SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2019-2020 Zitting 2019-2020
________________
7 janvier 2020 7 januari 2020
________________
Question écrite n° 7-252 Schriftelijke vraag nr. 7-252

de Rik Daems (Open Vld)

van Rik Daems (Open Vld)

au ministre des Affaires étrangères et de la Défense

aan de minister van Buitenlandse Zaken en van Defensie
________________
Organisation mondiale du commerce - Arbitrage de différends commerciaux - Non-nomination de deux juges - Protection du libre-échange - Influence sur les exportations - Problèmes pour les entreprises belges Wereldhandelsorganisatie - Arbitrage in handelsconflicten - Niet benoemen van twee rechters - Bescherming van de vrije handel - Invloed op de export - Problemen voor Belgische ondernemingen 
________________
Organisation mondiale du commerce
différend commercial
arbitrage commercial international
Colombie
protectionnisme
Wereldhandelsorganisatie
handelsgeschil
internationale arbitrage in handelsgeschillen
Colombia
protectionisme
________ ________
7/1/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 6/2/2020)
19/2/2020Antwoord
7/1/2020Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 6/2/2020)
19/2/2020Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 7-250
Aussi posée à : question écrite 7-251
Aussi posée à : question écrite 7-250
Aussi posée à : question écrite 7-251
________ ________
Question n° 7-252 du 7 janvier 2020 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-252 d.d. 7 januari 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En rendant impossible tout recours dans le règlement de conflits commerciaux, le gouvernement américain de Donald Trump sape l'un des principaux piliers du libre-échange au niveau mondial.

L'Organisation mondiale du commerce (OMC), instance où les pays pouvaient interjeter appel en cas de différend commercial, a en effet perdu deux de ses trois derniers juges. Le gouvernement Trump refuse de nommer de nouveaux membres. Il n'est donc plus possible aujourd'hui d'interjeter appel dans le règlement d'un conflit commercial entre deux pays.

Certes, les pays peuvent également régler leurs différends à Genève par la concertation ou en faisant appel aux panels d'experts que l'OMC met à leur disposition. Cependant, ces dernières années, la plupart des affaires sur lesquelles le panel avait statué ont été transmises à l'organe d'appel. Celui-ci n'est plus opérationnel. Il en résulte une grande insécurité juridique, alors que le libre-échange est déjà mis sous pression. Le libre-échange risque ainsi de se résumer à "des relations économiques basées sur la force".

Le commerce mondial se réduit ainsi à un jeu où le gain de l'un est perçu comme une perte pour l'autre. Cela nous mène bien loin de l'idée selon laquelle le libre-échange est profitable à tous.

Nos exportations en sont directement affectées. La Commission européenne a en effet lancé une procédure auprès de l'OMC contre la taxe antidumping que la Colombie a instaurée sur les frites surgelées belges et néerlandaises et ce, à la demande des gouvernements de la Belgique et des Pays-Bas. Cette plainte ne pourra désormais plus être traitée et le secteur ne pourra donc plus se défendre contre des barrières commerciales illégitimes destinées à protéger la production et le marché nationaux contre les importations, en l'occurrence celle de frites belges en Colombie.

Caractère transversal de la présente question: la Région flamande est compétente pour l'entrepreneuriat. Les décisions de l'OMC sont lourdes de conséquences sur les exportations et le commerce extérieur, lesquels ont des répercussions au niveau fédéral.

Je souhaiterais dès lors vous poser les questions suivantes:

1) Comment réagissez-vous aux dernières évolutions au sein de l'OMC? Partagez-vous mon inquiétude? Pouvez-vous expliquer votre point de vue?

2) Êtes-vous prêt à aborder cette question au niveau européen? Pouvez-vous détailler les démarches que vous compez éventuellement entreprendre pour rectifier la situation en précisant leur calendrier et leur contenu?

3) Concernant le dossier pendant des taxes colombiennes sur nos frites surgelées, pouvez-vous me dire quelles initiatives vous comptez prendre, éventuellement en concertation avec votre homologue néerlandais dont le pays est également touché par les mesures colombiennes? Pensez-vous qu'une solution puisse encore être trouvée étant donné qu'il n'est plus possible de saisir l'organe d'appel de ce différend?

4) Pouvez-vous me fournir un aperçu de toutes les procédures actuellement pendantes auprès de l'organe de règlement des différends de l'OMC, émanant de notre pays ou de l'Union européenne (UE) et ayant un rapport avec des entreprises de notre pays?

5) Quelles sont, selon vous, les possibilités de préserver le libre-échange, fondé sur des conditions de concurrence équitables, du spectre de relations commerciales basées sur la force brutale? Quelles initiatives prenez-vous à cet égard, éventuellement au niveau multilatéral?

 

Met het onmogelijk maken van hoger beroep in de geschillenbeslechting bij handelsconflicten slaat de Amerikaanse regering Trump een van de belangrijkste pijlers onder de vrije wereldhandel weg.

Het Wereldhandelsorganisatie (WTO - World Trade Organization), waar landen in beroep konden gaan bij handelsgeschillen, verloor immers twee van zijn laatste drie juristen. De regering van president Donald Trump wil geen nieuwe leden benoemen. Nu is er geen hoogste beroep meer mogelijk in geschillenbeslechting tussen landen die een handelsconflict uitvechten.

Weliswaar kunnen landen in Genève hun geschillen ook oplossen in goed overleg, of via de panels van experts die de WTO beschikbaar stelt. Maar de voorbije jaren gingen de meeste zaken na een paneluitspraak door naar de beroepskamer. Die is nu niet meer operationeel. Het resultaat is grote rechtsonzekerheid, en dat nu de vrijhandel toch al onder druk staat. De vrijhandel dreigt aldus te vervallen in "economische relaties die gebaseerd zijn op macht".

Zo vervalt de wereldhandel tot een spel waarin de winst van de één als het verlies van de ander wordt gezien. De gedachte dat open handel iedereen ten goede komt, is opeens ver weg.

Dit heeft een rechtstreekse impact op onze export. De Europese Commissie heeft immers bij de WTO stappen gezet tegen de Colombiaanse antidumpingheffingen op Belgische en Nederlandse diepvriesfrieten en dit op vraag van de respectieve regeringen. Deze klacht zal vandaag niet meer kunnen behandeld worden en bijgevolg kan de sector zich niet meer verdedigen tegen onterecht opgetrokken handelsmuren om de eigen productie en de thuismarkt af te schermen van de export van in dit concrete geval Belgische frieten naar Colombia.

Transversaal karakter van de vraag: het Vlaamse Gewest is bevoegd voor ondernemen. De WTO heeft zware implicaties op de export en de buitenlandse handel die dan implicaties hebben op het federale niveau.

Ik had dan ook volgende vragen:

1) Hoe reageert u op de recente ontwikkelingen binnen de WTO en deelt u mijn ongerustheid? Kan u uw standpunt toelichten?

2) Bent u bereid dit aan te kaarten op het Europees niveau? Kan u concreet toelichten wat de timing, de inhoud en de eventuele demarches zijn om de situatie recht te trekken?

3) Kan u meedelen, wat betreft het hangende dossier van de Colombiaanse heffingen op onze diepvriesfrieten, welke stappen u hieromtrent overweegt te nemen en dit al of niet in overleg met uw Nederlandse evenknie gezien ook zij getroffen zijn door deze maatregelen? Ziet u nog een oplossing nu u voor dit geschil niet meer beroep kan doen op een paneluitspraak door de beroepskamer?

4) Kan u een overzicht geven van alle procedures die nog hangende zijn bij de geschillenbeslechting binnen de WTO die uitgaan vanuit ons land of vanwege de Europese Unie (EU) en die een link hebben met onze bedrijven?

5) Welke mogelijkheden ziet u om de open handel, gebaseerd op een level playing field te redden van het doembeeld van handelsrelaties die gebaseerd zijn op ruwe macht? Welke stappen zet u hieromtrent al of niet in multilateraal verband?

 
Réponse reçue le 19 février 2020 : Antwoord ontvangen op 19 februari 2020 :

Le 10 décembre 2019, les mandats de deux des trois derniers arbitres en fonction à l’organe d’appel de l’organe de règlement des différends de l’Organisation Mondiale du Commerce sont arrivés à leur terme sans qu’il soit possible de lever le blocage au sujet de la nomination de nouveaux juges. Comme vous, je déplore cette situation. La Belgique, économie ouverte et dépendante d’un commerce libre et ouvert, a tout intérêt au maintien du système multilatéral basé sur des règles exécutoires et prévisibles. La paralysie de l’organe d’appel ne signifie pas immédiatement la fin de l’OMC et d’un commerce régi par ces règles, ni le retour à des relations économiques basées sur la loi du plus fort, mais cette situation est préoccupante et requiert d’importants efforts afin de préserver le système mais également de le réformer là où des lacunes ou des dérives ont été constatées.

La Commission européenne, en contact étroit avec les États membres, a développé une stratégie, validée par tous les Etats membres, qui vise à parvenir au rétablissement d’un mécanisme de règlement de différends exécutoire à deux niveaux, avec un organe d’appel indépendant composé de juges professionnels. Ce déblocage passe par des discussions constructives avec les États-Unis afin de comprendre leurs préoccupations et d’en tenir compte. Un facilitateur, l’ambassadeur de Nouvelle-Zélande auprès de l’OMC, David Walker, a réalisé un important travail d’analyse identifiant les éléments de convergence dans la recherche d’une solution. Les discussions continuent à Genève sur base notamment de ces résultats. Cependant, compte-tenu de la paralysie effective de l’organe d’appel, la Commission européenne a lancé l’initiative de parvenir à un arrangement intérimaire multipartite regroupant les principaux utilisateurs de l’organe d’appel afin de préserver les droits des parties dans les différends en cours et à venir, tant que l’organe d’appel est paralysé.

A ce sujet, il convient de noter que les disputes en cours ne sont pas affectées par la paralysie de l’organe d’appel tant que ce dernier stade n’est pas atteint. Ainsi, en réponse à votre question, au sujet de la dispute que, à notre demande notamment, la Commission européenne a initié contre la Colombie au sujet de la taxe antidumping contre les importations européennes de pommes de terre pré-frites congelées, je vous confirme que cette dispute est entrée en phase de consultation ce 15 janvier. Si les consultations ne devaient pas donner de résultat dans les délais prévus, un panel pourrait alors être constitué et si celui-ci ne parvenait pas à réconcilier les parties, la question de la poursuite du différend en appel pourrait être soulevée. Comme vous le constater, le mécanisme de règlement des différends continue de fonctionner mais la paralysie de l’organe d’appel est un problème majeur car les décisions finales ne peuvent plus être imposées en cas de désaccord.

De nombreuses disputes sont en cours. Des solutions ad-hoc peuvent être discutées pour chacune des disputes qui arrivent en phase finale afin d’éviter qu’il n’y ait pas de décision finale. La liste complète de ces disputes et de leur stade de traitement peut être consultée sur le site de l’OMC.

Cette crise de l’organe d’appel est symptomatique du besoin de réforme à l’Organisation mondiale du Commerce. Les règles agréées en 1995 doivent tenir compte de la réalité du XXIe siècle et en particulier la montée en puissance de la Chine, l’augmentation constante du nombre de membres de l’OMC, une meilleure prise en compte de différences de développement entre les pays, la nécessité de poursuivre un agenda de négociations et d’amélioration des disciplines et règles visant à encadrer le commerce, la prise en compte de nouvelles problématiques comme le numérique ou l’environnement et le climat, pour ne citer que quelques exemples. Cet agenda chargé et ambitieux sera, en partie, celui de la prochaine conférence ministérielle de l’OMC qui se tiendra à Nur-Sultan en juin prochain. Je me tiens, ainsi que mes services, à votre disposition pour vous donner plus d’informations à ce sujet si vous le souhaitez.

Op 10 december 2019 eindigde het mandaat van twee van de drie overgebleven rechters die nog werkzaam waren bij de beroepsinstantie van het orgaan voor geschillenbeslechting van de Wereldhandelsorganisatie, terwijl de benoeming van nieuwe rechters geblokkeerd blijft. Net als u betreur ik deze situatie. Als open economie, die afhankelijk is van vrije en open handel, heeft België er alle belang bij dat het op-afdwingbare-en-voorspelbare-regels-gebaseerde multilaterale systeem blijft gehandhaafd. De beroepsinstantie is weliswaar vleugellam maar dat betekent niet onmiddellijk het einde van de WTO en van het op-regels-gebaseerde handelssysteem of een terugkeer naar economische betrekkingen op basis van de wet van de sterkste. Niettemin is deze situatie zorgwekkend en zijn aanzienlijke inspanningen nodig om het systeem te handhaven en te hervormen daar waar lacunes of tekorten zijn vastgesteld.

In nauw overleg met de lidstaten heeft de Europese Commissie een strategie uitgewerkt met het oog op de herinvoering van een bindend mechanisme voor geschillenbeslechting op twee niveaus, met een onafhankelijke beroepsinstantie bestaande uit beroepsrechters. De strategie werd door alle lidstaten goedgekeurd. Om deze deblokkering mogelijk te maken, moeten er constructieve gesprekken met de Verenigde Staten plaatsvinden om hun bezorgdheden te begrijpen en er rekening mee te houden. Facilitator David Walker, de ambassadeur van Nieuw-Zeeland bij de WTO, heeft een uitgebreide analyse gemaakt waarin hij de elementen van overeenstemming in kaart brengt met het oog op een oplossing. Op basis van onder andere deze resultaten worden de besprekingen in Genève verdergezet. Als gevolg van de effectieve verlamming van de beroepsinstantie heeft de Europese Commissie echter ook een tussentijdse regeling voorgesteld met de leden die zich het vaakst tot de beroepsinstantie wenden, om de rechten van de partijen in lopende en toekomstige geschillen te vrijwaren zolang de beroepsinstantie niet doeltreffend kan functioneren.

In dit verband dient opgemerkt te worden dat lopende geschillen geen impact ondervinden van de verlamming van de beroepsinstantie, zolang ze zich niet in de beroepsfase bevinden. Als antwoord op uw vraag over het geschil dat de Europese Commissie, met name op verzoek van België, aanhangig heeft gemaakt tegen Colombia met betrekking tot de antidumpingmaatregelen ten aanzien van de Europese invoer van diepvriesfrieten, kan ik u bevestigen dat op 15 januari de consultatiefase van dit geschil is opgestart. Indien deze consultaties binnen de vastgelegde termijn niet tot resultaat leiden, kan een panel worden samengesteld. Indien dit panel er niet in slaagt een schikking tussen de partijen te bereiken, kan de verdere regeling van het geschil in hoger beroep aan de orde worden gesteld. Zoals u vaststelt, blijft het mechanisme voor geschillenbeslechting functioneren, maar is de verlamming van de beroepsinstantie een aanzienlijk probleem omdat in geval van onenigheid geen eindbeslissingen kunnen worden opgelegd.

Momenteel lopen er tal van geschillen. Voor elk van de geschillen die de eindfase bereiken, kunnen ad-hoc-oplossingen worden voorgesteld om te voorkomen dat er geen eindbeslissing zou zijn. De volledige lijst van geschillen en hun behandelingsfase kan op de website van de WTO worden geraadpleegd.

De crisis waarin de beroepsinstantie verkeert, staat symbool voor de behoefte aan hervorming van de Wereldhandelsorganisatie. Bij de toepassing van de in-1995-overeengekomen regels moet rekening worden gehouden met de realiteit van de 21ste eeuw, in het bijzonder met de opkomst van China, de voortdurende stijging van het aantal WTO-leden, een betere inachtneming van de ontwikkelingsverschillen tussen landen, de noodzaak van een agenda voor onderhandelingen en voor de verbetering van procedures en regels voor het reguleren van de handel en de inachtneming van nieuwe problematieken zoals digitalisering, milieu en klimaat, om er maar een paar te noemen. Deze drukke en ambitieuze agenda zal gedeeltelijk overeenstemmen met de agenda van de volgende ministeriële conferentie van de WTO in Nur-Sultan in juni dit jaar. Samen met mijn diensten sta ik tot uwer beschikking om u desgewenst meer informatie over dit onderwerp te geven.