In het kader van de richtlijn 96/71/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 1996 betreffende de terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten, omgezet in Belgische wetgeving door de wet van 5 maart 2002 betreffende de werkomstandigheden, de verloning en het werk ingeval van terbeschikkingstelling van werknemers in België en de naleving ervan, kunnen sommige werknemers door hun werkgever worden“gedetacheerd” naar andere landen dan het land waar de maatschappelijke zetel van de onderneming gevestigd is. We spreken dan van een detachering. De Europese richtlijn die in 1996 in werking trad wordt momenteel trouwens herzien omdat deze praktijk meer en meer wordt toegepast, met negatieve effecten als gevolg. De wijzigingen van de richtlijn hebben betrekking op de verloning van de gedetacheerde werknemers (principe van gelijke verloning voor hetzelfde werk op dezelfde plaats), de beperking van de maximale duur van de terbeschikkingstelling (vierentwintig maanden) en de gelijke behandeling van de interimwerknemers in eenzelfde Staat.

1) Hoeveel Belgische werknemers zijn tijdelijk in het buitenland tewerkgesteld?

2) Hoeveel Europese werknemers zijn tijdelijk in ons land tewerkgesteld?

3) Hoeveel gedetacheerde Europese werknemers zijn er in elk Gewest tewerkgesteld?

4) Met de herziening van de Europese richtlijn wenst men een gelijke behandeling te garanderen tussen de plaatselijke uitzendkrachten en de werknemers die gedetachteerd worden door een interimbureau in een andere lidstaat. Hoeveel werknemers worden er momenteel in België door uitzendbureaus gedetacheerd?

5) Waarin bestaat de samenwerking met de deelstaten om het fenomeen van de detachering van buitenlandse werknemers zo goed mogelijk te beheren en fraude en sociale dumping te vermijden?

1.       Aantal Belgen die gedetacheerd zijn naar het buitenland 

Het enige cijfer waarover de Directie Internationale Betrekkingen van de Rijksdienst voor sociale zekerheid (RSZ) beschikt is het aantal unieke personen waarvoor een formulier A1 is afgeleverd voor het werken in het buitenland (met andere woorde de situaties "detachering" en "werken in meerdere landen"). Dit komt niet helemaal overeen met het begrip "detachering" in richtlijn 96/71.

Het gaat om personen die tijdens hun buitenlandse opdrachten onderworpen blijven aan het Belgische stelsel voor werknemers (RSZ), met andere woorden “travailleurs belges” worden hier begrepen als aan de RSZ onderworpen werknemers.

De cijfers zijn een onderschatting van de realiteit, aangezien de RSZ enkel in kennis gesteld wordt op het moment dat hen een aanvraag voor een A1 verklaring bereikt. Het komt vaak voor dat buitenlandse activiteiten verricht worden zonder dat de werkgever een aanvraag indient. 

Aantal Belgen tewerkgesteld in het buitenland en onderworpen aan RSZ:

Bron: RSZ 

2.       Aantal Europeanen die gedetacheerd zijn in België 

Het aantal gedetacheerde personen heeft betrekking op het aantal “unieke personen”, onafhankelijk van het aantal verrichte meldingen in de loop van een kalenderjaar. Het gaat om het aantal personen dat in de loop van het jaar minstens één dag in België gewerkt heeft en daarvoor niet onderworpen was aan het Belgische socialezekerheidsstelsel. Het gaat niet om het aantal voltijdse betrekkingen (VTE). Een persoon kan immers, in de loop van een kalenderjaar, tussen één dag en het volledige jaar op het Belgische grondgebied gewerkt hebben. 

Aantal werknemers uit Europese Unie (EU)-landen:

Bron: RSZ

Deze unieke personen hebben in de loop van een kalenderjaar het voorwerp uitgemaakt van één of meerdere meldingen. De evolutie van het aantal meldingen is als volgt: 

Aantal meldingen door werknemers uit EU-landen (Statlimosa):

Bron: RSZ 

3.       Gedetacheerde Europese werknemers in België per regio 

De tewerkstellingsplaats is opgedeeld per regio, de aanduiding “België” houdt in dat geen specifieke tewerkstellingsplaats opgegeven is in de melding omdat deze tewerkstellingsplaats niet eenduidig lokaliseerbaar is. Een persoon kan in de loop van een jaar in verschillende regio’s gewerkt hebben en zal meegeteld worden in elk van deze regio’s. Het mathematisch totaal van de regio’s per kalenderjaar zal op die manier hoger liggen dat het aantal unieke personen die in België gewerkt hebben in de loop van het kalenderjaar. 

Bron: RSZ 

4.       Aantal werknemers die in België gedetacheerd zijn via een uitzendbureau gevestigd in een EU-Lidstaat 

Bron: RSZ

5.       Van het begrip sociale dumping bestaat geen uniform aanvaarde definitie.

Een van de definities die er, onder andere, van kan worden gegeven is die welke vermeld staat in de omzendbrief van de procureurs-generaal van 29 april 2014 waarin sociale dumping wordt gedefinieerd als :

« De illegale praktijken die de constructies vormen die bestemd zijn om de loonkosten te ontwijken of op een drastische manier te verminderen door ofwel de detacheringsregels, ofwel de interne sociale zekerheidsregels die strafrechtelijk strafbaar zijn te omzeilen of, anderzijds, de illegale praktijken inzake loon- en arbeidsvoorwaarden die van toepassing zijn in België ». 

Wanneer men de sociale dumpingpraktijken ter sprake brengt wegens de detachering van de werknemers, kunnen er dus praktijken zijn die bestaan in het omzeilen van de regels inzake sociale zekerheid, geregeld door de Verordening 883/2004/EE, of inzake arbeidsrecht, geregeld door de Richtlijn 96/71/EG over de detachering van de werknemers die in Belgisch recht werd omgezet door de wet van 5 maart 2002.

De Gewesten zijn niet bevoegd voor het toezicht op deze bepalingen die behoren tot de federale overheid.

Het is echter een bijzonder domein waar de samenwerking met de gewesten wordt georganiseerd ; het gaat over de samenwerking inzake strijd tegen de illegale terbeschikkingstelling van werknemers en de frauduleuze detachering van uitzendkrachten vanuit het buitenland. De erkenning van de uitzendkantoren behoort immers tot de bevoegdheden van de gewesten. Wanneer een illegale terbeschikkingstelling wordt vastgesteld of wanneer een buitenlandse firma uitzendkrachten detacheert in België zonder te zijn erkend, wordt de bevoegde regionale inspectie erbij betrokken en maakt zij een Pro Justitia op voor de exploitatie van een uitzendkantoor zonder de vereiste erkenning te hebben verkregen.

Overigens komt het toezicht op de uitzendkantoren die illegaal personeel detacheren momenteel aan bod in een werkgroep binnen de BENELUX-samenwerking teneinde gerichte controles uit te voeren op dit gebied. De gewesten zijn betrokken bij deze werkgroep.