SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
27 janvier 2011 27 januari 2011
________________
Question écrite n° 5-969 Schriftelijke vraag nr. 5-969

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Tests ADN - Banque de données ADN - Coordination - Moyens - Accords de coopération DNA-testen - DNA-databank - Coördinatie - Middelen - Samenwerkingsakkoorden 
________________
ADN
enquête judiciaire
base de données
coopération policière (UE)
base de données génétiques
DNA
gerechtelijk onderzoek
gegevensbank
politiële samenwerking (EU)
genetische database
________ ________
27/1/2011Verzending vraag
29/11/2011Antwoord
27/1/2011Verzending vraag
29/11/2011Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-970 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-970
________ ________
Question n° 5-969 du 27 janvier 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-969 d.d. 27 januari 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'analyse de traces d'ADN est devenue essentielle et de plus en plus déterminante pour l'élucidation de crimes. Ce progrès a des limites, entre autres la qualité des banques de données ADN disponibles. Un réseau international et une coopération bien organisée avec d'autres pays augmente considérablement les possibilités.

Je souhaite une réponse aux questions suivantes.

1) Quelle est la situation actuelle concernant l'analyse de données ADN ? Des recherches scientifiques sont-elles poursuivies à ce sujet ? Existe-t-il un plan pluriannuel au sujet de l'utilisation des données ADN et de leur stockage ?

2) Quels sont, au sein de la police et de la justice, les services chargés des analyses d'ADN ? Qui coordonne et dirige la politique à ce sujet? Existe-t-il un plan stratégique pluriannuel ? Dans l'affirmative, quelles en sont les lignes directrices ? Dans la négative, pourquoi pas ?

3) Existe-t-il une banque de données ADN ?Combien de données ADN y ont-elle été enregistrées depuis 2007, 2008, 2009 et 2010 ? Qu'en est-il de l'évolution pendant ces années et comment le ministre évalue-t-il ces développements ? Qui gère cette banque de données ? Comment peut-on éviter que ces données ne se retrouvent en de mauvaises mains ? Quelles mesures et quels instruments existent-ils pour la sécurisation et le contrôle de l'exactitude de ces données ?

4) Quels moyens ont-ils été consacrés annuellement depuis 2007 à l'élaboration de cette banque de données ADN ? Comment l'évolution de ces moyens est-elle évaluée ?

5) Quelles données sont-elles échangées annuellement avec d'autres pays depuis 2007? De quels pays s'agit-il ? Existe-il des accord de coopération européens à ce sujet ? La Commission européenne y est-elle associée et/ou cette matière a-t-elle aussi été discutée au sein des Nations unies ?

6) A-t-on connaissance dans notre pays du cas de prisonniers qui ont été libérés après leur procès à la suite d'une analyse de traces d'ADN ?

 

Het onderzoek naar DNA-sporen werd essentieel en steeds meer bepalend voor het succesvol oplossen van misdaden. Deze vooruitgang kent ook grenzen, onder andere. de kwaliteit van de beschikbare DNA-databanken. Een internationaal netwerk en goed georganiseerde samenwerking met andere landen vergroot de mogelijkheden significant.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Wat is de actuele stand van zaken betreffende het onderzoek van en met DNA-gegevens? Wordt hier verder wetenschappelijk onderzoek rond verricht? Bestaat er een meerjarenplan rond het werken en opslaan van DNA-gegevens?

2) Welke diensten binnen de politie en binnen Justitie zijn bezig rond DNA-onderzoek? Wie coördineert en regisseert het beleid hieromtrent? Bestaat er een meerjaren beleidsplan? Zo ja, met welke krachtlijnen? Zo neen, waarom niet?

3) Bestaat er een DNA-databank? Hoeveel DNA-gegevens zijn daarin opgenomen sinds 2007, 2008, 2009 en 2010? Hoe verliep de evolutie over deze jaren en hoe evalueert en duidt u deze ontwikkelingen? Wie beheert deze databank? Hoe voorkomt men dat deze gegevens in verkeerde handen vallen? Welke maatregelen en instrumenten bestaan er voor beveiliging en de controle van de juistheid van deze gegevens?

4) Hoeveel middelen werden jaarlijks sinds 2007 besteed aan het uitbouwen van deze DNA-databank? Hoe evalueert men de evolutie van deze middeleninzet?

5) Welke uitwisseling van gegevens gebeurt er jaarlijks met andere landen sinds 2007? Over welke landen gaat het hier en bestaan hieromtrent Europese samenwerkingsakkoorden? Is de Europese Commissie hierbij betrokken en / of werd deze aangelegenheid binnen de Verenigde Naties besproken?

6) Zijn er gevallen bekend in ons land waardoor gevangenen na hun proces toch vrij kwamen na onderzoek van DNA-sporen?

 
Réponse reçue le 29 novembre 2011 : Antwoord ontvangen op 29 november 2011 :
  1. Les activités en matière d’expertise ADN sont réglées par la loi du 22 mars 1999 relative à la procédure d'identification par analyse ADN en matière pénale et par l’arrêté royal d’exécution du 4 février 2002. Cette législation prévoit que les analyses ne portent que sur de l’ADN non-codant. Seuls les profils des traces et des condamnés peuvent être enregistrés au niveau des banques nationales de données ADN. Les profils des traces sont conservés trente ans après leur enregistrement tandis que ceux des condamnés sont effacés dix ans après le décès de la personne concernée.

    Dans ce cadre, neuf laboratoires sont actuellement agréés pour réaliser des analyses ADN en matière pénale.

    Des recherches sont menées sur le plan international qui ont abouti à l’extension du nombre de marqueurs à analyser pour établir un profil. La sensibilité des techniques d’analyse a fortement évoluée également de sorte qu’il est aujourd’hui possible d’établir un profil sur base de quantités d’ADN moindre.

  2. Les laboratoires de police technique et scientifique de la police fédérale participent au prélèvement des échantillons sur les lieux des infractions. L’analyse de ces échantillons est librement confiée par le magistrat à l’un des neuf laboratoires d’analyse agréés. Seul le laboratoire d’analyse ADN de l’Institut national de criminalistique et de criminologie (INCC) dépend du département de la Justice. Un autre service de l’INCC est également chargé de la gestion des banques nationales de données ADN.

    L’INCC, en qualité de laboratoire central, peut émettre des directives en matière d’expertise ADN. La loi établit en outre la Commission d’évaluation ADN. Cette Commission est chargée d’émettre des directives techniques relatives à la collecte, au traitement et à la conservation des échantillons ainsi qu’à la réalisation d’analyses ADN. Le suivi de l’évolution technique et scientifique dans le domaine de l’analyse ADN figure également parmi les tâches de la commission d’évaluation.

    Des recherches criminologiques ont été menées au sein de l’INCC afin d’évaluer les pratiques en matière d’expertise ADN.

    Un avant-projet de loi a été élaboré par le ministre de la Justice qui prévoit principalement un allégement des procédures administratives, une diminution des délais d’analyse, une extension des banques nationales de données ADN ainsi qu’une possibilité d’échanger les données génétiques au niveau international.

  3. La loi ADN prévoit uniquement deux banques nationales de données ADN dont la gestion est confiée exclusivement à l’INCC.

    La banque nationale de données « Criminalistique » contient les profils des traces alors que la banque nationale de données « Condamnés » contient les profils de certaines catégories de condamnés.

    Le tableau suivant indique le nombre total de profils enregistrés au 31 décembre de l’année dans chacune de ces deux banques de données.


    Traces

    Condamnes

    2007

    13074

    12466

    2008

    16364

    15619

    2009

    19447

    18023

    2010

    22790

    20789

    Chaque année, environ 3 300 nouveaux profils de traces et 2 700 profils de condamnés sont enregistrés.

    Les banques nationales de données confiées à l’INCC sont les seules banques de données génétiques autorisées. Les données centralisées sont anonymisées et seul un magistrat est autorisé à relier un profil avec l’identité de la personne dont il provient. La loi prévoit également qu’un contrôle du respect des dispositions en matière de protection de la vie privée au sein des banques nationales de données ADN soit exercé par un préposé à la protection des données.

    Tous les profils ADN établis par les laboratoires d’analyse sont établis dans le respect de la norme de qualité ISO/CEI 17025. Seuls des profils établis par ces laboratoires peuvent être enregistrés dans les banques nationales de données ADN. L’INCC a adopté des mesures de sécurité tant pour le transfert électronique de ces profils que pour l’accès aux bâtiments et à la sauvegarde informatique des données.

  4. Depuis 2007, des moyens humains ont été investis dans la gestion des banques nationales de données ADN de sorte que le nombre croissant de dossiers traités est assuré et la transmission des résultats de comparaison est à jour (le personnel est passé de six à douze personnes de 2007 à 2010).

    Si des missions supplémentaires sont attribuées par l’adoption de l’avant-projet de loi, ces moyens humains devraient être renforcés afin d’assurer principalement l’échange international de données ADN.

    Des moyens informatiques ont également été investis afin d’automatiser certains tâches administratives.

  5. Dans l’état actuel de la législation, les échanges internationaux de données ADN ne peuvent être réalisés que dossier par dossier via la procédure judiciaire de commission rogatoire. Malgré la ratification du Traité de Prüm par la Belgique (Traité maintenant transposée dans la Décision 2008/615/JHA du Conseil du 23 juin 2008), aucun échange automatisé n’a été réalisé jusqu’à présent dès lors que la loi ADN de 1999 doit être adaptée pour ce faire.

    Selon les termes de cette Décision 2008/615/JHA, tous les États membres doivent être opérationnels au plus tard le 26 août 2011. Le projet de modification de loi du ministre, approuvé à la Chambre avant les vacances parlementaires d'été, transpose les dispositions de Prüm dans le droit belge.

  6. Le ministère public ne dispose pas des moyens d’une recherche systématique à ce sujet.

  1. De wet van 22 maart 1999 betreffende de identificatieprocedure via DNA-analyse in strafzaken en het koninklijk uitvoeringsbesluit van 4 februari 2002 regelen de activiteiten inzake het DNA-deskundigenonderzoek. Deze wetgeving bepaalt dat de analyses enkel gaan over het niet-coderende DNA. Enkel de profielen van de sporen en van de veroordeelden mogen geregistreerd worden in de nationale DNA-gegevensbanken. De profielen van de sporen worden dertig jaar na de registratie ervan bewaard, terwijl die van de veroordeelden tien jaar na het overlijden van de betrokken persoon worden verwijderd.

    Binnen dit raam zijn thans negen laboratoria erkend voor het uitvoeren van DNA-analyses in strafzaken.

    Onderzoeken op internationaal vlak hebben geleid tot de uitbreiding van het aantal markers die moeten geanalyseerd om een profiel op te stellen. De gevoeligheid van de analysetechnieken is ook sterk vooruitgegaan zodat het vandaag mogelijk is om een profiel op te stellen op basis van de geringste DNA-hoeveelheden.

  2. De laboratoria voor technische en wetenschappelijke politie van de federale politie zijn berokken bij het nemen van de stalen op de plaatsen van misdrijven. De magistraat vertrouwt de analyse van deze stalen vrij toe aan een van de negen erkende laboratoria voor analyse. Enkel het laboratorium voor DNA-analyse van het Nationaal Instituut voor criminalistiek en criminologie (NICC) ressorteert onder het de overheidsdienst Justitie. Een andere dienst van het NICC is tevens belast met het beheer van de nationale DNA-gegevensbanken.

    Als centraal laboratorium kan het NICC richtlijnen inzake DNA-deskundigenonderzoek formuleren. De wet richt bovendien de DNA-evaluatiecommissie op. Deze commissie is belast met het formuleren van technische richtlijnen voor de verzameling, de behandeling en de bewaring van de stalen alsook voor de uitvoering van de DNA-analyses. De follow-up van de technische en wetenschappelijke evolutie op het vlak van DNA-analyse is ook een van de taken van de evaluatiecommissie.

    In het NICC werden criminologische onderzoeken gevoerd om de handelwijzen inzake DNA-deskundigenonderzoeken te evalueren.

    De minister van Justitie heeft een voorontwerp van wet uitgewerkt dat in hoofdzaak voorziet in een verlichting van de administratieve procedures, een verkorting van de analysetermijnen, een uitbreiding van de nationale DNA-gegevensbanken alsook een mogelijkheid om op internationaal vlak genetische gegevens uit te wisselen.

  3. De DNA-wet voorziet slechts in twee nationale DNA-gegevensbanken waarvan het beheer uitsluitend is toevertrouwd aan het NICC.

    De nationale gegevensbank “Criminalistiek” bevat de sporenprofielen, de nationale gegevensbank “Veroordeelden” daarentegen bevat de profielen van bepaalde categorieën van veroordeelden.

    De volgende tabel geeft het totaal van de geregistreerde profielen weer op 31 december van het jaar in elk van de twee gegevensbanken.


    Sporen

    Veroordeelden

    2007

    13074

    12466

    2008

    16364

    15619

    2009

    19447

    18023

    2010

    22790

    20789

    Elk jaar worden ongeveer 3 300 nieuwe sporenprofielen en 2 700 profielen van veroordeelden geregistreerd.

    De aan het NICC toevertrouwde nationale gegevensbanken zijn de enige toegelaten genetische gegevensbanken. De gecentraliseerde gegevens moeten anoniem zijn en enkel een magistraat is bevoegd om een profiel te linken aan de identiteit van de persoon van wie het komt. De wet bepaalt ook dat een aangestelde voor de gegevensbescherming controle uitoefent op de inachtneming van de bepalingen inzake de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de DNA-gegevensbanken.

    Alle DNA-profielen opgesteld door de laboratoria voor analyse worden opgesteld met inachtneming van de kwaliteitsnorm ISO/CEI 17025. Enkel profielen opgesteld door deze laboratoria kunnen worden geregistreerd in de nationale DNA-gegevensbanken. Het NICC heeft veiligheidsmaatregelen genomen voor de elektronische overzending van deze profielen, alsmede voor de toegang tot de gebouwen en de elektronische opslag van de gegevens.

  4. Sinds 2007 zijn personele middelen ingezet voor het beheer van de nationale DNA-gegevensbanken zodat het groeiende aantal behandelde dossiers wordt verzekerd en de overdracht van de vergelijkingsresultaten is bijgewerkt (het personeel is van zes naar twaalf personen gegaan van 2007 tot 2010).

    Ingeval de goedkeuring van het voorontwerp van wet leidt tot aanvullende opdrachten, moeten deze personele middelen worden opgevoerd om hoofdzakelijk de internationale uitwisseling van DNA-gegevens te verzekeren.

    Ook is geïnvesteerd in informatica om bepaalde administratieve taken te automatiseren.

  5. In de huidige toestand van de wetgeving kunnen internationale uitwisselingen van DNA-gegevens slechts dossier per dossier gebeuren via de gerechtelijke procedure van de rogatoire commissie. Hoewel België het verdrag van Prüm bekrachtigd heeft (verdrag thans omgezet in het Besluit 2008/615/JBZ van de Raad van 23 juni 2008), vond tot op heden geen enkele geautomatiseerde uitwisseling plaats want de DNA-wet van 1999 moet worden aangepast om dat te doen.

    Overeenkomstig voornoemd Besluit 2008/615/JBZ moeten alle lidstaten ten laatste op 26 augustus 2011 operationeel zijn. Het ontwerp van wetswijziging van de minister, goedgekeurd in de Kamer voor het zomerreces, zet de bepalingen van Prüm om in Belgisch recht.

  6. Het openbaar ministerie beschikt niet over de middelen voor een stelselmatig onderzoek ter zake.