SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
13 janvier 2016 13 januari 2016
________________
Question écrite n° 6-804 Schriftelijke vraag nr. 6-804

de Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

au secrétaire d'État à la Lutte contre la fraude sociale, à la Protection de la vie privée et à la Mer du Nord, adjoint à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique

aan de staatssecretaris voor Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________________
Radicalisation - Secret professionnel lié à la profession ou à la fonction - Possibilité de signaler des faits de radicalisation - Vie privée Radicalisering - Ambts- en beroepsgeheim - Mogelijkheid om radicalisering te melden - Privacy 
________________
extrémisme
intégrisme religieux
terrorisme
secret professionnel
protection de la vie privée
radicalisation
extremisme
religieus conservatisme
terrorisme
beroepsgeheim
eerbiediging van het privé-leven
radicalisering
________ ________
13/1/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/2/2016)
15/2/2016Antwoord
13/1/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/2/2016)
15/2/2016Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 6-802
Aussi posée à : question écrite 6-803
Aussi posée à : question écrite 6-802
Aussi posée à : question écrite 6-803
________ ________
Question n° 6-804 du 13 janvier 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-804 d.d. 13 januari 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Quant au caractère transversal de cette question, l'accord de gouvernement flamand accorde de l'attention à la prévention de la radicalisation. Il est question de la création d'une cellule regroupant des experts de divers domaines politiques afin de détecter, de prévenir la radicalisation et d'y remédier, elle comporterait un point de contact central et travaillerait en collaboration avec d'autres autorités. C'est l'Agence flamande de l'Intérieur qui est chargée de la coordination de cette cellule. L'autorité fédérale joue un rôle clé, en particulier en ce qui concerne l'approche proactive et le contrôle. À l'avenir, un fonctionnaire fédéral du SPF Intérieur fera également partie de cette cellule. Il s'agit dès lors d'une matière régionale transversale. Je me réfère également au plan d'action mis récemment sur pied par le gouvernement flamand en vue de prévenir les processus de radicalisation susceptibles de conduire à l'extrémisme et au terrorisme.

En matière de radicalisation, l'échange d'informations est essentiel si l'on veut mettre en place une détection coordonnée des risques. Un grand nombre de catégories professionnelles sont cependant tenues par une obligation de secret lié à la profession ou à la fonction. De plus, les règlements des catégories professionnelles peuvent varier en fonction des Communautés, des Régions et de la réglementation fédérale.

Sur le terrain, un cadre permettant de récolter et de partager les informations sur les signaux de risques de radicalisation s'avère nécessaire. La mise en place d’un tel cadre est cependant juridiquement très complexe étant donné la diversité des régimes applicables et le droit au respect de la vie privée. Cela va également à l'encontre de la raison d’être du secret professionnel proprement dit, à savoir la création d’une relation de confiance.

Une solution envisageable est l'élaboration d'accords de travail sur l'échange d'information. À cet effet, on peut avoir recours à des personnes de contact ou à la technique du secret professionnel partagé, en fonction de la catégorie professionnelle concernée. On donnerait en même temps la possibilité (donc, pas l'obligation) aux personnes concernées de rompre le secret professionnel « en raison d'un danger grave et réel qu'une personne présente un comportement radicalisant sur la base de signaux inquiétants » si l'intéressé ne peut écarter le danger lui-même ou à l'aide de tiers, à l'instar de ce qui a déjà été élaboré pour le secret médical en ce qui concerne la maltraitance infantile et la violence conjugale.

Je me réfère à cet égard à l'Ordre des médecins français. Celui-ci a rédigé une note à l'attention des médecins, leur indiquant ce qu'ils doivent faire s'ils sont confrontés à un patient qui est en voie de radicalisation ou qui est déjà radicalisé. La note indique que le médecin est tenu au respect du secret professionnel par la loi et le code de déontologie médicale. Mais si le comportement du patient constitue une menace pour la sécurité, le médecin qui respecte le secret professionnel pourra être confronté à un cas de conscience. Selon la note, les médecins peuvent enfreindre le secret professionnel s'il y a des indications suffisantes d'une radicalisation. Chaque situation doit être examinée « au cas par cas ». Les médecins français sont invités à se tourner vers les conseils départementaux pour solliciter un avis. L'Ordre français des médecins estime opportun d'utiliser une définition claire de la radicalisation. La radicalisation est définie par trois caractéristiques cumulatives: un processus graduel, le respect d'une idéologie extrémiste et l'adhésion à la violence.

J'aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes:

1) Monsieur le vice-premier ministre, pouvez-vous indiquer si vous avez déjà eu une concertation, en collaboration avec les Communautés et les Régions, sur la manière de concilier le secret lié à la profession ou à la fonction avec la détection de signaux de radicalisation et l'échange d'informations ?

2) Pouvez-vous indiquer si vous avez reçu des signaux des services de police et services spécialisés tels que la Sûreté de l'État, concernant la problématique du secret professionnel lié à la profession ou à la fonction et la radicalisation ? Je me réfère à cet égard à la France et aux Pays-Bas où ce problème est en pleine discussion. Pouvez-vous préciser quelles pistes vous préconisez ?

3) Êtes-vous partisan de donner aux groupes professionnels concernés la possibilité (donc, pas l'obligation) de rompre le secret professionnel « en raison d'un danger grave et réel qu'une personne présente un comportement radicalisant sur la base de signaux inquiétants », à l'instar de ce qui a déjà été élaboré pour le secret médical en ce qui concerne la maltraitance infantile et la violence conjugale ? Dans la négative, pourquoi ? Dans l'affirmative, pouvez-vous préciser votre réponse ?

 

Wat betreft transversaal karakter: in het Vlaams regeerakkoord wordt er aandacht besteed aan het voorkomen van radicalisering en is er sprake van het oprichten van een cel met experten uit de diverse beleidsdomeinen om radicalisering te voorkomen, te detecteren en te remediëren, met één centraal aanspreekpunt en in samenwerking met andere overheden. De Coördinatie van deze cel ligt bij het Agentschap Binnenlands Bestuur. Vooral wat betreft de proactieve aanpak en de handhaving vervult de federale overheid een sleutelrol. In de toekomst zal ook een federale ambtenaar van de FOD Binnenlandse Zaken deel uitmaken van deze cel. Het betreft aldus een transversale gewestaangelegenheid. Ik verwijs tevens naar het recente actieplan van de Vlaamse regering ter preventie van radicaliseringsprocessen die kunnen leiden tot extremisme en terrorisme.

Uitwisselen van informatie is essentieel om in het raam van de problematiek van radicalisering aan gecoördineerde risicodetectie te doen. Heel wat betrokken beroepsgroepen zijn echter gebonden aan een beroeps- of ambtsgeheim. Bovendien kan de regeling voor de beroepsgroepen verschillen tussen de Gemeenschappen, de Gewesten en de federale regeling.

Vanuit het terrein is er nood aan een kader waarin informatie over risicosignalen inzake radicalisering kan worden ingebracht en gedeeld. Dit is echter complex gezien de verscheidenheid aan geldende regelingen en het recht op privacy. Ook staat dit op gespannen voet met de bestaansreden van het beroepsgeheim zelf, namelijk het creëren van een vertrouwensrelatie.

Een mogelijk oplossing om dit te verzoenen is het uitwerken van een geheel aan werkafspraken over de informatie-uitwisseling. Men kan daartoe gebruik maken van een contactpersoon of van de techniek van het gedeelde beroepsgeheim, afhankelijk van de betrokken beroepsgroep. Hierbij zou men tegelijkertijd de mogelijkheid (dus niet de plicht) geven aan de betrokkenen om op grond van « een ernstig en reëel gevaar dat een persoon radicaliserend gedrag vertoont op basis van verontrustende signalen » het beroepsgeheim te doorbreken indien de betrokkene het gevaar niet zelf of met hulp van anderen kan afwenden naar analogie van wat nu reeds werd uitgewerkt voor het medisch beroepsgeheim voor wat betreft kindermishandeling en partnergeweld.

In dit kader verwijs ik naar de Franse Orde van geneesheren. De Franse Orde van geneesheren heeft een nota voor artsen opgesteld, waarin staat wat ze moeten doen als ze in aanraking komen met een patiënt die aan het radicaliseren is of al is geradicaliseerd. In de nota wordt erop gewezen dat de arts het beroepsgeheim moet respecteren dat « door de wet en de code van de medische ethiek » wordt opgelegd. Maar als het gedrag van een patiënt een bedreiging voor de veiligheid vormt, kan de arts in gewetensnood raken door zijn beroepsgeheim te handhaven. Volgens de nota mogen artsen hun beroepsgeheim schenden als er voldoende aanwijzingen zijn dat er sprake is van radicalisering. Dit moet « geval per geval » bekeken worden. De Franse artsen kunnen zich ook wenden tot een raad om advies te vragen. De Franse Orde van geneesheren acht het verstandig om een duidelijke definitie van radicalisering te hanteren. Radicalisering wordt bepaald door drie cumulatieve kenmerken: een geleidelijk proces, naleving van een extremistische ideologie en de goedkeuring van geweld .

Ik had dan ook graag een antwoord gekregen op de volgende vragen:

1) Kan u aangeven of u in samenwerking met de Gemeenschappen en de Gewesten reeds overleg heeft gehad betreffende de wijze hoe het beroeps- en het ambtsgeheim wordt verzoend met het detecteren van signalen van radicalisering en de informatie-uitwisseling?

2) Kan u aangeven of u vanuit de politiediensten en de gespecialiseerde diensten zoals de dienst Veiligheid van de Staat signalen heeft opgevangen betreffende de problematiek van het ambts- en het beroepsgeheim en radicalisering? Ik verwijs in deze context naar Nederland en Frankrijk waar dit probleem volop leeft? Kan u uitvoerig toelichten welke pistes u haalbaar acht?

3) Bent u voorstander om – na overleg en inspraak met de betrokken beroepsgroepen – hen desgevallend de mogelijkheid (dus niet de plicht) te geven om op grond van « een ernstig en reëel gevaar dat een persoon radicaliserend gedrag vertoont op basis van verontrustende signalen » het beroepsgeheim te doorbreken indien naar analogie van wat nu reeds werd uitgewerkt voor het medisch beroepsgeheim wat betreft kindermishandeling en partnergeweld? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u dit toelichten?

 
Réponse reçue le 15 février 2016 : Antwoord ontvangen op 15 februari 2016 :

Au cours de la précédente législature, en déposant, ensemble avec Nele Lijnen, au Sénat la proposition de loi modifiant l'article 458bis du Code pénal en vue d'étendre celui-ci aux délits de violence domestique, j'ai été l'un des initiateurs de la loi du 23 février 2012 qui a permis d'étendre la possibilité de rompre le secret professionnel aux délits de violence domestique. En principe, je ne suis pas opposé au fait de prévoir des exceptions au secret lié à la fonction et au secret professionnel et je reste ouvert à une argumentation solide qui en démontre la nécessité.

En ce qui concerne le lien entre le secret professionnel et la protection de la vie privée, je peux vous indiquer ce qui suit.

En cas de violation du secret lié à la fonction ou du secret professionnel, toutes sortes de données à caractère personnel peuvent être transmises à une troisième instance. Vu que cela constitue un traitement de données à caractère personnel au sens de la loi du 8 décembre 1992 relative à la protection de la vie privée à l'égard des traitements de données à caractère personnel (ci-après dénommée « loi vie privée »), les exigences de la loi vie privée doivent être remplies. Ainsi, le traitement des données à caractère personnel résultant de la violation du secret lié à la fonction ou du secret professionnel devra trouver son origine dans une base légale ou servir l'intérêt public ou l'intérêt légitime d'une troisième instance. De plus, on ne peut pas transmettre n'importe quelles données puisque celles-ci doivent répondre aux exigences de finalité et de proportionnalité de la loi vie privée.

Tijdens de vorige legislatuur lag ik met het wetsvoorstel tot wijziging van artikel 458bis van het Strafwetboek teneinde het uit te breiden voor misdrijven van huiselijk geweld, dat ik samen met Nele Lijnen heb ingediend in de Senaat, mee aan de basis van de wet van 23 februari 2012 waardoor de mogelijkheid om het beroepsgeheim te doorbreken werd uitgebreid voor misdrijven van huiselijk geweld. Principieel ben ik dus niet gekant tegen het voorzien van uitzonderingen op het ambts- en beroepsgeheim en sta ik open voor een degelijke argumentatie die de noodzaak daartoe aantoont.

Wat betreft het verband tussen het beroepsgeheim en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer kan ik het volgende stellen.

Bij het doorbreken van het ambts- of beroepsgeheim worden mogelijks persoonsgegevens van allerlei aard doorgegeven aan een derde instantie. Vermits dit een verwerking van persoonsgegevens uitmaakt in de zin van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna « de Privacywet ») moet dan ook voldaan zijn aan de vereisten van de Privacywet. Zo zal de verwerking van persoonsgegevens ten gevolge van het doorbreken van het ambts- of beroepsgeheim zijn oorsprong in een wettelijke basis moeten vinden of het openbaar belang of het gerechtvaardigd belang van een derde instantie moeten dienen. Bovendien is het zo dat niet eender welke gegevens mogen worden doorgegeven maar dat er moet voldaan zijn aan de finaliteits- en proportionaliteitsvereisten van de Privacywet.