In België is het niet verboden om solidair te zijn met mensen zonder papieren. In Frankrijk was dat wel het geval, tot minister van binnenlandse zaken Manuel Valls het initiatief nam om belangeloze humanitaire actie niet langer te laten vallen onder het misdrijf van meehelpen aan illegaal verblijf. Dat initiatief leidde tot de wet van 31 december 2012.

Wie een vreemdeling helpt op het grondgebied te verblijven in strijd met de wetgeving wordt in België door artikel 77 van de wet van 15 december 1980 strafbaar gesteld. Het tweede lid van dat artikel stelt wel dat die bepaling niet van toepassing is indien de hulp voornamelijk om humanitaire redenen verleend wordt.

Zo is ook mensensmokkel een ernstig misdrijf, dat krachtens artikel 77bis van dezelfde wet streng bestraft wordt. In de definitie ervan wordt duidelijk verwezen naar het oogmerk om direct of indirect een vermogensvoordeel te verkrijgen: de bepaling geldt dus niet voor personen die belangeloos hulp bieden.

Solidariteit met mensen zonder papieren heeft nochtans een mogelijke invloed op inkomsten uit de sociale zekerheid.

Volgens de vzw droits quotidiens dreigt iemand die onderdak verleent aan een vreemdeling die hier illegaal verblijft, zijn inkomsten uit werkloosheidsuitkeringen of uitkeringen van het OCMW te zien verminderen. Zijn recht op werkloosheidsuitkering of leefloon is ongewijzigd, maar het kan dalen omdat hij samenwonend is en niet langer alleenstaand.

Daarom de volgende vragen:

1) Bij hoeveel mensen per jaar wordt de werkloosheidsuitkering of het leefloon verminderd doordat ze onderdak verlenen aan een vreemdeling die hier illegaal verblijft?

2) Is de minister van plan om de wetgeving te wijzigen om te vermijden dat uitkeringen om die reden worden verminderd?

Het geachte lid vindt hieronder een antwoord op zijn vragen.

De inhoud en de details van de sociale enquête die een Openbaar Centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW) ertoe beweegt de categorie van een begunstigde van een leefloon te wijzigen werden niet meegedeeld aan de POD Maatschappelijke Integratie. Enkel de wijziging van de categorie verschijnt in de administratieve gegevens en wordt dus opgenomen in de statistieken van de Programmatorische Overheidsdienst (POD) Maatschappelijke Integratie.

Het OCMW beslist autonoom of iemand al dan niet recht heeft op het recht op maatschappelijke integratie, zij het als alleenstaande of als samenwonende. Voorafgaande aan deze beslissing wordt een grondig sociaal onderzoek gedaan met als doel een duidelijk inzicht te krijgen in de socio-economische situatie van de betrokkene. Hieruit moet bovendien blijken dat alle andere voorwaarden voor de toekenning van maatschappelijke dienstverlening vervuld zijn. Indien dit het geval is, geldt het volgende om te bepalen of de betrokkene als samenwonende of alleenstaande beschouwd moet worden.

Om het statuut van samenwonende toegekend te krijgen moet aan twee voorwaarden voldaan worden: men moet onder hetzelfde dak wonen en de huishoudelijke aangelegenheden gemeenschappelijk regelen.

Wanneer iemand die een leefloon aanvraagt samenwoont met een persoon die illegaal op het grondgebied verblijft zal uit het sociaal onderzoek moeten blijken of de huishoudelijke aangelegenheden gemeenschappelijk geregeld worden (een financieel economisch voordeel oplevert).

Indien blijkt dat de illegaal op het grondgebied verblijvende persoon waarmee de aanvrager samenwoont niet over de financiële middelen beschikt om de huishoudelijke aangelegenheden gemeenschappelijk te regelen kan het OCMW de aanvrager een leefloon als alleenstaande toekennen. Wanneer echter blijkt dat de illegaal verblijvende persoon wel financieel bijdraagt aan het huishouden (indien er bijvoorbeeld aanwijzingen zijn dat deze in het zwart werkt en dus over een inkomen beschikt) kan de aanvrager het leefloon van een samenwonende worden toegekend. De wetsbepaling moet niet gewijzigd worden, en moet in die zin geïnterpreteerd worden dat er geen schending van de Grondwet is.