SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
24 janvier 2013 24 januari 2013
________________
Question écrite n° 5-7968 Schriftelijke vraag nr. 5-7968

de Patrick De Groote (N-VA)

van Patrick De Groote (N-VA)

au ministre de la Défense

aan de minister van Landsverdediging
________________
Gestion des munitions - Audit de la Cour des comptes Beheer van munitie - Audit van het Rekenhof 
________________
audit financier
audit
Cour des comptes (Belgique)
arme à feu et munitions
armée
arme prohibée
arme antipersonnel
arme incendiaire
défense antimissile
financiële audit
audit
Rekenhof (België)
vuurwapen
krijgsmacht
verboden wapen
antipersoneel(s)mijn
brandveroorzakend wapen
raketafweer
________ ________
24/1/2013Verzending vraag
28/2/2013Antwoord
24/1/2013Verzending vraag
28/2/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-7968 du 24 janvier 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-7968 d.d. 24 januari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La Cour des comptes a effectué un audit sur la gestion des munitions réglementaires non opérationnelles qui sont conservées dans des dépôts de la Défense et sur celle des munitions historiques, avec une attention particulière pour les mesures de réduction des stocks existants. En marge de cet audit, j'ai quelques questions complémentaires.

Dans la constitution de stocks importants de munitions non opérationnelles, on incrimine, comme une des causes, la mise hors service d'armes qui sont devenues illégales (page 369).

1) De quelles armes ou de quels systèmes d'armes illégaux s'agit-il (munitions contenant de l'uranium appauvri, mines antipersonnel, bombes à fragmentation, napalm, etc.) ?

2) Depuis quand ces armes ou systèmes d'armes sont-ils devenus illégaux ?

3) Quelle est la quantité stockée pour chacune de ces armes en nombre de lots ou en tonnes ?

4) Quand chacun de ces stocks serait-il ou aurait-il été détruit ?

Depuis la réforme de l'armée de 2002, la Défense applique le principe de la gestion intégrée des munitions. Dans le passé chaque force armée disposait de sa propre banque de données et de ses propres procédures de contrôle. En outre la Défense fait ses achats en flux tendu. Toutefois, dans l'audit, il n'est fait nulle mention d'un stockage optimal.

La conservation de munitions est, entre autres, dépendante de la température, de l'hygrométrie, des transferts, etc. Il est donc crucial de savoir dans quelle mesure la munition actuellement opérationnelle est stockée de manière optimale en vue d'une conservation longue ou plus longue. Voici à ce sujet mes questions concrètes :

5) Combien de constats de diminution (accélérée) ou de perte de qualité sont-ils faits par contrôle ?

6) Lors des contrôles de munitions, a-t-on constaté des faits ayant trait aux conditions d'entreposage et/ou a-t-on recherché les raisons de la diminution (accélérée) de qualité des munitions ?

7) A-t-on des exemples dans le passé de munitions qui sont devenues prématurément inutilisables à cause d'un mauvais entreposage ?

8) La centralisation de la gestion implique-t-elle aussi une centralisation physique avec une nombre plus limité de dépôts sécurisés de manière optimale ?

9) Combien de dépôts a-t-on supprimés ou conservés dans chacune des régions ?

10) De quand datent les dernières adaptations de la climatisation des dépôts conservés ?

11) Combien de dépôts sont-ils considérés comme suffisamment ou insuffisamment adaptés à l'entreposage de munitions ? Ceux qui le sont insuffisamment sont-ils fermés ou en voie d'adaptation ? Si oui, dans quel délai ?

 

Het Rekenhof stelde een audit op met betrekking tot het beheer van de afgedankte reglementaire munitie die wordt bewaard in de depots van Defensie en van de historische munitie, met bijzondere aandacht voor de maatregelen om de bestaande voorraad te verminderen. In de rand van deze audit heb ik enkele bijkomende vragen.

Met betrekking tot de grote voorraad aan niet-operationele munitie, wordt het uit gebruik nemen van wapens die illegaal zijn geworden als één van de opgesomde oorzaken gegeven (blz. 369):

1) Over welke illegale wapens- of wapensystemen gaan dit (munitie met verarmd uranium, antipersoneelsmijnen, clusterbommen, napalm, enz.)?

2) Sinds wanneer zijn deze illegaal geworden?

3) Wat zijn de respectievelijke voorraden in loten of in ton?

4) Wanneer zouden deze voorraden respectievelijk worden/zijn vernietigd?

Defensie past verder, sinds de legerhervorming van 2002, het principe toe van een geïntegreerd munitiebeheer. In het verleden beschikte elke strijdmacht over haar eigen gegevensbank en haar eigen controleprocedures. Bovendien doet Defensie haar aankopen 'just in time.' In de audit wordt er echter geen melding gemaakt van een optimale bewaring.

De houdbaarheid van munitie is onder meer afhankelijk van temperatuur, luchtvochtigheid, verplaatsingen,… Een belangrijke vraag is dus in welke mate met name de huidige operationele munitie optimaal wordt bewaard met het oog op een lange(re) houdbaarheid. Vandaar ook de volgende concrete vragen:

5) Hoeveel vaststellingen van (versnelde) verminderde of ongeschikte kwaliteit gebeuren er per controle?

6) Worden er bij de controles van munitie ook zaken vastgesteld met betrekking tot hun bewaaromstandigheden en/of wordt onderzocht waarom de kwaliteit van de munitie (versneld) verminderd?

7) Zijn er in het verleden voorbeelden van munitie die vroegtijdig ongeschikt is geworden wegens slechte bewaaromstandigheden?

8) Houdt de centralisatie van het beheer ook een fysieke centralisatie in, met een beperkter aantal opslagplaatsen die optimaal zijn beveiligd?

9) Hoeveel depots zijn er met name verdwenen en behouden in de respectievelijke gewesten?

10) Van wanneer dateren de laatste aanpassingen met betrekking tot de acclimatisering van de behouden depots?

11 ) Hoeveel depots worden aanzien als voldoende, respectievelijk onvoldoende aangepast voor het bewaren van munitie? Worden deze laatste gesloten of worden er aanpassingswerken voorzien? Zo ja, op welke termijn?

 
Réponse reçue le 28 février 2013 : Antwoord ontvangen op 28 februari 2013 :

L'honorable membre est prié de trouver ci-après la réponse à ses questions.

1. à 4. Le retrait d’emploi de certains systèmes d’armes est une des causes majeures de la hauteur de ce stock non-opérationnel. L’évolution de doctrines et de concepts d’emploi a impliqué que certains types de munitions ne pouvaient plus être mis en œuvre d’un point de vue politique ou déontologique, ce qui est le cas pour les munitions de type Improved Conventional Munition (ICM), (armes à sous-munition) et les mines anti-personnel. La Belgique a été un des premiers pays à signer le Traité d’Ottawa du 3 décembre 1997 concernant l’éradication de mines anti-personnel. En date du 3 décembre 2008 la Belgique a signé la Convention sur les armes à sous-munition. Toute munition faisant partie du traité ou de la convention a été mise immédiatement en catégorie non-opérationnelle, et les actions nécessaires furent prises afin de procéder à leur démilitarisation. De cette manière, la majeure partie du stock en mines anti-personnel et en 155 mm ICM a été démilitarisée respectivement en 1998 et en 2009, comme le prévoit la loi, et cela par le biais d’un contrat avec une firme de démilitarisation homologuée. La Défense détient aujourd’hui le strict minimum nécessaire en munition anti-personnel et en ICM et ce dans la cadre de la formation et de l’entraînement du personnel démineur.

5. Le taux des défauts constatés sont de l’ordre du pour cent. Il varie grandement en fonction du type de munition et de sa durée de vie. Les munitions pyrotechniques, les roquettes et missiles sont des exemples de munitions plus délicates à garder en stock.

6. De par le fait que depuis 2001 toutes les munitions sont stockées dans des bunkers répondant aux normes de stockage de l'Organisation du Traité de l'Atlantique Nord (OTAN) et qu’une certaine qualité est exigée pour l’emballage des munitions, à l’heure actuelle très peu de cas sont relevés en Belgique où la munition est endommagée suite à un stockage inadéquat. Par ailleurs, la Défense dispose aujourd’hui de « dataloggers » qui enregistrent les fluctuations de température, d’humidité ainsi que les vibrations (transport) auxquelles la munition est exposée. Ces sondes sont pour l’instant réservées au suivi du stockage de munitions en opérations extérieures.

7. En 1991 un cas de missiles anti-char MILAN est connu. Les lots ont immédiatement été testés, déclassés et repris dans le stock non-opérationnel.

8. Comme expliqué dans la réponse à la question 9, la Défense a opté pour un nombre plus réduit d’endroits de stockage, adapté à ses besoins.

9. Les « anciens » dépôts de munitions de Houthulst, Zedelgem, Brasschaat, Bauffe, Oostakker et Lagland ont fermé leurs portes entre 1994 et 2002. Les munitions sont actuellement stockées dans des bunkers répondant aux normes de stockage et anti-intrusion en vigueur. La Défense possède un grand dépôt de base à Bertrix, permettant une centralisation des moyens. A côté de cela des dépôts régionaux de plus petite capacité existent près des camps d’entraînement, à savoir à Beverlo, Marche-en-Famenne et Elsenborn, de manière à limiter et grouper les transports en munitions pour le réapprovisionnement provenant de Bertrix. Le dépôt de Zutendaal, co-localisé avec une unité de traitement de munition, stocke les munitions en fin de vie devant être détruites. Dans le cadre de l’aide à la nation, les dépôts de Meerdaal et Poelkapelle stockent les munitions historiques enlevées quotidiennement sur le territoire national, en attente d’un traitement spécifique (Mun Toxiques) ou de destruction.

10. Les bunkers sont semi-enterrés et leur ventilation est contrôlée. Les différences de température et le taux d’humidité sont ainsi nivelés de par l’architecture typique des bunkers. De cette manière, les conditions de stockage sont bonnes et contribuent à assurer une durée de vie optimale de la munition.

11. Comme précédemment mentionné, tous les dépôts munitions actuels répondent aux normes de stockage et de sécurité en vigueur. Ce qui n’empêche pas la planification et l’exécution des activités de maintenance nécessaire à leur maintien en état.

Het geachte lid wordt verzocht hierna het antwoord te willen vinden op de door hem gestelde vragen.

1. tot 4. De hoogte van deze niet-operationele stocks is vooral afkomstig van het uit-omloop nemen van bepaalde wapensystemen. De evolutie van doctrines en gebruiksconcepten heeft met zich meegebracht dat bepaalde types munitie zowel politiek als deonto-logisch niet meer inzetbaar waren. Meer specifiek handelt het hier over Improved Conventional Munition (ICM )of “clustermunitie”) en antipersoneels-mijnen. België was een van de voorlopers in het kader van de verbanning van antipersoneelsmijnen, en ondertekende het Verdrag van Ottawa van 3 december 1997. Het Verdrag over de Clustermunitie werd door België ondertekend op 3 december 2008. Alle munitie die onder een van deze verdragen viel werd onmiddellijk overgezet in de niet-operationele categorie, de nodige acties werden ondernomen om over te gaan tot de demilitarisatie van deze munitie. Zo werd, zoals wettelijk voorgeschreven, het overgrote deel van de stocks antipersoneelsmijnen en 155 mm ICM gedemilitariseerd in respectievelijk 1998 en 2009. Deze demilitarisatie werd contractueel uitgevoerd door daartoe gehomologeerde firma’s. Vandaag beschikt Defensie enkel nog over de strikt minimale hoeveelheid antipersoneelsmijnen en ICM nodig in het kader van de vorming en training van ontmijningspersoneel.

5. Het aantal vaststellingen van verminderde kwaliteit is van de orde van één percent. Dit varieert vooral in functie van het type van de munitie en van haar levensduur. Pyrotechnische munitie, raketten en missiles zijn voorbeelden van munitie die delicater zijn om te stockeren.

6. Gezien het feit dat sinds 2001 al de munitie gestockeerd is in bunkers die beantwoorden aan de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) stockagenormen, en dat er een zekere kwaliteit geëist wordt voor de verpakkingen van deze munitie, zijn er in België slechts uitzonderlijke gevallen waaruit blijkt dat de munitie zich in slechte staat zou bevinden ten gevolge van de bewaaromstandigheden. Daarenboven beschikt Defensie vandaag over “dataloggers” die de registratie doen van de temperatuurs- en vochtigheidsschommelingen, alsook de trillingen (tijdens transport) waaraan de munitie wordt blootgesteld. Deze dataloggers zijn op dit ogenblik gereserveerd voor de opvolging van de stockage van de munitie in buitenlandse operaties.

7. In 1991 is een geval gekend met MILAN Anti-Tank missiles. Deze loten werden onmiddellijk getest, “gedeclasseerd” en in de niet-operationele stocks hernomen.

8. Defensie heeft gekozen voor een verminderd aantal stockageplaatsen, aangepast aan haar behoeftes. Dit wordt verder uitgewerkt in het antwoord op vraag 9.

9. De “oudere” munitiedepots van Houthulst, Zedelgem, Brasschaat, Bauffe, Oostakker en Lagland werden gesloten tussen 1994 en 2002. Vandaag wordt de munitie gestockeerd in bunkers die beantwoorden aan de geldende normen voor stockage en anti-intrusie. Defensie beschikt in Bertrix over een groot basis depot, welke de centralisatie van de middelen toelaat. Daarnaast bestaan er in de militaire oefenkampen verschillende regionale munitiedepots met kleinere opslagcapaciteiten, met name te Beverlo, Marche-en-Famenne en Elsenborn. De transporten vanuit Bertrix naar deze regionale munitie-depots, in het kader van de herbevoorrading, worden gegroepeerd en blijven beperkt. De munitiedepot van Zutendaal is gecolocaliseerd met een verwerkingseenheid van munitie en stockeert de munitie op het einde van haar levensduur, in afwachting van vernietiging. In het kader van de hulp aan de natie, stockeren de munitiedepots van Meerdaal en Poelkapelle de historische munitie die dagelijks wordt opgehaald op het nationaal grondgebied, in afwachting van specifieke behandeling (toxische munitie) of vernietiging.

10. De munitiebunkers zijn half ingegraven en beschikken individueel over een gecontroleerde ventilatie. De typische architectuur van de bunkers vlakt de schommelingen in de temperatuur en de vochtigheidsgraad af. De stockagevoorwaarden zijn goed en verzekeren een optimale levensduur van de munitie.

11. Zoals hierboven aangehaald, alle munitiedepots beantwoorden vandaag aan de geldende veiligheids- en stockagevoorschriften. Dit verhindert de planning en de uitvoering van de nodige onderhoudswerken van de bunkers niet.