SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
5 octobre 2016 5 oktober 2016
________________
Question écrite n° 6-1058 Schriftelijke vraag nr. 6-1058

de Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Mosquées non reconnues - Dépôt des comptes annuels - Respect de la législation sur les ASBL - Coercition Niet-erkende moskeeën - Neerleggen van de jaarrekeningen - Naleven van de vzw-wetgeving - Handhaving 
________________
terrorisme
extrémisme
intégrisme religieux
société sans but lucratif
bilan
institution religieuse
radicalisation
terrorisme
extremisme
religieus conservatisme
organisatie zonder winstoogmerk
balans
religieuze instelling
radicalisering
________ ________
5/10/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 3/11/2016)
20/2/2017Rappel
27/6/2017Rappel
14/9/2017Antwoord
5/10/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 3/11/2016)
20/2/2017Rappel
27/6/2017Rappel
14/9/2017Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 6-1057 Aussi posée à : question écrite 6-1057
________ ________
Question n° 6-1058 du 5 octobre 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1058 d.d. 5 oktober 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Quant au caractère transversal de la question: les différents gouvernements et tous les chaînons du système de sécurité sont d'accord sur les phénomènes contre lesquels il faudra lutter en priorité ces quatre prochaines années. Ils sont définis dans la note cadre de Sécurité intégrale et le Plan national de sécurité pour la période 2016-2019, et ont été débattus lors d'une conférence interministérielle à laquelle les acteurs de la police et de la justice ont également participé. La lutte contre le terrorisme et la radicalisation est une des principales priorités. La présente question, relative à lutte contre la radicalisation et à la déradicalisation, porte sur une compétence transversale régionale.

Je me réfère au rapport récemment approuvé de la commission spéciale « Radicalisation » du Sénat, relatif à la radicalisation en Belgique (doc. Sénat n° 6-205/1 – 2015/2016). La présente question porte sur l'opacité du financement des mosquées non reconnues. Chacune des Régions belges contrôle les mosquées qu'elle subventionne, mais il ne s'agit que de 81 des 295 mosquées. Les autres sont financées autrement. Dans bien des cas, ce sont des autorités étrangères extérieures à l'Union européenne (UE), ou des instituts qui en dépendent, qui envoient et rémunèrent aussi des prédicateurs, lesquels ne parlent généralement pas la langue et ne se lient pas avec notre société.

Beaucoup de mosquées non reconnues s'organisent sous la forme d'une association sans but lucratif (ASBL). Selon des informations récentes, certaines d'entre elles ne respectent pas la loi du 2 mai 2002 sur les associations sans but lucratif, les associations internationales sans but lucratif et les fondations (« loi sur les ASBL ») du fait que, année après année, elles ne déposent pas leurs comptes annuels. La loi de 2002 stipule qu'une ASBL en défaut de satisfaire à cette obligation risque un placement sous administration provisoire, une condamnation voire une dissolution.

Je souhaiterais une réponse aux questions suivantes :

1) En ce qui concerne les mosquées non reconnues relevant de la loi sur les ASBL, pouvez-vous communiquer, pour chacune des cinq dernières années, combien ont omis de déposer leurs comptes annuels et combien ont bien respecté la réglementation à cet égard ? Plus précisément, pouvez-vous indiquer combien de mosquées non reconnues par les Régions, et lesquelles, se sont obstinées à ne pas déposer le moindre compte annuel ces cinq années ? Pouvez-vous aussi préciser combien de mosquées non reconnues organisées en ASBL n'ont encore jamais déposé de comptes annuels ?

2) Comment sévit-on contre les institutions religieuses qui n'ont pas déposé de comptes annuels et en particulier contre celles qui, incorrigibles, n'en ont encore jamais déposés ?

3) Vous concertez-vous avec les Régions à ce propos ? Si oui, quels sont les thèmes principaux ? Si non, pourquoi pas ?

4) Pouvez-vous indiquer si, à la suite de votre entretien avec le Collège des procureurs généraux, de nouvelles instructions ont été lancées contre les ASBL cultuelles qui ne déposent pas leurs comptes annuels ? Quelles autres mesures (coercitives) a-t-on arrêtées à ce sujet ?

 

Wat betreft het transversale karakter van de vraag : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota « Integrale Veiligheid » en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een interministeriële conferentie waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het fenomeen van de strijd tegen het terrorisme en de radicalisering is een van de grote prioriteiten. Deze vraag is een transversale gewestelijke bevoegdheid over de strijd tegen radicalisering en over de deradicalisering.

Ik verwijs naar het recent goedgekeurde verslag over de radicalisering in België namens de bijzondere commissie Radicalisering van de Senaat (stuk Senaat nr. 6-205/1 – 2015/2016). Deze vraag gaat over het gebrek aan transparantie inzake de financiering van niet-erkende moskeeën. De Belgische Gewesten houden elk apart de vinger aan de pols bij de moskeeën die zij subsidiëren, maar dat zijn er samen slechts 81 van de 295. De anderen worden extern gefinancierd. In vele gevallen zijn er buitenlandse overheden of aan deze overheden verbonden instituten van buiten de Europese Unie (EU) die ook predikers sturen en betalen die zelden de taal spreken of een band hebben met onze samenleving.

Veel van de niet-erkende moskeeën organiseren zich onder de vorm van een vereniging zonder winstoogmerk (vzw). Uit recente berichtgeving blijkt dat enkele van hen de wet van 2 mei 2002 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen (de vzw-wet) niet naleven door geen jaarrekeningen neer te leggen en dit over vele jaren. De wet uit 2002 stelt duidelijk dat een vzw die neerlegging verzuimt, de aanduiding van een voorlopig bewindvoerder, een veroordeling en zelfs gerechtelijke ontbinding riskeert.

Ik had dan ook graag een antwoord gekregen op de volgende vragen :

1) Kan u meedelen, en dit respectievelijk voor de laatste vijf jaar op jaarbasis, hoeveel van de niet erkende moskeeën die onder de vzw-wet vallen, geen jaarrekeningen hebben neergelegd alsook hoeveel wel de regelgeving ter zake respecteren ? Kan u specifiek meedelen hoeveel en welke door de Gewesten niet-erkende moskeeën geen jaarrekeningen hebben neergelegd de laatste vijf jaar en dus hardleers zijn ? Kan u tevens meedelen hoeveel niet-erkende moskeeën onder de vorm van een vzw nog nooit jaarrekeningen hebben neergelegd ?

2) Hoe wordt er opgetreden tegen die religieuze instellingen die geen jaarrekeningen hebben neergelegd en dan in het bijzonder de hardleerse overtreders die nog nooit jaarrekeningen hebben opgesteld ?

3) Zult u hieromtrent overleg plegen met de Gewesten ? Zo ja, wat zijn de belangrijkste punten ? Zo neen, waarom niet ?

4) Zijn er naar aanleiding van uw eerder overleg hieromtrent met het College van procureurs-generaal nieuwe onderzoeken gestart tegen de vzw's van erediensten die hun jaarrekeningen niet indienen ? Welke andere maatregelen of handhavingsmaatregelen werden hieromtrent vastgelegd ?

 
Réponse reçue le 14 septembre 2017 : Antwoord ontvangen op 14 september 2017 :

1) Il est impossible de vérifier combien de communautés religieuses locales non reconnues existent, quelle forme juridique elles revêtent et si elles remplissent les formalités légales liées à cette forme juridique.

Certaines communautés religieuses locales non reconnues opèrent au grand jour (et adoptent ou non une forme juridique). Par ailleurs, les services ont également une vue sur des communautés religieuses non reconnues, purement en tant qu’association de fait, qui ne se manifestent pas publiquement.

Aussi, la reconnaissance est un instrument important : il donne aux autorités une image de l’existence de la communauté religieuse locale, la communauté religieuse locale opère au grand jour, le bon fonctionnement de la communauté religieuse locale peut être assuré et la surveillance est facilitée.

2) Conformément à l’article 18 de la loi du 27 juin 1921 sur les associations sans but lucratif, les fondations, les partis politiques européens et les fondations politiques européennes, le tribunal pourra prononcer, à la requête d'un membre, d'un tiers intéressé ou du ministère public, la dissolution d’une association qui est restée en défaut de satisfaire à l'obligation de déposer les comptes annuels pour trois exercices sociaux consécutifs, à moins que les comptes annuels manquants ne soient déposés avant la clôture des débats.

3) Les Régions et la Communauté germanophone sont compétentes pour la reconnaissance des communautés religieuses locales et la détermination des conditions à cet effet.

La compétence du ministre de la Justice porte sur la remise d’un avis en matière de sécurité de l’État et d’ordre public à la Région compétente et la Communauté germanophone, conformément à l’accord de coopération du 3 juillet 2008.

À cet effet, une circulaire commune a été élaborée avec les ministres de la Justice, de la Sécurité et de l’Intérieur, des Finances et de la Défense et le secrétaire d’État à l’Asile et la Migration, relative à l’avis de l’Autorité fédérale en matière de sécurité de l’État et d’ordre public dans le cadre des procédures de reconnaissance des communautés religieuses locales par les Régions et la Communauté germanophone.

Suite à la circulaire, un avis sera établi, à l’occasion de la demande de reconnaissance et si de nouvelles informations substantielles et pertinentes sont disponibles auprès de communautés religieuses locales déjà reconnues, comportant des renseignements émanant de la Sûreté de l’État, du Service général du renseignement et de la sécurité, de la police fédérale et locale, de la Cellule de traitement des informations financières, de l’Organe de coordination pour l’analyse de la menace et de l’Office des étrangers.

Il va de soi que grâce à cette circulaire, dans le cadre des communautés religieuses locales reconnues, le respect des obligations et formalités légales sera renforcé.

Au sein de l’accord de coopération du 3 juillet 2008, un groupe de travail de concertation « Sûreté de l’État » a été créé, dans lequel les Régions compétentes et la Communauté germanophone, la Sûreté de l’État et le service Cultes et Laïcité du SPF Justice peuvent prendre des accords.

4) Dans différents arrondissements, la recherche de personnes morales qui ne déposent pas de comptes annuels est une priorité en vue de leur citation pour une procédure de dissolution judiciaire (tant à l’égard d’associations sans but lucratif (ASBL) que d’autres personnes morales).

En ce qui concerne Bruxelles, cela se fait notamment au sein du projet BELFI (sous l’autorité du procureur général de Bruxelles, axé sur le ressort Bruxelles), et du Plan Canal des ministres de la Justice et de la Sécurité et de l’Intérieur (axé sur l’approche des foreign terrorist fighters, les phénomènes criminels de support, y compris le Rule of Law, l’économie illégale de support et le radicalisme, dans huit communes de la région bruxelloise).

Dans divers autres arrondissements, le ministère public a mis en place des projets similaires.

1) Het is niet mogelijk om na te gaan hoeveel niet-erkende lokale geloofsgemeenschappen er bestaan, welke rechtsvorm zij aannemen en of zij de wettelijke formaliteiten die gepaard gaan met deze rechtsvorm vervullen.

Bepaalde niet-erkende lokale geloofsgemeenschappen opereren in de openbaarheid (en nemen al dan niet een rechtsvorm aan). Daarnaast hebben de diensten ook zicht op niet-erkende geloofsgemeenschappen, louter als feitelijke vereniging, die niet in de openbaarheid treden.

De erkenning is dan ook een belangrijk instrument : het geeft aan de overheid een beeld over het bestaan van de lokale geloofsgemeenschap, de lokale geloofsgemeenschap opereert in de openbaarheid, de deugdelijke werking van de lokale geloofsgemeenschap kan worden verzekerd en het toezicht wordt vergemakkelijkt.

2) Conform artikel 18 van de wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk (VZW), de stichtingen en de Europese politieke partijen en stichtingen kan de rechtbank, op verzoek van een lid, van een belanghebbende derde of van het openbaar ministerie de ontbinding uitspreken van een vereniging die gedurende drie opeenvolgende boekjaren niet heeft voldaan aan de verplichting om een jaarrekening neer te leggen, tenzij de ontbrekende jaarrekeningen worden neergelegd vooraleer de debatten worden gesloten.

3) De Gewesten en Duitstalige Gemeenschap zijn bevoegd voor de erkenning van lokale geloofsgemeenschappen en het bepalen van de voorwaarden daartoe.

De bevoegdheid van de minister van Justitie betreft het verlenen van een advies inzake de veiligheid van de Staat en de openbare orde aan het erkennende Gewesten en de Duitstalige Gemeenschap, conform het samenwerkingsakkoord van 3 juli 2008.

Daartoe werd door de ministers van Justitie, Veiligheid en Binnenlandse Zaken, Financiën, Defensie en de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, een gemeenschappelijke omzendbrief uitgewerkt, houdende het advies inzake de veiligheid van de Staat en de openbare orde van de federale overheid in het kader van de erkenningsprocedures van lokale geloofsgemeenschappen door de Gewesten en de Duitstalige Gemeenschap.

Ingevolge de omzendbrief zal bij de aanvraag tot erkenning, en indien nieuwe substantiële en pertinente informaties voor handen zijn bij reeds erkende lokale geloofsgemeenschappen, een advies worden opgesteld met inlichtingen vanwege de Veiligheid van Staat, de Algemene dienst voor inlichtingen en veiligheid, de federale en lokale politie, de Cel voor financiële informatieverwerking, het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse en de Dienst vreemdelingenzaken.

Het spreekt voor zich dat dankzij deze omzendbrief, in het kader van de erkende lokale geloofsgemeenschappen, het nakomen van wettelijke verplichtingen en formaliteiten zal worden versterkt.

In de schoot van het samenwerkingsakkoord van 3 juli 2008 werd de overlegwerkgroep « Veiligheid van de Staat » opgericht, waarin de bevoegde Gewesten en de Duitstalige Gemeenschap, de Veiligheid van de Staat en de dienst Erediensten en Vrijzinnigheid van de federale overheidsdienst (FOD) Justitie afspraken kunnen maken.

4) In verschillende arrondissementen is het opsporen van rechtspersonen die geen jaarrekening neerleggen met het oog op de dagvaarding tot gerechtelijke ontbinding een prioriteit (zowel ten aanzien van VZW’s als andere rechtspersonen).

Wat Brussel betreft, gebeurt dit onder andere binnen het BELFI-project (onder het gezag van de procureur-generaal te Brussel, gericht op het ressort Brussel), en het Kanaalplan van de ministers van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken (gericht op de aanpak van de foreign terrorist fighters, de ondersteunende criminaliteitsfenomenen met inbegrip Rule of Law, de ondersteunende illegale economie en het radicalisme, in acht gemeentes in het Brusselse).

In diverse andere arrondissementen heeft het openbaar ministerie gelijkaardige projecten opgezet.