SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2021-2022 Zitting 2021-2022
________________
12 juillet 2022 12 juli 2022
________________
Question écrite n° 7-1692 Schriftelijke vraag nr. 7-1692

de Rik Daems (Open Vld)

van Rik Daems (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________________
Amiante - Débris d'acier pollués - Matériaux de construction - Recyclage - Déchets de démolition - Chiffres et tendances Asbest - Vervuild staalschroot - Bouwmateriaal - Recyclage - Sloopafval - Cijfers en tendensen 
________________
matériel de construction
amiante
déchet dangereux
recyclage des déchets
statistique officielle
bouwmaterieel
asbest
gevaarlijk afval
hergebruik van afvalstoffen
officiële statistiek
________ ________
12/7/2022Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/8/2022)
14/11/2022Antwoord
12/7/2022Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/8/2022)
14/11/2022Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 7-1693 Aussi posée à : question écrite 7-1693
________ ________
Question n° 7-1692 du 12 juillet 2022 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-1692 d.d. 12 juli 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'amiante est une substance qui a fréquemment été intégrée dans différents matériaux de construction jusqu'à la fin des années nonante. Sa robustesse, sa résistance à l'usure et au feu et son faible coût l'ont rendue extrêmement populaire.

Les fibres d'amiante qui sont libérées et inhalées peuvent provoquer des maladies pulmonaires et des cancers. Depuis 1998, il est donc interdit de produire, d'utiliser ou de réutiliser de l'amiante. Or, selon l'Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM - Société publique flamande de gestion des déchets), quelque 2,8 millions de logements et de bâtiments en Flandre contiendraient encore de l'amiante.

Le gouvernement flamand veut une Flandre «Asbestos Safe» d'ici à 2040. L'instauration d'un certificat obligatoire garantissant l'absence de risques liés à l'amiante lors de la vente des habitations et des immeubles datant d'avant 2001 est un pas dans cette direction (cf. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/25/asbestattest voorgesteld/).

Tout l'amiante qui est en circulation doit évidemment pouvoir être enlevé et recyclé en toute sécurité. Et c'est là que le bât blesse parfois. À l'étranger, lors de travaux de démolition de constructions contenant de l'amiante, on constate, dans la moitié des cas, différentes irrégularités. Une de ces irrégularités consiste par exemple à mélanger de l'acier contaminé par de l'amiante qui est dégagé lors de projets de démolition à d'autres déchets de démolition pollués par de l'amiante. Dans certains pays, comme les Pays-Bas, il est interdit de mettre en décharge des débris d'acier pollués par de l'amiante. Mais il est possible de camoufler ces débris en les mélangeant avec d'autres déchets contaminés par de l'amiante et de les mettre ainsi quand même en décharge.

Les dangers de l'amiante ne prêtent pas à discussion. Depuis des années, on sait que ce produit est dangereux pour la santé. Lorsqu'il est inhalé, il peut provoquer de l'emphysème pulmonaire et différentes formes de cancer.

Depuis peu, une nouvelle technologie permet de séparer l'acier de l'amiante. L'acier est alors réutilisé et l'amiante est détruit (cf. https://dvhn.nl/economie/Stortverbod lastig te handhaven. Veel gevaarlijk asbestschroot verdwijnt in illegaliteit. En dat geeft ernstige risicos 27653363.html).

En ce qui concerne le caractère transversal de la question écrite : la santé publique et l'environnement sont des domaines dont la compétence est partagée entre le niveau fédéral et celui des entités fédérées. Les questions qui suivent ont donc un caractère transversal.

Ces questions sont les suivantes :

1) Combien de tonnes d'amiante transportons-nous annuellement vers d'autres pays pour qu'il y soit recyclé ? De quels pays s'agit-il ? Pouvez-vous me donner un aperçu du tonnage annuel par pays ? Dans cette quantité, quelle est la proportion de débris d'acier pollués par de l'amiante ? Pouvez-vous citer les raisons pour lesquelles ces débris sont envoyés dans d'autres pays ?

2) Des entreprises, la douane ou des autorités de contrôle ont-elles signalé des cas où de l'acier pollué par de l'amiante a été mélangé à d'autres produits (contenant éventuellement de l'amiante) ? Si oui, combien ? Qu'advient-il de cet acier pollué par de l'amiante en Belgique ?

3) Pouvez-vous me dire si vous avez connaissance d'entreprises qui recyclent partiellement des produits contenant de l'amiante pour les intégrer ensuite dans d'autres produits sans en faire mention ? Si oui, de combien de cas s'est-il agi au cours des trois dernières années ? De quelles sanctions ces entreprises sont-elles passibles ?

4) Pouvez-vous me donner une estimation du nombre de tonnes d'amiante non recyclé encore en circulation aujourd'hui ? Quelles mesures prend-on à cet égard ? Comment collaborer au mieux avec les Régions pour mettre ces mesures en œuvre ?

5) Des produits contenant de l'amiante sont-ils encore importés en Belgique par l'intermédiaire d'autres pays ? Si oui, pouvez-vous nous dire de quelle quantité annuelle il est question ou éventuellement en donner une estimation ? De quels produits s'agit-il ?

6) Au cours des cinq dernières années, combien de signalements de mise en décharge illégale d'amiante a-t-on reçus ? De combien de tonnes s'agit-il ? Note-t-on une augmentation ou une diminution ? Pouvez-vous ventiler ces statistiques par année et par province ? Quel est le coût moyen des travaux de déblaiement requis ? Quelles sont généralement les sanctions infligées aux auteurs ?

7) A-t-on connaissance de cas de réutilisation de produits ou composants contenant de l'amiante depuis 1998 ? Si oui, quel est leur nombre et dans quel contexte cela s'est-il produit ? Une telle réutilisation est-elle légale ? Si non, de quelles sanctions cela est-il passible ?

8) Pourriez-vous me communiquer le nombre de victimes indemnisées par le Fonds Amiante dans la période 2018-2021 ? Pouvez-vous ventiler ces chiffres par année, par type d'affection et par Région ?

 

Asbest is een stof die tot eind jaren negentig veel gebruikt werd in verschillende bouwmaterialen. Het was enorm populair, want sterk, slijtvast, brandwerend en goedkoop. Maar er bleken ook grote gezondheidsrisico's aan verbonden.

Asbestvezels die vrijkomen en ingeademd worden, kunnen longziektes en kanker veroorzaken. Sinds 1998 is het daarom verboden om nog asbest te produceren, te gebruiken of te hergebruiken. Toch zit er volgens de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) nog asbest in zo'n 2,8 miljoen woningen en gebouwen in Vlaanderen.

De Vlaamse regering wil tegen 2040 een «asbestveilig» Vlaanderen. Een stap in die richting is nu het verplicht maken van een asbestattest bij de verkoop van woningen en gebouwen van voor 2001 (cf. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/25/asbestattest-voorgesteld/).

Al de asbest die in omloop is, moet uiteraard veilig verwijderd en gerecycleerd kunnen worden. Daar gaat het soms mis. In het buitenland blijkt dat bij afbraakwerken waarbij asbest aanwezig is, er voor de helft van de tijd sprake is van «illegaliteit». Illegaliteit kan bijvoorbeeld betekenen dat bij sloopprojecten vrijkomend asbeststaal wordt vermengd met ander met asbest vervuild sloopafval. Met asbest vervuild staalschroot is in landen zoals Nederland verboden om af te voeren naar een stortplaats. Door het te mengen met ander asbest vervuild afval kan men dit verdoezelen en dus aldaar nog naar een stortplaats brengen.

Over de risico's van asbest bestaat geen discussie. Het materiaal staat al jaren bekend als gevaarlijk voor de gezondheid. Inademen kan longemfyseem en verschillende vormen van kanker veroorzaken.

Recentelijk is men er daarom ook in geslaagd om met een nieuwe technologie het staal te scheiden van het asbest. Het staal wordt dan hergebruikt, het asbest vernietigd (cf. https://dvhn.nl/economie/Stortverbod-lastig-te-handhaven.-Veel-gevaarlijk-asbestschroot-verdwijnt-in-illegaliteit.-En-dat-geeft-ernstige-risicos-27653363.html).

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: het beleidsdomein volksgezondheid en leefmilieu zijn een gedeelde bevoegdheid tussen zowel het federale niveau als het deelstatelijk niveau. Dat maakt deze vragen transversaal.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoeveel ton asbest worden per jaar naar andere landen gevoerd om ze te laten recycleren? Welke landen zijn dit? Kan u een overzicht geven van de tonnage per land op jaarbasis? Hoeveel ervan bestaat uit met asbest vervuild staalschroot? Kan u de beweegreden duiden waarom wij dit naar andere landen sturen?

2) Zijn er meldingen geweest van bedrijven, de douane of toezichthouders waarbij er zogenaamd «vervuild staal met asbest» werd vermengd met andere (eventueel asbesthoudende) producten? Zo ja, hoeveel? Wat wordt in België gedaan met dergelijk met asbest vervuild staal?

3) Kan u meedelen of er gevallen bekend zijn van bedrijven die asbesthoudende producten ten dele recycleren, om het daarna te verwerken in andere producten zonder dit te vermelden? Zo ja, om hoeveel gevallen gaat het de jongste drie jaar? Welke straffen staan hierop?

4) Kan u een inschatting geven hoeveel ton ongerecycleerd asbest er op dit ogenblik nog in omloop zijn? Welke stappen worden hiertegen ondernomen? Hoe kan men het beste samenwerken met de Gewesten om dit te bewerkstelligen?

5) Worden er via andere landen nog asbesthoudende producten naar België geïmporteerd? Zo ja, zou u kunnen duiden of eventueel een schatting maken hoeveel dit is op jaarbasis? Over welke producten gaat het?

6) Hoeveel meldingen kreeg men de jongste vijf jaar binnen over het dumpen van asbest op illegale wijze? Om hoeveel ton asbest dit gaat? Wat is de schade voor de natuur en de mensen in de omgeving? Is er sprake van een toe- of afname? Kan u per jaar en provincie uitsplitsen? Hoeveel kost gemiddeld dergelijk opruimingswerk? Welke straffen krijgen daders doorgaans?

7) Zijn er gevallen bekend van hergebruik van asbesthoudende producten of componenten sinds 1998? Zo ja, hoeveel en in welke context? Is dit legaal? Indien neen, welke straffen staan hierop?

8) Zou u het aantal slachtoffers die vergoed werden door het Asbestfonds in de periode 2018-2021 kunnen weergeven op jaarbasis, uitgesplitst per soort aandoening en per Gewest?

 
Réponse reçue le 14 novembre 2022 : Antwoord ontvangen op 14 november 2022 :

5) L’import de produits contenant intentionnellement de l’amiante est interdit en Belgique depuis la fin des années nonante ainsi qu’en Union européenne (UE).

Leur présence sur le marché belge et EU est donc une infraction.

Reste certains produits naturels (par exemple: talc) où des traces d’amiante peuvent parfois être détectées mais nos services d’inspection y restent attentifs et retirent ces produits dès identification du risque posé par l’amiante.

8) Le tableau ci-dessous reprend, par année, par pathologie et par Région, le nombre de victimes ayant perçu une rente du Fonds amiante. Les données pour l’année 2021 ne sont pas encore disponibles.

Maladie

Région

2018

2019

2020

Rentes

Rentes

Rentes

Asbestose

Bruxelles

2

1

 

Flandre

89

84

76

Wallonie

27

23

25

Étranger

2

3

5

Sous total

120

111

106

Assimilée Asbestose

Bruxelles

17

18

16

Flandre

123

112

103

Wallonie

177

175

165

Étranger

10

10

9

Sous total

327

315

293

Cancer Larynx

Flandre

 

 

1

Wallonie

 

 

3

Sous total

 

 

4

Cancer poumon

Bruxelles

 

 

 0

Flandre

 

 

18

Wallonie

 

 

35

Étranger

 

 

1

Sous total

 

 

54

Mésothéliome

Bruxelles

12

13

13

Flandre

296

313

316

Wallonie

115

131

116

Étranger

4

5

4

Sous total

427

462

449

Total

874

888

906

Les autres questions ne relèvent pas de mes compétences, mais de celles des entités fédérées.

5) De invoer van producten die opzettelijk asbest bevatten, is in België sinds het einde van de jaren negentig en in de Europese Unie (EU) verboden.

Hun aanwezigheid op de Belgische en de EU-markt is dus een overtreding.

Er zijn nog enkele natuurlijke producten (bijvoorbeeld talkpoeder) waarin soms sporen van asbest kunnen worden aangetroffen, maar onze inspectiediensten blijven waakzaam en nemen deze producten uit de handel zodra het asbestrisico is vastgesteld.

8) Onderstaande tabel geeft, per jaar, per pathologie en per Gewest, het aantal slachtoffers dat een rente van het Asbestfonds heeft ontvangen. De gegevens voor 2021 zijn nog niet beschikbaar.

Ziekte

Gewest

2018

2019

2020

Renten

Renten

Renten

Asbestose

Brussel

2

1

 

Vlaanderen

89

84

76

Wallonïe

27

23

25

Buitenland

2

3

5

Subtotaal

120

111

106

Gelijkgesteld Asbestose

Brussel

17

18

16

Vlaanderen

123

112

103

Wallonïe

177

175

165

Buitenland

10

10

9

Subtotaal

327

315

293

Larynxkanker

Vlaanderen

 

 

1

Wallonië

 

 

3

Subtotaal

 

 

4

Longkanker

Brussel

 

 

 0

Vlaanderen

 

 

18

Wallonïe

 

 

35

Buitenland

 

 

1

Subtotaal

 

 

54

Mesothelioom

Brussel

12

13

13

Vlaanderen

296

313

316

Wallonïe

115

131

116

Buitenland

4

5

4

Subtotaal

427

462

449

Totaal

874

888

906

De andere vragen behoren niet tot mijn bevoegdheden, maar tot die van de Gewesten.