SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2018-2019 Zitting 2018-2019
________________
10 janvier 2019 10 januari 2019
________________
Question écrite n° 6-2052 Schriftelijke vraag nr. 6-2052

de Rik Daems (Open Vld)

van Rik Daems (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Finances, chargé de la Lutte contre la fraude fiscale, et Ministre de la Coopération au développement

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën, belast met Bestrijding van de fiscale fraude, en Minister van Ontwikkelingssamenwerking
________________
Opérations bancaires clandestines - Chiffres - Cellule de traitement des informations financières (CTIF) Ondergronds bankieren - Cijfers - Cel voor financiële informatieverwerking (CFI) 
________________
Pays-Bas
Cellule de traitement des informations financières
activité bancaire
intégrisme religieux
trafic illicite
délit économique
blanchiment d'argent
Nederland
Cel voor financiële informatieverwerking
bankactiviteit
religieus conservatisme
zwarte handel
economisch delict
witwassen van geld
________ ________
10/1/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
12/2/2019Antwoord
10/1/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
12/2/2019Antwoord
________ ________
Herindiening van : schriftelijke vraag 6-383 Herindiening van : schriftelijke vraag 6-383
________ ________
Question n° 6-2052 du 10 janvier 2019 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-2052 d.d. 10 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Cette question concerne une compétence transversale (compétence communautaire - lutte contre la radicalisation - prévention)

Aux Pays-Bas, un peu plus de 7 millions d'euros en espèces ont été saisis en 2014 à la suite de que l'on appelle des « opérations bancaires illégales » (aussi appelées « opérations bancaires clandestines »).

Les opérations bancaires illégales permettent de sortir des circuits officiels l'argent issu d'activités criminelles. Les mouvements de cet argent sont invisibles pour l'autorité. Les paiements sont effectués par le biais d'un réseau de transporteurs et de banquiers à partir de magasins, entreprises et habitations. Des trafiquants de drogue, terroristes et trafiquants d'êtres humains se livrent à ces activités bancaires illégales.

J'aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes:

1) Comment réagissez-vous à l'enquête néerlandaise? Disposez-vous de statistiques ou de résultats d'enquête propres qui confirment cette tendance?

2) Pouvez-vous indiquer plus spécifiquement la somme qui a été saisie dans notre pays à la suite d'opérations bancaires clandestines?

3) Pouvez-vous indiquer si nos services de sécurité ont connaissance d'opérations bancaires clandestines qui financent des prêcheurs de haine, de la propagande d'associations fondamentalistes ou d'autres activités? Pouvez-vous donner des explications?

4) La CTIF (cellule de lutte contre le blanchiment) dispose-t-elle de moyens et instruments légaux suffisants pour suivre ces activités bancaires clandestines et le financement de l'extrémisme? Pouvez-vous donner des explications détaillées sur la base des résultats obtenus? Prendrez-vous de nouvelles mesures dans ce domaine? Dans l'affirmative, lesquelles et quand?

 

Deze vraag betreft een transversale aangelegenheid (gemeenschapsbevoegdheid - strijd tegen radicalisering - preventie).

In Nederland werd in 2014 in het totaal ruim 7 miljoen euro aan contant geld in beslag genomen bij zogenaamd illegaal bankieren (ook wel "ondergronds bankieren" genoemd).

Door illegaal bankieren kan crimineel geld worden verplaatst buiten de officiële kanalen om. De verplaatsing van crimineel geld is dan niet zichtbaar voor de overheid. De betalingen worden via een netwerk van koeriers en bankiers verricht vanuit winkels, bedrijven en woningen. Drugssmokkelaars, terroristen en mensenhandelaars maken gebruik van illegaal bankieren.

Graag had ik u dan ook volgende vragen voorgelegd :

1) Hoe reageert u op het Nederlandse onderzoek en beschikt u over cijfermateriaal of eigen onderzoeksresultaten die deze tendens bevestigen ?

2) Kunt u meer specifiek aangeven hoeveel geld in ons land in beslag werd genomen bij deze ondergrondse bankiers ?

3) Kunt u aangeven of onze veiligheidsdiensten weet hebben van ondergrondse bankiers die haatpredikers of propaganda van fundamentalistische verenigingen financieren of andere activiteiten ? Kunt u dit toelichten ?

4) Beschikt de CFI (antiwitwascel) over voldoende wettelijke middelen en instrumenten om dit ondergronds bankieren en de financiering van het extremisme op te volgen ? Kunt u dit uitvoerig toelichten aan de hand van de behaalde resultaten ? Zult u hier nieuwe maatregelen treffen en zo ja, welke en tegen wanneer ?

 
Réponse reçue le 12 février 2019 : Antwoord ontvangen op 12 februari 2019 :

1) Les banques souterraines sont effectivement utilisées par les milieux criminels pour blanchir des fonds d’origine illicite.

Ces dernières années, tant le GAFI que la CTIF a constaté une professionnalisation croissante des activités de blanchiment et de financement du terrorisme. La technique de la compensation, qui permet d’éviter le passage par le système financier et que la CTIF retrouve régulièrement dans les dossiers qu’elle transmet en rapport avec la fraude fiscale et sociale et la criminalité organisée, est une forme de banques souterraines.

Il n’existe toutefois pas de statistiques ou de données chiffrées précises sur l’importance en Belgique du recours aux banques souterraines.

Il s’agit par nature d’une activité souterraine, totalement incontrôlée, dont l’importance est difficile à estimer.

2) La CTIF ne dispose pas de données chiffrées sur les saisies de fonds auprès de banques souterraines. Cette information doit être demandée aux autorités judiciaires.

3) La réponse à cette question ne relève pas de ma compétence.

4) En Belgique il n’y a pas de cadre légal réglementant les activités des banques souterraines qui sont tout simplement illégales.

Seuls les établissements financiers disposant d’un agrément / licence de la BNB ou de la FSMA peuvent fournir des services financiers.

Étant donné qu’il s’agit d’une activité non réglementée et non supervisée par une autorité de contrôle LBC / FT, les banques souterraines ne sont pas assujetties à la loi du 18 septembre 2017 relative à la prévention du blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme et à la limitation de l’utilisation des espèces.

La CTIF ne reçoit par conséquent pas de déclarations de soupçon des banques souterraines.

Dans certains pays où le phénomène des banques souterraines et des systèmes informels de transferts de fonds est beaucoup plus répandu qu’en Belgique et en Europe, principalement dans certaines communautés, les autorités ont décidé de collaborer avec les banques souterraines, plutôt que de les exclure ou de les interdire totalement.

Dans ces pays, une forme de collaboration entre ces banques souterraines et la cellule de renseignement financier (CTIF locale) a pu être mise en place pour lutter préventivement contre le blanchiment et le financement du terrorisme par les milieux criminels, dans l’intérêt commun des autorités publiques et judiciaires et des autres utilisateurs de ces systèmes informels de paiement.

1) Ondergrondse banken worden inderdaad door criminele milieus gebruikt om geld van illegale herkomst wit te wassen.

De afgelopen jaren stelde zowel de FATF als de CFI een toenemende professionalisering van witwasactiviteiten en financiering van terrorisme vast. De compensatietechniek is een vorm van ondergronds bankieren. Zo kan het gebruik van het financiële stelsel worden vermeden. De CFI stelt deze techniek regelmatig vast in dossiers die ze in verband met sociale en fiscale fraude en georganiseerde misdaad doormeldt.

Er zijn echter geen statistieken of precieze cijfergegevens over de omvang van het gebruik van ondergrondse banken. Het betreft van nature een ondergrondse activiteit, zonder enige controle, de omvang is dus moeilijk in te schatten.

2) De CFI beschikt niet over cijfergegevens over inbeslagnemingen bij ondergrondse banken. Deze informatie moet aan de gerechtelijke autoriteiten worden gevraagd.

3) Het antwoord op deze vraag valt niet onder mijn bevoegdheid.

4) Er is in België geen wettelijk kader dat de activiteiten van ondergrondse banken regelt, deze zijn gewoon illegaal. Enkel financiële instellingen met een erkenning / licentie van de NBB of de FSMA mogen financiële diensten verstrekken.

Aangezien het gaat om een activiteit die niet aan regelgeving onderhevig is en niet onder toezicht staat van een toezichtautoriteit op het gebied van de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme zijn ondergrondse banken niet aan de wet van 18 september 2017 onderworpen.

De CFI ontvangt bijgevolg geen meldingen van ondergrondse banken.

In bepaalde landen waar ondergrondse banken en informele systemen voor geldoverdracht veel meer wijdverspreid zijn dan in België en in Europa, voornamelijk in bepaalde gemeenschappen, hebben de autoriteiten beslist met ondergrondse banken samen te werken in plaats van ze uit te sluiten of helemaal te verbieden.

In deze landen kon een samenwerking tussen deze ondergrondse banken en de financiële inlichtingeneenheid (plaatselijke CFI) worden opgestart om witwassen en financiering van terrorisme door criminele milieus preventief te bestrijden, in het gemeenschappelijk belang van de overheidsinstanties of gerechtelijke autoriteiten en andere gebruikers van deze informele betalingssystemen.