| SÉNAT DE BELGIQUE | BELGISCHE SENAAT | ||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| Session 2012-2013 | Zitting 2012-2013 | ||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| 7 décembre 2012 | 7 december 2012 | ||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| Question écrite n° 5-7496 | Schriftelijke vraag nr. 5-7496 | ||||||||||||
de Bert Anciaux (sp.a) |
van Bert Anciaux (sp.a) |
||||||||||||
à la ministre de la Justice |
aan de minister van Justitie |
||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| Prostitution - Caractère punissable - Demande des organisations féminines - Lobby européen des femmes (LEF) | Prostitutie - Strafbaarheid - Vraag van vrouwenorganisaties - European Women's Lobby | ||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| prostitution mouvement de femmes sanction pénale |
prostitutie vrouwenbeweging strafsanctie |
||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
|
|
||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| Geherkwalificeerd als : vraag om uitleg 5-4527 | Geherkwalificeerd als : vraag om uitleg 5-4527 | ||||||||||||
| ________ | ________ | ||||||||||||
| Question n° 5-7496 du 7 décembre 2012 : (Question posée en néerlandais) | Vraag nr. 5-7496 d.d. 7 december 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands) | ||||||||||||
Ma question traite d'un problème ancien mais toujours pertinent : faut-il rendre la prostitution punissable ? Le Lobby européen des femmes (LEF) a remis ce thème à l'ordre du jour politique en plaidant avec conviction pour une délégalisation de la prostitution. Les arguments portent à la fois sur le contexte souvent violent et déshumanisé dans lequel se déroule généralement la prostitution et sur des considérations morales et éthiques générales. Le LEF plaide en faveur d'une approche européenne ; une approche nationale offre peu de solutions. Cette proposition est confortée par les expériences manifestement positives menées en Suède où la prostitution a été interdite voici dix ans. Les adversaires soulignent toujours le glissement inévitable de la prostitution vers des circuits illégaux où les risques sont beaucoup plus élevés pour les prostituées comme pour les clients. Mes questions sont les suivantes. 1) Quel est le point de vue de la ministre sur une éventuelle pénalisation de la prostitution ? 2) Quels sont, selon elle, les arguments les plus convaincants ? 3) Envisage-t-elle une approche politique nouvelle ou les choses resteront-elle en l'état ? |
Het gaat over een oud, maar nog steeds relevant discussiepunt: moet prostitutie strafbaar worden. De Europese vrouwenlobby (European Women's Lobby of EWL) bracht het punt terug op de politieke agenda, met een sterk pleidooi om prostitutie buiten de wet te plaatsen. De argumenten betreffen zowel de vaak gewelddadige en ontmenselijkte omgeving waarin prostitutie zich meestal afspeelt als algemeen morele en ethische overwegingen. De EWL bepleit een algemene Europees aanpak; een nationale biedt weinig oplossingen. De blijkbaar positieve ervaringen met het Zweedse beleid, waar prostitutie 10 jaar geleden werd verboden, versterken dit voorstel. De tegenstanders wijzen steeds op de onvermijdelijke verschuiving van prostitutie naar de illegale en daarom veel meer risicovolle circuits, waar zowel de prostituees als de klanten veel meer gevaren lopen. Hierover de volgende vragen: 1) Welk standpunt huldigt de minister over het al dan niet strafbaar stellen van prostitutie? 2) Welke argumenten vindt zij het meest doorslaggevend en waarom? 3) Overweegt zij een nieuwe beleidsaanpak of blijft alles zoals het nu is? |
||||||||||||
| Réponse reçue le 18 décembre 2013 : | Antwoord ontvangen op 18 december 2013 : | ||||||||||||
1. Précisons tout d’abord que la prostitution n’est pas vraiment interdite en Suède au sens ou la/le prostitué(e) ne tombe pas sous le coup de la loi pénale. Par contre, la Suède, assimilant la prostitution à la traite des êtres humains - considérant que la question du consentement dans le cadre de la prostitution n’existe pas - a décidé de sanctionner pénalement l’achat de services sexuels. C’est donc bien le client de la prostitution et non la prostitution en tant que telle qui est passible de sanction pénale. Rappelons par ailleurs, qu’il est utopique de penser que la simple approche juridique suffise à moduler un phénomène aussi complexe et multi facette (économique, éthique, social, pénal,etc.) que la prostitution. Soulignons ensuite le caractère transfrontalier et les capacités d’adaptations que recouvre la prostitution, réduisant les effets de chaque tentative d’étranglement ou de gestion du phénomène et provoquant divers effets pervers. La pénalisation du client telle que retrouvée en Suède, soulève une question importante, celle du rôle que le client peut jouer dans le cadre de la lutte contre la prostitution contrainte et de sa responsabilité. Une pénalisation générale du client semble aujourd’hui manquer de nuance pour un État comme la Belgique. D’une part, le taux d’adhésion de la population à ce type de dispositif législatif risquerait d’être faible - réduisant ainsi l’efficience de cette législation. D’autre part, si certains clients peuvent être irrespectueux voire dangereux pour les prostitué(e)s, d’autres peuvent aussi être spectateurs de divers abus et constituer de la sorte une « porte d’entrée » au cœur du phénomène. Une position plus nuancée face à ces « témoins » potentiels me semble donc constructive. Ainsi, nous pourrions prendre exemple sur la bonne pratique hollandaise « appearance is deceptive » ou encore sur le travail qui a été effectué dans le cadre de la traite des êtres humains au niveau fédéral , déterminant les différents indicateurs laissant deviner des faits de trafic/traite d’êtres humains. Ces éléments pourraient sous-tendre une campagne d’information et de responsabilisation à destination des clients de la prostitution afin de leur donner les moyens de détecter les formes de contrainte mais aussi de les responsabiliser sur l’existence et la gravité de ces phénomènes. Par ailleurs, ce mouvement pourrait être renforcé par l’incrimination partielle de l’achat de services sexuels dont on sait ou aurait dû savoir qu’ils étaient contraints. 2. Les éléments prioritaires à garder à l’œil lors d’une potentielle révision législative sont : Premièrement, soulignons les effets néfastes du flou législatif entourant la prostitution. Si les articles 379, 380 et 380 bis du Code Pénal sanctionnent les différents comportements entourant la prostitution qui, quant à elle, est tolérée, on constate que leur application n’est pas systématique. La gestion de la prostitution se voit donc essentiellement relayée à un niveau local par le biais de règlements communaux et urbanistiques, provoquant de la sorte insécurité, hétérogénéité, voire contradiction entre les différents projets de politique locale et déplacement du phénomène. Ceci marque l’importance d’une concertation tant au niveau local, national qu’international afin de contrecarrer au mieux l’adaptabilité et le caractère transnational du phénomène. 3. Idéalement, cette clarification législative devrait s’exprimer par la mise sur pied d’un plan d’action national intégré et intégral ne se cantonnant pas uniquement à l’aspect législatif. Ainsi, il devra être attentif à :
|
1. Allereerst moet worden verduidelijkt dat prostitutie in Zweden niet echt verboden is, in die zin dat de geprostitueerde persoon zelf niet onder de strafwet valt. Zweden stelt prostitutie echter gelijk met mensenhandel, ervan uitgaande dat de kwestie van de instemming in het kader van de prostitutie niet bestaat, en heeft dus beslist het betalen voor seksuele diensten strafrechtelijk te bestraffen. Het is dus wel degelijk de klant van prostitutie en niet de prostitutie op zich die strafrechtelijk kan worden bestraft. Het is trouwens utopisch ervan uit te gaan dat de louter juridische aanpak zou volstaan om een dergelijk complex fenomeen met danig veel aspecten (economisch, ethisch, sociaal, strafrechtelijk, enz.) te moduleren. Verder moeten we benadrukken dat het grensoverschrijdende karakter en het aanpassingsvermogen van prostitutie het effect beperken van elke poging om het fenomeen in te perken of aan te pakken, en diverse perverse effecten veroorzaken. Het bestraffen van de klant, zoals in Zweden, wekt een belangrijke vraag op: welke rol kan de klant in het kader van de strijd tegen gedwongen prostitutie spelen en wat is zijn verantwoordelijkheid? Een algemene bestraffing van de klant is op heden voor een land als België te ongenuanceerd. Enerzijds dreigt dit soort wetgeving op weinig bijval bij de bevolking te kunnen rekenen, waardoor de efficiëntie ervan zou verminderen. Anderzijds, ofschoon sommige klanten van geprostitueerde personen oneerbiedig of zelfs gevaarlijk kunnen zijn, kunnen andere klanten ook getuige zijn van verschillende misbruiken. Op die manier vormen ze een "inkijk” in de kern van het fenomeen. Een genuanceerdere houding ten aanzien van deze "getuigen" lijkt me dus constructief. Zo zouden we een voorbeeld kunnen nemen aan de goede Nederlandse praktijk “appearance is deceptive” of aan de werkzaamheden die in het kader van de mensenhandel op federaal niveau werden gevoerd, waarbij verschillende indicatoren werden bepaald die feiten van mensenhandel/mensensmokkel laten vermoeden. Deze elementen zouden de basis kunnen vormen van een informatie- en responsabiliseringscampagne van klanten van prostitutie om hen in staat te stellen vormen van dwang te ontdekken, maar ook om hen op hun verantwoordelijkheid aan te spreken voor het bestaan en de ernst van deze fenomenen. Deze impuls zou trouwens versterkt kunnen worden door de gedeeltelijke strafbaarstelling van het betalen voor seksuele diensten, waarvan men wist of had moeten weten dat ze onder dwang werden uitgevoerd. 2. De prioritaire elementen waarop moet worden toegezien bij een mogelijke herziening van de wetgeving, zijn: In eerste instantie moeten de nefaste effecten van de wettelijke onduidelijkheid rond prostitutie worden benadrukt. Artikelen 379, 380 en 380bis van het Strafwetboek bestraffen weliswaar verschillende omkaderende handelingen rond prostitutie, die op zich wordt toegestaan, maar de toepassing ervan gebeurt niet systematisch. De aanpak van prostitutie gebeurt dus voornamelijk op lokaal niveau door gemeentelijke verordeningen en stedenbouwkundige voorschriften, waardoor er onveiligheid, heterogeniteit of zelfs tegenspraak tussen de verschillende lokale beleidsprojecten ontstaat en het fenomeen zich verplaatst. Hieruit blijkt het belang van een overleg op zowel lokaal, nationaal als internationaal vlak om het aanpassingsvermogen en het grensoverschrijdende karakter van het fenomeen zo goed mogelijk tegen te werken. 3. Deze wetgevende opheldering zou er idealiter moeten komen door het opzetten van een geïntegreerd en integraal nationaal actieplan dat zich niet louter beperkt tot het wetgevende aspect. Zo zal de nodige aandacht moeten uitgaan naar:
|