SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2020-2021 Zitting 2020-2021
________________
2 juin 2021 2 juni 2021
________________
Question écrite n° 7-1254 Schriftelijke vraag nr. 7-1254

de Rik Daems (Open Vld)

van Rik Daems (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre de la Justice et de la Mer du Nord

aan de vice-eersteminister en minister van Justitie en Noordzee
________________
Justice - Économie illégale - Fraude fiscale - Statistiques - Intérêts de retard - Confiscations - Amendes pénales - Approche - Meilleure perception - Mesures Justitie - Illegale economie - Fiscale fraude - Cijfers - Nalatigheidsinteresten - Verbeurdverklaringen - Strafrechtelijke geldboetes - Aanpak - Verbetering van de inning - Maatregelen 
________________
fraude fiscale
économie souterraine
trafic illicite
confiscation de biens
amende
belastingfraude
ondergrondse economie
zwarte handel
verbeurdverklaring van goederen
geldboete
________ ________
2/6/2021Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 1/7/2021)
25/6/2021Antwoord
2/6/2021Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 1/7/2021)
25/6/2021Antwoord
________ ________
Question n° 7-1254 du 2 juin 2021 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-1254 d.d. 2 juni 2021 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Mesurer, c'est savoir. À condition de savoir ce que l'on mesure. Il est généralement admis que, dans les pays occidentaux, l'économie illégale représente, au minimum, de 0,5 à 1 % du produit intérieur brut (PIB). En Belgique, cela équivaudrait à 2,2 milliards d'euros par an au minimum. Le crime organisé s'est manifestement enraciné profondément dans la vie en société.

Pour que le concept soit clair : l'économie illégale recouvre les activités qui, par nature, sont pénalement interdites comme le trafic de drogue, la traite des êtres humains, les ventes d'armes illicites, la contrefaçon de médicaments, etc. Il s'agit donc d'activités irrégulières qui ne sont pas déclarées correctement au fisc (tiré du livre «Justice in time» de Simon Deryckere). Les montants en jeu sont si importants qu'ils sont pris en compte dans le calcul officiel du PIB qu'ils viennent donc gonfler. La Banque nationale de Belgique (BNB) estime ainsi, lorsqu'elle détermine le PIB, que le trafic de drogue représente à lui seul un montant annuel de plus de 800 millions d'euros.

En ce qui concerne le caractère transversal de la question: il s'agit d'une compétence transversale partagée avec les Communautés. Différentes instances sont compétentes pour la politique en matière de justice. Les Communautés sont responsables de la politique de poursuites, du droit sanctionnel de la jeunesse, de l'aide juridique de première ligne et des maisons de justice. C'est en revanche l'autorité fédérale qui est chargée de l'organisation de la Justice belge. Le ministre fédéral de la Justice a ainsi dans ses attributions les établissements pénitentiaires, les juridictions administratives et l'ordre judiciaire.

Je souhaiterais obtenir une réponse aux questions suivantes.

1) Dans votre premier Plan Justice (2015) (cf. https://justice.belgium.be/sites/default/files/downloads/Plan_Justice_18mars_FR.pdf), vous indiquez que la Justice belge encaisse les montants suivants:

– 66 millions d'euros d'amendes de condamnations à la suite de décisions de justice;

– 31 millions d'euros de confiscations.

Quels sont les montants de ces recettes pour les années 2016, 2017, 2018 et 2019?

2) Les recettes provenant de la perception d'amendes de condamnations à la suite de décisions de justice et de confiscations englobent toutefois les condamnations pénales pour fraude fiscale qui concernent des activités légales. En principe, les activités illégales sont elles aussi imposables. Quel pourcentage des recettes d'activités criminelles la Justice récupère-t-elle donc?

3) Dans son ouvrage «Justice in time», Simon Deryckere montre que seule une fraction des capitaux qui circulent dans le circuit criminel fait l'objet d'une amende pénale ou d'une confiscation. De nombreuses transactions passent tout bonnement inaperçues. Et lorsque des cas émergent, les amendes ou confiscations prononcées ne correspondent nullement à la réalité. De plus, parmi les amendes et confiscations infligées, seule une fraction est réellement perçue. En 2019, les amendes et confiscations que l'État belge n'avait pu percevoir s'élevaient encore à 1,2 milliard d'euros. Malgré les efforts des dernières années, la perception des amendes pénales reste un problème structurel. Comment comptez-vous vous attaquer à ce problème? Allez-vous prendre des mesures pour détecter les faits et infliger des amendes? Comment veillerez-vous à ce que davantage d'amendes soient encaissées? Préconisez-vous de relever le montant des amendes pour les rendre plus conformes à la réalité? Prendrez-vous des mesures pour que les amendes et confiscations restant non perçues à ce jour soient réellement encaissées?

4) Aucun intérêt de retard n'est dû sur les amendes pénales impayées. Celui qui ne paie pas son amende n'est donc pas pénalisé. Pourquoi n'appliquez-vous pas le même système que pour les factures, qui prévoit que celui qui ne paie pas une facture dans les délais se voit imposer une clause pénale de 10 % ou des intérêts de retard de 10 %? Ces intérêts accroîtraient les recettes de la Justice. Le supplément de revenus qui découlerait d'une meilleure perception des amendes pénales pourrait être affecté aux investissements dont la Justice a tant besoin. Vous avez ici le moyen de générer un effet «boule de neige» positif. Allez-vous vous attaquer à ce problème? Si oui, de quelle manière? Si non, pour quelle raison?

5) Pourquoi un contribuable qui ne paie pas ses impôts à temps doit-il verser à l'État un intérêt de retard d'au moins 4 % alors que celui qui est condamné au pénal pour trafic de drogue n'est pas redevable d'un intérêt de retard en cas de non-paiement dans les délais? Allez-vous vous attaquer à ce problème? Si oui, de quelle manière? Si non, pour quelle raison?

 

Meten is weten. Op voorwaarde dat u weet wat u meet. Algemeen wordt aangenomen dat de illegale economie in de Westerse landen minstens tussen 0,5 % en 1 % van het bruto binnenlands product (BBP) bedraagt. In België zou dit neerkomen op minstens 2,2 miljard euro per jaar. De georganiseerde misdaad heeft zich duidelijk diep ingenesteld in het maatschappelijke leven.

Voor een goed begrip: met illegale economie wordt geduid op de activiteiten die uit hun aard strafrechtelijk verboden zijn, zoals drugdealen, mensenhandel, verboden wapenhandel, namaak medicijnen, enz. Dit omvat derhalve niet reguliere activiteiten die fiscaal niet correct worden aangegeven (uit «Justice in time» van Simon Deryckere). De bedragen zijn zo omvangrijk dat ze zelfs meegenomen worden in de officiële berekening van het bbp om dit cijfer op te krikken. Zo stelt de Nationale Bank van België (NBB) in haar berekening van het bbp dat de illegale drughandel alleen al jaarlijks goed is voor meer dan 800 miljoen euro.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag: het betreft een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen. Er zijn verschillende instanties bevoegd voor het justitiebeleid. De Gemeenschappen zijn namelijk bevoegd voor het vervolgingsbeleid, jeugdsanctierecht, eerstelijns juridische bijstand en justitiehuizen. Het is echter de federale overheid die bevoegd is voor de organisatie van het Belgische gerecht. Zo is de federale minister van Justitie bevoegd voor het gevangeniswezen, de administratieve rechtscolleges en de rechterlijke orde.

Graag had ik hieromtrent dan ook een antwoord gekregen op volgende vragen:

1) In uw eerste Justitieplan (2015) (cf. https://justitie.belgium.be/sites/default/files/downloads/Plan%20justitie_18maart_NL.pdf) geeft u aan dat de Belgische Justitie volgende bedragen incasseert:

– 66 miljoen euro ten titel van strafrechtelijke geldboetes;

– 31 miljoen euro ten titel van verbeurdverklaring.

Hoeveel bedragen deze inkomsten voor 2016, 2017, 2018 en 2019?

2) De bedragen geïncasseerd uit strafrechtelijke geldboetes en verbeurdverklaringen omvatten echter wel de strafrechtelijke veroordelingen voor fiscale fraude, die betrekking hebben op reguliere activiteiten. Principieel zijn ook de illegale activiteiten aan belastingen onderworpen. Hoeveel procent van de opbrengsten uit criminele activiteiten worden dan door Justitie gerecupereerd?

3) Uit het boek «Justice in time» van auteur Simon Deryckere blijkt dat maar een fractie van de bedragen die omgaan in het criminele circuit het voorwerp zijn van een strafrechtelijke boete of een verbeurdverklaring. Een belangrijk aantal feiten blijft gewoonweg onder de radar. En bij de zaken die boven water komen, worden boetes en de verbeurdverklaringen opgelegd die blijkbaar niet in verhouding staan tot de realiteit. Bovendien worden van de boetes en de verbeurdverklaringen die wel worden opgelegd, slechts een fractie ook effectief geïnd. De Belgische Staat had in 2019 nog voor 1,2 miljard euro aan boetes en verbeurdverklaringen niet geïnd. Ondanks de inspanningen van de jongste jaren, blijft de inning van strafrechtelijke geldboetes een structureel probleem. Hoe gaat u deze problemen aanpakken? Gaat u meer maatregelen nemen om feiten op te sporen en te beboeten? Hoe gaat u ervoor zorgen dat er meer boetes geïnd worden? Pleit u voor hogere boetes i.e. boetes die in verhouding staan tot de realiteit? Gaat u maatregelen nemen om de boetes en verbeurdverklaringen die nog steeds niet geïnd zijn, te innen?

4) Op niet-betaalde strafrechtelijke geldboetes zijn de schuldigen geen nalatigheidsinteresten verschuldigd. Men ondervindt dan ook geen nadeel van de boete niet te betalen. Waarom past u hetzelfde systeem niet toe zoals bij facturen i.e. wie een factuur niet op tijd betaald heeft, is een schadebeding van 10 % en een nalatigheidsinterest van 10 % verschuldigd? Deze interesten zouden voor Justitie de opbrengsten verhogen. De meeropbrengst door een betere inning van strafrechtelijke geldboetes kan dan aangewend worden om de noodzakelijke investeringen te doen bij Justitie. U heeft hier de mogelijkheid om een positief sneeuwbaleffect te creëren. Gaat u dit probleem aanpakken? Zo ja, hoe? Zo neen, waarom niet?

5) Waarom is iemand, die zijn belastingen niet tijdig heeft betaald, een interest verschuldigd van minstens 4 % aan de overheid maar iemand die strafrechtelijk veroordeeld is voor drugdealen 0 %? Gaat u dit probleem aanpakken? Zo ja, hoe? Zo neen, waarom niet?

 
Réponse reçue le 25 juin 2021 : Antwoord ontvangen op 25 juni 2021 :

Pour répondre à cette question, je vous renvoie à la réponse donnée à la question parlementaire écrite no 7-782 posée par Monsieur Willem-Frederik Schiltz.

Voor het antwoord op deze vraag wordt verwezen naar het antwoord op de schriftelijke parlementaire vraag nr. 7-782 van de heer Willem-Frederik Schiltz.