SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
24 aôut 2012 24 augustus 2012
________________
Question écrite n° 5-6900 Schriftelijke vraag nr. 5-6900

de Bert Anciaux (sp.a)
van Bert Anciaux (sp.a)

à la ministre de la Justice
aan de minister van Justitie
________________
Internés - Aide juridique Geïnterneerden - Rechtsbijstand 
________________
internement psychiatrique
avocat
déontologie professionnelle
droit d'agir en justice
aide judiciaire
informatique juridique
opname in psychiatrische kliniek
advocaat
beroepsdeontologie
recht om voor het gerecht te treden
rechtsbijstand
juridisch informatiesysteem
________ ________
24/8/2012Verzending vraag
24/7/2013Rappel
13/12/2013Herkwalificatie
18/12/2013Antwoord
24/8/2012Verzending vraag
24/7/2013Rappel
13/12/2013Herkwalificatie
18/12/2013Antwoord
________ ________

Requalifiée en :
Requalifiée en :
________ ________
Question n° 5-6900 du 24 aôut 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-6900 d.d. 24 augustus 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En raison de leur situation socioéconomique précaire, la plupart des internés demandent à des avocats pro deo de les assister avant et durant leur internement. Il en résulte généralement une défense faiblarde. Certains de ces avocats stagiaires s'efforcent de s'acquitter le mieux possible de leur tâche, mais ils sont handicapés par leur manque d'expérience et leur méconnaissance quasi totale de cette matière spécifique. D'autres témoignent d'un manque total de professionnalisme et prennent la défense de leur client à la légère. Après la phase judiciaire, le dossier est souvent abandonné à son sort. Il est, par exemple, fréquent qu'en commission de défense sociale, un interné soit assisté par un stagiaire convoqué à la hâte et qui a disposé de cinq minutes en tout et pour tout pour examiner le dossier. Les juristes concernés en ont témoigné.

1. La ministre reconnaît-elle les problèmes relatifs à l'aide juridique des internés ? Admet-elle que les internés sont bien trop souvent représentés par des avocats stagiaires inexpérimentés qui ne connaissent pas assez la matière ?

2. Est-il exact que le droit à la santé mentale est pratiquement absent de la formation de base de ces avocats  ? Le département de la Justice tente-t-il de combler cette lacune ? La ministre en a-t-elle informé les ministres communautaires de l'Enseignement ?

3. L'asbl UilenSpiegel, une association de défense des patients, envisage d'établir un vade-mecum concernant le droit à la santé mentale. Les avocats inexpérimentés pourraient l'utiliser pour assister un interné. La ministre approuve-t-elle cette idée ? La ministre pense-t-elle pouvoir soutenir, voire élaborer un tel projet ?

4. L'asbl UilenSpiegel envisage aussi la création d'un helpdesk juridique (comme celui qui existe, par exemple, en matière d'asile). Les internés et les avocats pourraient dès lors y poser toutes leurs questions juridiques. La ministre approuve-t-elle cette idée ? La ministre pense-t-elle pouvoir soutenir, voire élaborer un tel projet ?

 

De meeste geïnterneerden maken vanwege hun zwakke sociaaleconomische toestand gebruik van pro-Deo-stagiair-advocaten om hen bij te staan voor en tijdens hun internering. Dit resulteert in het algemeen in een zwakke verdediging van de geïnterneerde. Sommigen van deze stagiair-advocaten proberen zich zo goed mogelijk van hun taak te kwijten, maar kampen met een beperkte ervaring en een bijna onbestaande kennis van deze specifieke materie. Anderen tonen een totaal gebrek aan professionele ernst en schieten schandalig te kort in de verdediging van hun cliënt. Vooral na de gerechtelijke fase wordt het dossier vaak op zijn beloop gelaten. Het komt bijvoorbeeld vaak voor dat een geïnterneerde wordt bijgestaan op een zitting van een CBM door een inderhaast opgetrommelde stagiair die welgeteld vijf minuten het dossier heeft kunnen inkijken. Zo bewijzen getuigenissen van betrokken juristen.

1. Erkent de minister de problemen met de rechtsbijstand aan geïnterneerden? Gaat ze akkoord dat geïnterneerden veel te vaak worden vertegenwoordigd door onervaren stagiair-advocaten met een beperkte kennis van de materie?

2. Klopt het dat deze advocaten in hun basisopleiding amper iets leren over het geestelijk gezondheidsrecht? Wordt er vanuit Justitie iets ondernomen om deze kenniskloof te dichten? Heeft de minister dit al aangekaart bij de ministers van Onderwijs van de Gemeenschappen?

3. Bij de vzw UilenSpiegel, een patiëntenvereniging, speelt men met het idee om een vademecum rond geestelijk gezondheidsrecht op te stellen. Die kan dan door de onervaren advocaten worden aangewend wanneer ze een geïnterneerde moeten bijstaan. Vindt de minister dit een goed idee? Ziet de minister een mogelijkheid om zulk een project te steunen of eventueel zelf uit te werken?

4. Een ander idee dat men oppert bij vzw UilenSpiegel is een juridische helpdesk (zoals die ook bestaat bij bijvoorbeeld vluchtelingenwerk). Hier zouden geïnterneerden en advocaten dan terechtkunnen met al hun juridische vragen. Vindt de minister dit een goed idee? Ziet de minister een mogelijkheid om zulk een project te steunen of eventueel zelf uit te werken?

 
Réponse reçue le 18 décembre 2013 : Antwoord ontvangen op 18 december 2013 :

  1. Le Code judiciaire prévoit que les Ordres ont pour mission de veiller à la formation professionnelle des avocats-stagiaires ( art 495 du Code Judiciaire). En outre, chaque avocat désireux d'accomplir l'aide juridique de deuxième ligne dans une orientation spécifique doit justifier d'une certaine expérience dans cette orientation ou s'engager à suivre une formation ( art 508/7, alinéa 2 du Code Judiciaire). Il faut également préciser que des contrôles de qualité sont effectués par les Ordres sur les prestations d'aide juridique de deuxième ligne.

    La formation des avocats qui dispensent l'aide juridique et la qualité des prestations effectuées dans ce cadre sont fondamentales . Ainsi, la réforme de l'aide juridique à laquelle je travaille propose d’assurer un volet pratique à la formation des avocats-stagiaires. Une des nouvelles obligations de stage consistera dans l'accomplissement d'un certain nombre de dossiers dans lesquels les stagiaires recevront une formation et une assistance. La qualité de leurs prestations sera donc garantie par l'encadrement dans les premiers dossiers traités et qui bénéficiera aux dossiers subséquents qu'ils traiteront.

    Un mécanisme de contrôle adapté est également prévu dans mon projet de réforme afin de permettre aux bureaux d’aide juridique de contrôler plus adéquatement les prestations accomplies et, le cas échéant, de permettre aux Ordres d’adopter une sanction à la mesure d’un éventuel manquement constaté.

  2. L’enseignement universitaire relève de la compétence des Communautés.

  3. et 4. Il va de soi que nous soutenons pareille initiative. Dans les circonstances budgétaires actuelles, il n’est malheureusement pas faisable d’y attacher également un soutien financier, si c’est cela que vous voulez dire.

  1. Het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat de orden als opdracht hebben om toe te zien op de beroepsopleiding van de advocaten-stagiairs (art. 495 van het Gerechtelijk Wetboek). Voorts moet elke advocaat die juridische tweedelijnsbijstand wenst te verrichten in een specifieke voorkeurmaterie een zekere ervaring in die voorkeurmaterie kunnen staven of zich ertoe verbinden een opleiding te volgen (art. 508/7, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Tevens moet worden verduidelijkt dat de ordes kwaliteitscontroles verrichten op de prestaties in het kader van juridische tweedelijnsbijstand.

    De opleiding van de advocaten die juridische bijstand verlenen en de kwaliteit van de verrichte prestaties in dat kader zijn van fundamenteel belang. Aldus stelt de hervorming van het gerechtelijk landschap, die ik voorbereid, voor om een praktisch gedeelte te verbinden aan de opleiding van de advocaten-stagiairs. Een van de nieuwe stageverplichtingen zal bestaan in het afhandelen van een bepaald aantal dossiers waarin de stagiairs een opleiding en ondersteuning zullen krijgen. De kwaliteit van hun prestaties zal dus gegarandeerd zijn door de begeleiding bij de eerste behandelde dossiers, die dienstig zal zijn voor de daaropvolgende dossiers die zij zullen behandelen.

    Mijn hervormingsproject voorziet ook in een aangepast controlemechanisme om de bureaus voor juridische bijstand in staat te stellen de verrichte prestaties beter te controleren en, in voorkomend geval, de orden de mogelijkheid te bieden om over te gaan tot een sanctie evenredig aan een eventueel vastgestelde tekortkoming.

  2. Het universitair onderwijs valt onder de bevoegdheid van de Gemeenschappen.

  3. en 4. Uiteraard steunen wij dergelijk initiatief. In de huidige budgettaire omstandigheden is het helaas niet haalbaar om daar ook een financiële steun aan te koppelen, indien u daarop doelt.