SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
19 avril 2013 19 april 2013
________________
Question écrite n° 5-8815 Schriftelijke vraag nr. 5-8815

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au ministre des Finances, chargé de la Fonction publique

aan de minister van Financiën, belast met Ambtenarenzaken
________________
Cyberdélinquance - Banques - Services fiscaux - Phishing - Faux courriels - Coopération internationale - Plaintes Cybercriminaliteit - Banken - Belastingdienst - Phishing - Valse e-mails - Internationale samenwerking - Klachten 
________________
établissement de crédit
criminalité informatique
administration fiscale
banque
kredietinstelling
computercriminaliteit
belastingadministratie
bank
________ ________
19/4/2013Verzending vraag
3/6/2013Antwoord
19/4/2013Verzending vraag
3/6/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-8815 du 19 avril 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-8815 d.d. 19 april 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Des Néerlandais ont reçu l'an dernier un courriel émanant prétendument des services fiscaux qui leur demandait de verser 500 euros de leur compte en banque. Il s'agissait de Rabobank, ING et ABN. Les délinquants utilisaient des adresses genre [email protected] pour escroquer les gens. Dans une première phase de phishing, on se procurait les données bancaires. Dans une deuxième, les gens qui cliquaient sur un lien étaient dirigés vers un site étranger qui installait un maliciel. De tels courriels frauduleux et actes de phishing se rencontre aussi dans notre pays. Les délinquants vont même plus loin : ils font circuler des courriels où la banque se déclare au courant de ces messages. Sous prétexte de sécurité, le client est prié de modifier ses données. Comme le dit le courriel dans un néerlandais approximatif :

Certains clients ont reçu un courriel soi-disant de bnpparibasfortis leur conseillant de cliquer sur un lien vers ce qui ressemble à un site de bnpparibasfortis où on les prie d'indiquer leurs données bancaires personnelles. Bnpparibasfortis n'est nullement concerné par ce genre de courriel et le site n'est pas de nous. bnpparibasfortis est fier d'annoncer son nouveau système de sécurité renforcée qui nous permet de combattre la fraude et la menace. Nous apprécions nos nouveaux serveurs SSL offrant à nos clients un meilleur service bancaire en ligne, rapide et sûr. Suite à la réévaluation de nos serveurs, vous êtes priés de mettre à jour votre compte en cliquant sur notre site [lien].

Le néerlandais est tellement mauvais qu'il s'agit probablement d'escrocs étrangers. Le lien qui affirme conduire vers le site de la banque a l'air tout à fait réaliste

Je souhaiterais poser au ministre les questions suivantes :

1) A-t-il connaissance de courriels de banques demandant par exemple de cliquer sur un lien pour modifier des données ? Dispose-t-il de données statistiques sur les plaintes ou les signalement de phishing, et peut-il les communiquer ? Combien de personnes en ont-elles déjà été effectivement victimes ? Peut-il fournir les chiffres pour ces cinq dernières années ?

2) Dans notre pays, a-t-on déjà interpellé des gens qui se livraient à ces agissements (phishing) ? Peut-il préciser ?

3) D'après lui, s'agit-il d'une bande étrangère qui expédie des courriels en vue d'arnaquer les gens en Belgique comme aux Pays-Bas ?

4) A-t-il déjà eu des contacts avec les Pays-Bas ou d'autres pays, puisque ces pratiques ne se limitent pas à notre pays ? Peut-il préciser ?

5) Selon lui, les escrocs qui envoient des courriels comme celui donné en exemple dans l'introduction sont-ils les mêmes que ceux qui expédiaient des courriels au nom des banques ? S'agit-il ainsi de délinquants qui adaptent leur tactique et jouent sur les inquiétudes nées à la suite de faux courriels antérieurs ?

6) Des courriels circulent-ils également en Belgique avec la demande de verser de l'argent de leur compte en banque ? Peut-il préciser ? A-t-il reçu des plaintes en ce sens, et combien ?

 

Vorig jaar kregen Nederlanders een valse e-mail van de belastingdienst met de vraag om 500 euro over te zetten van hun bank. Het ging om Rabobank, ING en ABN. De criminelen gebruikten e-mailadressen als [email protected] om mensen op te lichten. In eerste instantie ging het om phishingaanvallen om zo aan bankgegevens te komen. In tweede instantie werd men, wanneer men klikte op de link in de e-mail, doorverbonden naar een buitenlandse website die schadelijke software installeerde. Dergelijke frauduleuze mails en phishingpraktijken komen ook in ons land voor. De criminelen gaan zelfs nog een stapje verder. Zo circuleren er mails waarin de bank zogezegd meldt dat ze weet heeft van deze mails. Om de veiligheid te garanderen, wordt de klant gevraagd zijn gegevens bij te werken. Of zoals het verwoord wordt in de valse e-mail:

"Sommige klanten zijn het ontvangen van een e-mail beweert te zijn van bnpparibasfortis hen te adviseren om een link naar wat lijken te volgen een bnpparibasfortis website, waar ze wordt gevraagd in te voeren zijn hun persoonlijke online bankieren gegevens. bnpparibasfortis is geen wijze betrokken is bij dergelijke e-mail en de website is niet van ons. bnpparibasfortis wordt met trots aankondigen over onze nieuwe upgrading veilig systeem dat ons in staat stellen de bestrijding van fraude en bedreiging. We waardeerden onze nieuwe SSL servers om onze klanten een betere, snelle en veilige online banking-dienst. Als gevolg van de recente opwaardering van de servers, wordt u verzocht om uw account gegevens vriendelijk te upgraden door te klikken op onze website onder: [link]"

Het Nederlands is zodanig slecht dat het zeer goed mogelijk is dat het om buitenlandse oplichters gaat. De link die zogezegd naar de website van de bank leidt, ziet er ook zeer realistisch uit.

Graag had ik de minister volgende vragen gesteld:

1) Heeft hij weet van mails van banken met de vraag om bijvoorbeeld via een link de gegevens bij te werken? Heeft hij cijfermateriaal over klachten of meldingen omtrent phishing, en kan hij deze cijfers meedelen? Hoeveel mensen zijn al daadwerkelijk slachtoffer geworden? Kan hij deze cijfers opdelen voor de laatste vijf jaar?

2) Zijn er in ons land reeds mensen aangehouden die zich met zulke praktijken (phishing) bezighielden? Kan hij toelichten?

3) Gaat het volgens hem om een buitenlandse groep die zowel in België als in Nederland mails verstuurt om mensen op te lichten?

4) Heeft hij hierover al contact gehad met Nederland of andere landen, gezien zulke praktijken niet enkel tot ons land beperkt blijven? Kan hij toelichten?

5) Zijn volgens hem de oplichters, die dergelijke mails zoals het voorbeeld uit de toelichting versturen, dezelfde criminelen die eerder e-mails in naam van banken stuurden? Gaat het aldus om criminelen die hun tactiek aanpassen en nu net inspelen op de ongerustheid omtrent eerdere valse e-mails?

6) Circuleren er ook in België e-mails die zogezegd van de fiscus komen met de vraag om geld van een bank over te zetten? Kan hij toelichten? Heeft hij hierover klachten ontvangen, en hoeveel?

 
Réponse reçue le 3 juin 2013 : Antwoord ontvangen op 3 juni 2013 :

1) En règle générale, les banques ne contactent pas leurs clients par e-mail pour leur demander des informations sensibles. En Belgique, ces deux dernières années, on a assisté à une forte croissance du nombre de tentatives de fraude par lesquelles les criminels utilisent des e-mails de phishing (hameçonnage) – provenant soi-disant des banques – pour amener les clients non suspicieux à communiquer des informations personnelles sensibles ou secrètes, telles que des données de cartes de crédit, des codes pin ou des code de sécurité de banque en ligne. La Banque Nationale de Belgique (BNB) ne dispose pas de statistiques en la matière.

Concernant l’ampleur de la problématique liée à cette fraude, il est référé aux déclarations et statistiques de Febelfin que l’on peut consulter sur le site internet  http://www.safeinternetbanking.be/fr/chiffres/nombre-des-fraudes.

2) Cette question ne relève pas de ma compétence, mais de celle de mes collègues en charge de l’Intérieur et de la Justice.

3) La concertation périodique entre la BNB et le secteur, qui a lieu dans le cadre du groupe de travail Febelfin en matière de « sécurisation d’e-banking », fait apparaître un certain nombre d’indications qui orientent les soupçons vers différentes organisations criminelles, dont l’une opère de manière nettement plus professionnelle. La BNB ne dispose pas de données fiables relatives à la localisation précise et/ou la nationalité des différents groupes d’auteurs.

4) Étant donné que le phishing est un phénomène international, la BNB s’est déjà concertée avec diverses instances étrangères, telles par exemple la « Nederlandsche Bank ». Conjointement à Febelfin, des contacts ont déjà été établis avec la « Nederlandse Vereniging der Banken ». Les problèmes de sécurisation du phénomène de phishing ont également constitués la base des directives publiées au début de l’année 2013 par la BCE concernant la sécurisation des paiements internet. La BNB a activement collaboré à l’établissement de ces directives.

5) Il est particulièrement difficile de lier avec une certitude raisonnable certains e-mails d’hameçonnage à des associations criminelles déterminées. De plus, les différentes associations criminelles revoient régulièrement leur organisation afin d’accroître l’efficacité de leurs attaques et/ou de contourner les mesures de sécurité prises par les banques.

6) La BNB n’est pas au courant d’e-mails de hameçonnage de ce type en Belgique. Toutefois, en 2012, un logiciel malveillant (aussi dénommé Ransomware) a circulé. Il bloquait l’ordinateur de la victime et prétendait provenir de la Federal Computer Crime Unit. Ce n’était qu’après le paiement d’une amende par la victime que le PC allait soi-disant être débloqué. En 2012, selon la presse, plus de 1.500 plaintes ont été déposées à la police dans ce cadre.

1) In regel contacteren banken hun cliënten niet via e-mail om gevoelige informatie op te vragen. De laatste 2 jaar is er in België een sterke toename merkbaar van het aantal fraudepogingen, waarbij criminelen phishing-e-mails - zogezegd afkomstig van banken- gebruiken om niets vermoedende cliënten er toe te brengen persoonlijke, gevoelige of geheime informatie mee te delen zoals kredietkaartgegevens, pincodes of e-bankingbeveiligingscodes. De De Nationale Bank van België (NBB) beschikt ter zake niet over statistieken.

Voor wat betreft de omvang van de bijbehorende fraudeproblematiek, wordt verwezen naar de op de website www.safeinternetbanking.be/nl/cijfers/fraudegevallen consulteerbare Febelfin-verklaringen en statistieken.

2) Deze vraag valt niet binnen mijn bevoegdheidsdomein, maar wel dat van mijn collegas bevoegd voor Binnenlandse zaken en Justitie.

3) Uit het periodiek overleg tussen de NBB en de sector, verricht in het kader van de Febefin-werkgroep inzake "e-bankingbeveiliging", wijzen een aantal indicaties op verschillende dadergroepen, waarbij de ene dadergroep al professioneler tewerk gaat dan de andere. De NBB beschikt niet over betrouwbare gegevens betreffende de precieze locatie en/of nationaliteit van deze verschillende dadergroepen.

4) Omdat phishing een internationeel fenomeen is, heeft de NBB hierover reeds overleg gepleegd met diverse buitenlandse instanties zoals bijvoorbeeld De Nederlandsche Bank.  Samen met Febelfin werd hierover ook reeds contact opgenomen met de Nederlandse Vereniging der Banken. De beveiligingsproblemen met betrekking tot het phishing-fenomeen lagen ook mee aan de basis van de begin 2013 door de ECB gepubliceerde richtlijnen betreffende de beveiliging van internetbetalingen, waaraan de NBB actief heeft meegewerkt.

5) Het is bijzonder moeilijk om bepaalde phishing-e-mails met een redelijke zekerheid te linken aan bepaalde dadergroepen. Bovendien sturen de verschillende dadergroepen hun opzet regelmatig bij om de effectiviteit van hun aanvallen te verhogen en/of de door de banken genomen veiligheidsmaatregelen te ontwijken.

6) De NBB is niet op de hoogte van dergelijke phishing-e-mails in België. Niettemin circuleerde er in 2012 in België een kwaadaardige software (ook Ransomware genoemd) die de computer van het slachtoffer blokkeerde en pretendeerde afkomstig te zijn van de Federale Computer Crime Unit. Pas nadat het slachtoffer een boete zou betalen, zou de PC zogezegd terug vrijgegeven worden. Volgens de pers werden in 2012 ter zake meer dan 1500 klachten bij de politie neergelegd.