SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
1 aôut 2016 1 augustus 2016
________________
Question écrite n° 6-1016 Schriftelijke vraag nr. 6-1016

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au ministre de la Mobilité, chargé de Belgocontrol et de la Société nationale des chemins de fer belges

aan de minister van Mobiliteit, belast met Belgocontrol en de Nationale Maatschappij der Belgische spoorwegen
________________
Transports en commun - Resquille - Personnes vulnérables sur le plan psychique - Concertation avec les Communautés et Régions Openbaar Vervoer - Zwartrijden - Psychisch zwakke personen - Overleg met de Gemeenschappen en de Gewesten 
________________
Société nationale des chemins de fer belges
transport public
handicapé mental
amende
titre de transport
Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen
openbaar vervoer
geestelijk gehandicapte
geldboete
plaatsbewijs
________ ________
1/8/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 1/9/2016)
12/10/2016Antwoord
1/8/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 1/9/2016)
12/10/2016Antwoord
________ ________
Question n° 6-1016 du 1 aôut 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1016 d.d. 1 augustus 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La SNCB et les sociétés régionales de transport sont régulièrement confrontées à des personnes vulnérables sur le plan psychique qui voyagent sans billet.

Je connais le cas d'un garçon présentant une maladie psychique à qui la SNCB a infligé une amende de 12.000 euros parce qu'il se trouvait dans le train sans titre de transport. Ce garçon n'a pas conscience d'être en défaut et présente depuis longtemps des troubles psychiques pour lesquels il est traité. La société de transport ne veut cependant rien entendre et exige la totalité de la somme en justice. Les parents sont bien sûr désemparés et craignent même de devoir vendre leur habitation pour s'acquitter de cette amende et des frais de justice.

Il n'est pourtant pas normal que des parents, membres de la famille ou partenaires doivent faire les frais des agissements d'un enfant, partenaire ou parent souffrant de troubles psychiques et que la SNCB ou les sociétés régionales de transport ne fassent pas preuve de compréhension pour la situation médicale de ces «resquilleurs». Le problème se pose également pour les adultes obligés de supporter les conséquences financières des problèmes causés par leur parent atteint d'une maladie psychique.

Ce problème n'est pourtant pas rare. Il a déjà été expliqué en détail, entre autres dans la revue de l'association Similes qui défend les intérêts des parents d'enfants souffrant d'une maladie psychique.

La ministre est-elle consciente de ce problème?

A-t-elle déjà discuté de ces problèmes avec ses homologues régionaux de manière à parvenir à une approche commune de la problématique?

La ministre est-elle ouverte à l'idée de ne plus poursuivre les personnes qui, en raison des troubles psychiques dont elles souffrent, utilisent les transports en commun sans payer et de renoncer à percevoir les amendes?

A-t-elle déjà abordé cette question avec ses collègues des Communautés et la ministre de la Santé publique qui partagent la compétence de la santé psychique de notre population?

Une concertation a-t-elle déjà été organisée à ce sujet avec le ministre de la Justice pour qu'on ne dresse plus de procès-verbaux dans de telles situations?

La ministre a-t-elle une vue précise de la problématique? À l'heure actuelle, combien de personnes ont-elles une amende à payer à la SNCB pour avoir voyagé sans billet et combien d'entre elles souffrent-elles de troubles psychiques? Quelle était la situation en 2015, 2014, 2013, 2012 et 2011?

Y a-t-il au sein de la SNCB une personne chargée de s'occuper de ce problème? Dans l'affirmative, qui est la personne que les parents d'enfants souffrant de troubles psychiques peuvent contacter?

La SNCB s'est-elle déjà concertée avec De Lijn, la STIB et les TEC afin d'étudier comment définir ensemble une procédure et adopter une attitude compréhensive dans de tels cas?

 

Regelmatig doen zich bij de NMBS en bij de regionale vervoersmaatschappijen problemen voor met psychisch kwetsbare personen die zwart rijden.

Er is me een zaak bekend waarbij een psychisch zieke zoon een boete bij de NMBS heeft voor 12.000 euro wegens zwartrijden op de trein. De jongen is zich van geen kwaad bewust en kampt al geruime tijd met psychische problemen, waarvoor hij tevens in behandeling is. Maar de openbare vervoersmaatschappij wil van geen wijken weten en vordert de totale som via gerechtelijke weg. De ouders zijn uiteraard ten einde raad en vrezen zelfs dat ze hun woonst moeten verkopen om deze boete en alle gerechtelijke kosten te kunnen betalen.

Het is toch niet ernstig dat ouders of familieleden of partners moeten opdraaien voor de handelingen van hun psychisch gestoord kind, partner of familielid en dat de NMBS of de regionale vervoersmaatschappijen geen begrip opbrengen voor de medische situatie van deze zogenaamde zwartrijders? De problematiek doet zich ook voor bij volwassen kinderen van een zieke ouder, waar de kinderen dan moeten opdraaien voor de problemen veroorzaakt door de psychisch zieke ouder.

Deze problematiek staat echter niet alleen. Hij werd reeds uitgebreid toegelicht in onder andere het tijdschrift van de belangengroep Similes, die opkomt voor de ouders met psychisch zieke kinderen.

Is de minister zich bewust van deze problematiek?

Werd over deze problemen al overleg gepleegd met de verantwoordelijke collega's binnen de Gewesten om zo te komen tot een gemeenschappelijke aanpak van deze problematiek?

Heeft de minister begrip voor de vraag om psychisch zieke mensen die door hun ziekte zwartrijden op het openbaar vervoer niet te vervolgen en de boetes kwijt te schelden?

Heeft de minister hierover al overleg gepleegd met de verantwoordelijke collega's van de Gemeenschappen en de collega van Volksgezondheid die samen bevoegd zijn voor de psychische gezondheid van onze bevolking?

Werd hierover reeds overleg gepleegd met de minister van Justitie, zodat er geen processen meer worden opgesteld?

Heeft de minister een kijk op de problematiek? Hoeveel mensen hebben op dit ogenblik boetes bij de NMBS wegens zwartrijden en hoeveel daarvan zijn psychisch ziek? Hoe was de situatie in 2015, 2014, 2013, 2012 en 2011?

Is er überhaupt iemand binnen de NMBS die zich met deze problematiek bezig houdt? Zo ja, wie is de contactpersoon waarmee de ouders van psychisch zieke kinderen contact kunnen opnemen?

Heeft de NMBS al overleg gepleegd met onder meer De Lijn, de MIVB en de TEC om te zien hoe ze gemeenschappelijk een procedure kunnen opzetten en begripvol kunnen zijn voor deze problematiek?

 
Réponse reçue le 12 octobre 2016 : Antwoord ontvangen op 12 oktober 2016 :

La Société nationale des chemins de fer belges (SNCB) m’informe qu’elle ne dispose pas d’une telle statistique. Les documents émanant d’un psychiatre ne sont pas pris en compte dans les demandes d’intervention sur les constats d’irrégularités visant à les annuler ou en réduire la valeur. La seule situation prise en compte est celle où le voyageur en irrégularité est placé sous la protection de la loi de défense sociale.

La SNCB a mis en place différents canaux de vente (site Internet, l’application mobile SNCB, les guichets, les automates) afin de permettre à sa clientèle d’être en possession d’un titre de transport avant de monter à bord du train et d’éviter ainsi les irrégularités.

Elle offre également de nombreuses possibilités tarifaires pour éviter l’achat répété de titres de transport (les pass, les cartes dix voyages, les abonnements).

Les personnes aveugles et malvoyantes voyagent gratuitement (y compris les chiens d’assistance). Les personnes avec un handicap physique ou mental qui répondent aux critères définis par le service public fédéral (SPF) peuvent se faire accompagner par une personne qui voyage gratuitement et qui les aide à l’achat du titre de transport ( carte « accompagnateur gratuit »).

Les personnes qui ne sont pas en possession des cartes officielles de réduction sont soumises aux mêmes conditions que les autres voyageurs.

La personne qui éprouve des difficultés à l’achat peut se faire aider par une personne de son entourage. À l’automate, elle peut aussi faire appel à une assistance d’achat grâce au numéro d’appel indiqué sur les automates. Ce numéro d’appel relie le voyageur à des agents de la SNCB qui peuvent l’aider et même prendre la main sur le dialogue de vente pour l’accompagner dans son processus d’achat. Ce service supplémentaire peut être utilisé autant de fois que nécessaire.

De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) laat mij weten dat ze niet over dergelijke statistieken beschikt. Documenten van psychiaters worden niet in aanmerking genomen bij vragen om tussen te komen in het kader van vaststellingen van onregelmatigheid die erop gericht zijn deze ongedaan te maken of het bedrag ervan te verlagen. De enige situatie die in aanmerking wordt genomen, is die waarbij de onregelmatige reiziger onder de bescherming van de wet tot bescherming van de maatschappij is geplaatst.

De NMBS biedt verschillende verkoopkanalen aan (website, mobiele NMBS-app, de loketten, de automaten) opdat haar klanten ervoor kunnen zorgen dat ze in het bezit van een geldig vervoerbewijs zijn voordat ze op de trein stappen en op die manier onregelmatigheden kunnen vermijden.

Daarnaast biedt de NMBS tal van tarieven aan waarmee vermeden kan worden dat er telkens vervoerbewijzen moet worden aangekocht (de passen, de tienrittenkaarten, de abonnementen).

Blinden en slechtzienden reizen gratis (wat ook geldt voor assistentiehonden). Personen met een fysieke of mentale handicap die voldoen aan de criteria die door de federale overheidsdienst (FOD) zijn vastgelegd, kunnen zich door iemand laten begeleiden die hen helpt bij de aankoop van het vervoerbewijs. Die persoon reist gratis (kaart « kosteloze begeleider »).

Voor wie niet in het bezit is van een geldige kortingskaart gelden dezelfde voorwaarden als voor de andere reizigers.

Wie moeilijkheden ondervindt bij de aankoop, kan zich laten helpen door iemand uit zijn omgeving. Aan de automaat kan er ook hulp bij de aankoop worden gevraagd door naar het gratis nummer te bellen dat op de automaten terug te vinden is. Reizigers die naar dit nummer bellen, komen terecht bij een NMBS-medewerker die hen kan helpen en de verkoopdialoog zelf kan overnemen om hen bij hun aankoop te helpen. Van deze dienst kan zo vaak als nodig gebruik worden gemaakt.