrum

9. Op de meeste punten voorziet de opvangwet in de bekrachtiging van reeds bestaande praktijken betreffende medische begeleiding. Er werd evenwel door het vastleggen van een wettelijk kader gestreefd naar meer harmonie inzake medische begeleiding voor alle asielzoekers, en bij uitbreiding voor alle begunstigden van de opvang.

(1) De nomenclatuur zoals voorzien in artikel 35 van de gecoördineerde wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen van 14 juli 1994.

(2) Het koninklijk besluit van 9 april 2007 tot bepaling van de medische hulp en de medische zorgen die niet verzekerd worden aan de begunstigde van de opvang omdat zij manifest niet noodzakelijk blijken te zijn, en tot bepaling van de medische hulp en de medische zorgen die tot het dagelijkse leven behoren en verzekerd worden aan de begunstigde van de opvang (ter uitvoering van artikel 24 van de wet), bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad op 7 mei 2007, hierna het koninklijk besluit « medische zorgen ».

(3) Artikel 3 en bijlage 2 bij het koninklijk besluit.

(4) Artikel 2 en bijlage 1 van het koninklijk besluit.

(5) Dit gebeurt volgens de modaliteiten bepaald bij koninklijk besluit (artikel 26 van de wet).