SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
5 juin 2013 5 juni 2013
________________
Question écrite n° 5-9231 Schriftelijke vraag nr. 5-9231

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen
________________
Les implants mammaires injectables et le dépistage du cancer du sein De injecteerbare borstimplantaten en de borstkankerscreening 
________________
cancer
matériel médical
prévention des maladies
kanker
medisch en chirurgisch materiaal
voorkoming van ziekten
________ ________
5/6/2013Verzending vraag
5/2/2014Antwoord
5/6/2013Verzending vraag
5/2/2014Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-3530 Requalification de : demande d'explications 5-3530
________ ________
Question n° 5-9231 du 5 juin 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-9231 d.d. 5 juni 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

On a beaucoup investi dans notre pays pour faire passer régulièrement un examen de dépistage du cancer du sein. La mammographie est le meilleur de ces examens. Se soumettre à une mammographie est en effet pour la femme un facteur important de survie à un cancer du sein, car la mammographie permet de découvrir les tumeurs à un stade très précoce, ce qui accroît fortement les chances de survie. En Suède, il semble que l'utilisation d'implants mammaires injectables rende l'examen des seins plus difficile. Ces implants injectables d'acide hyaluronique permettent un accroissement semi-permanent du volume des seins sans opération. Plusieurs centres de mammographie signalent que, dans certains cas, des tumeurs n'ont pu être dépistées à cause de ces implants. C'est pourquoi la Suède a même envisagé d'interdire les implants injectables. L'association néerlandaise de chirurgie plastique a aussi interdit l'utilisation de produits de comblement pour l'augmentation mammaire, non seulement parce qu'ils entravent le dépistage du cancer du sein mais aussi à cause d'autres effets secondaires comme des inflammations récurrentes des tissus mammaires. L'acide hyaluronique est un acide que produit également notre propre corps et il est biologiquement résorbable. De ce fait, les injections doivent être répétées ce qui crée de petites cicatrices et de possibles inflammations. En France également, les produits de comblement à base d'acide hyaluronique sont interdits pour l'augmentation mammaire parce qu'ils perturbent l'imagerie médicale et engendrent des problèmes lors de la palpation des seins durant l'examen clinique. Dans notre pays, ces produits de comblement sont encore autorisés.

Voici donc mes questions pour la ministre :

1) A-t-on déjà connaissance en Belgique de plaintes concernant de plus grande difficultés lors de l'examen des seins à la suite de l'utilisation d'implants mammaires injectables ? Connaît-on des cas où une tumeur aurait été dépistée trop tardivement malgré un examen approfondi des seins ?

2) Disposez-vous de données sur le nombre de femmes qui chaque année reçoivent un traitement à base d'acide hyaluronique au niveau des seins ? Si oui, j'aimerais les recevoir.

3) A-t-on pris des dispositions pour informer les médecins du fait que le dépistage du cancer du sein est rendu plus difficile après ce genre d'injection ?

4) Malgré l'interdiction dans des pays voisins, cette pratique reste autorisée chez nous. Que pensez-vous d'une interdiction de ces implants mammaires injectables ?

 

In ons land wordt veel geïnvesteerd om vrouwen aan te sporen regelmatig een borstkankerscreening te ondergaan. De mammografie is daarvoor het beste onderzoek. De mammografie is immers voor een vrouw een heel belangrijke factor om borstkanker te overleven want het stelt de artsen in staat om tumoren in een veel vroeger stadium op te sporen, wat de overlevingskansen sterk vergroot. In Zweden is gebleken dat het gebruik van injecteerbare borstimplantaten moeilijkheden veroorzaakt bij deze borstkankerscreening. Deze injecteerbare implantanten zijn implantaten hyarulonzuur om zonder operatie de borsten semi-permanent te vergroten. Verschillende mammografiecentra meldden dat in bepaalde gevallen tumoren niet waren opgemerkt door deze implantaten. Zweden overwoog daarom zelfs om de injecteerbare implantaten te verbieden. Ook de Nederlandse vereniging voor plastische chirurgie heeft het gebruik van fillers voor borstvergrotingen verboden, niet enkel wegens de moeilijkere screening op borstkanker maar ook wegens mogelijke andere bijwerkingen zoals terugkerende ontstekingen ter hoogte van het borstweefsel. Hyarulonzuur is een zuur dat ook in ons eigen lichaam voorkomt en biologisch afbreekbaar is. Net daarom moeten de injecties herhaald worden wat kleine littekens en mogelijke ontstekingen geeft. Ook in Frankrijk werden de fillers op basis van hyarulonzuur verboden voor borstvergrotingen wegens de verstoring van de medische beeldvorming en problemen bij de palpatie van de borsten tijdens een klinisch onderzoek. In ons land zijn deze fillers vooralsnog toegestaan.

Ik heb dan ook volgende vragen voor de geachte minister:

1) Zijn er in België reeds klachten bekend over de moeilijkere borstscreening na het gebruik van injecteerbare borstimplantaten? Zijn er u gevallen bekend waarbij de tumor te laat werd opgemerkt ondanks een grondige borstscreening?

2) Zijn er bij u cijfers bekend over het aantal vrouwen die jaarlijks een behandeling met hyarulonzuur ter hoogte van de borsten ondergaan? Zo ja, had ik deze graag ontvangen.

3) Zijn er bijzondere maatregelen genomen om de artsen te wijzen op de moeilijkere detectie van borstkanker na een dergelijke injectie?

4) Ondanks een verbod in onze buurlanden blijft het gebruik bij ons toegestaan. Hoe staat u tegenover een verbod op deze injecteerbare borstimplantaten?

 
Réponse reçue le 5 février 2014 : Antwoord ontvangen op 5 februari 2014 :

La législation belge oblige les fabricants, les représentants habilités, les répartiteurs et les professionnels de la santé à mentionner les incidents qui pourraient mener ou qui auraient déjà mené à la mort ou à une détérioration grave de l’état de santé d’un patient, utilisateur ou tierce personne.

Jusqu’à présent, l’Agence Fédérale des Médicaments et des Produits de Santé (AFMPS) n’a reçu aucune mention d’un incident dans le cadre du dépistage du cancer du sein chez des patientes qui auraient reçu des injections avec du hyaluronate.

Pour la Belgique, nous n’avons pas de données concernant le nombre d’injections faites par an, ni le nombre de remplisseurs injectables commercialisés en Belgique. Comme le produit est utilisé principalement pour des objectifs esthétiques et qu’il n’est donc pas remboursé par l’Institut national d’assurance maladie-invalidité (INAMI), les professionnels qui administrent ce genre d’injections ne sont pas obligés de le mentionner. Ces produits relèvent de la législation qui est d’application sur les dispositifs médicaux et peuvent ainsi circuler librement sur le marché européen dès qu’ils portent une étiquette CE. La législation belge n’impose aujourd’hui pour la mise sur le marché de ces produits aucune notification obligatoire à l’AFMPS. Mais le hyaluronate, comme implant, devra être enregistré à partie de 2016 dans le système de traçabilité prévu dans le cadre du Plan Dispositifs médicaux. En raison des nombreuses applications pour lesquelles cette substance est utilisée et les caractéristiques spécifiques de ce produit, une analyse supplémentaire a été faite par l’AFMPS.

Jusqu’à présent, l’AFMPS n’a pas encore fait de recommandations aux médecins. Le seul fabricant connu de l’AFMPS a, cependant, en mai 2012, diffusé des informations liées à la sécurité. Il demande en effet de ne pas utiliser le produit Macrolane VRF pour l’agrandissement de la poitrine.

Afin de rendre cette décision contraignante pour le fabricant actuel mais également pour tout autre fabricant qui voudrait mettre un tel produit sur le marché, la Commission d’Evaluation des dispositifs médicaux a recommandé la promulgation d’un arrêté interdisant l’utilisation de l’acide hyaluronique et ses dérivés dans le cadre de l’augmentation mammaire. J’ai chargé l’AFMPS de rédiger un arrêté conformément à la recommandation de la Commission. Cet arrêté est actuellement en cours de finalisation au sein de l’AFMPS.

Enfin, du point de vue du dépistage mammographique, chaque femme qui veut une prothèse aura une prothèse retropectorale, du moins si c’est chirurgicalement faisable. Le chirurgien devra au préalable en discuter avec sa patiente.

De Belgische wetgeving verplicht de fabrikanten, de gemachtigde vertegenwoordigers, de verdelers en de gezondheidswerkers om incidenten, die zouden kunnen leiden of die geleid hebben tot de dood of een ernstige verslechtering van de gezondheidstoestand van een patiënt, gebruiker of derde partij, te melden.

Tot op heden kreeg het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) geen enkele melding van een incident in het kader van borstkankerscreening bij patiënten die injecties met hyaluronzuur ontvingen.

Voor België hebben wij geen gegevens betreffende het aantal jaarlijks uitgevoerde injecties, noch over het aantal in België gecommercialiseerde injecteerbare vullers. Vermits het product hoofdzakelijk voor esthetische doeleinden wordt gebruikt en dus niet wordt terugbetaald door het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV), zijn praktijkbeoefenaars die dit soort injecties toedienen, niet verplicht dit te melden. Deze producten vallen onder de wetgeving die van toepassing is op de medische hulpmiddelen en mogen vrij circuleren op de Europese markt zodra ze een CE-markering dragen. De Belgische wetgeving legt momenteel voor het in de handel brengen van dergelijke producten geen verplichte notificatie aan het FAGG op. Bovendien zal het hyaluronzuur, als implantaat, vanaf 2016 moeten worden opgenomen in het systeem van traceerbaarheid dat voorzien is in het kader van het Plan medische hulpmiddelen. Gezien echter de talrijke toepassingen waarvoor deze substantie wordt gebruikt, en de specifieke eigenschappen van dit product, werd hierover een bijkomende analyse gemaakt door het FAGG.

Tot op heden heeft het FAGG nog geen aanbeveling gedaan naar de artsen toe. De enige gekende fabrikant verspreidde in mei 2012 echter een veiligheidsinformatie waarin hij verzocht het product Macrolane VRF niet te gebruiken voor borstvergrotingen.

Om deze beslissing bindend te maken voor de huidige fabrikant en voor elke andere fabrikant die een dergelijk product in de handel zou willen brengen, beval de Evaluatiecommissie voor de medische hulpmiddelen aan om een besluit af te kondigen dat het gebruik van hyaluronzuur en derivaten verbiedt in het kader van borstvergrotingen. Ik heb het FAGG opgedragen een besluit op te stellen overeenkomstig de aanbeveling van de Commissie. Dat besluit wordt thans afgewerkt op het niveau van het FAGG.

Ten slotte zou, vanuit mammografisch screeningsoogpunt, elke vrouw die een prothese wil eigenlijk een retropectorale prothese moeten krijgen, tenminste als dit chirurgisch haalbaar is. De chirurg zou dit op voorhand met haar moeten bespreken.