SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
27 décembre 2010 27 december 2010
________________
Question écrite n° 5-651 Schriftelijke vraag nr. 5-651

de Bart Tommelein (Open Vld)

van Bart Tommelein (Open Vld)

à la vice-première ministre et ministre de l'Emploi et de l'Égalité des chances, chargée de la Politique de migration et d'asile

aan de vice-eersteminister en minister van Werk en Gelijke Kansen, belast met het Migratie- en asielbeleid
________________
Agences de travail intérimaire - Pratiques malhonnêtes - Pourvoyeurs de main-d'œuvre Uitzendbureaus - Malafide praktijken - Koppelbazerij 
________________
entreprise de travail intérimaire
travail temporaire
accord intérimaire (UE)
condition de travail
inspection du travail
travail au noir
traite des êtres humains
uitzendbureau
tijdelijk werk
interimovereenkomst (EU)
arbeidsvoorwaarden
arbeidsinspectie
zwartwerk
mensenhandel
________ ________
27/12/2010Verzending vraag
6/7/2011Antwoord
27/12/2010Verzending vraag
6/7/2011Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-652 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-652
________ ________
Question n° 5-651 du 27 décembre 2010 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-651 d.d. 27 december 2010 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En 2000 est entré en vigueur l'article 31 de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la disposition d'utilisateurs.

Il ressort des constatations de l’inspection sur le terrain et des données concernant les déclarations de chantier et les formulaires de détachement que de nombreux ressortissants des nouveaux États membres de l'Union européenne sont employés dans des filières de sous-traitance où des entreprises néerlandaises jouent un rôle prépondérant. Plusieurs entreprises, notamment néerlandaises, se présentent sur leur site internet comme des bureaux d'intérim aux Pays-Bas, mais s’affichent en Belgique comme « bureau de détachement ». Elles connaissent suffisamment la législation belge pour savoir ce qu’elles peuvent juridiquement faire et ne pas faire sans agrément en Belgique. Autrement dit, les pourvoyeurs de main-d'œuvre sont de retour. Les personnes placées par des agences malhonnêtes sont souvent sous-payées, mal logées et privées de prestations sociales.

1. La ministre peut-elle nous exposer la situation dans notre pays concernant les bureaux d'intérim malhonnêtes et confirmer que ces bureaux d'intérim se tournent de plus en plus vers notre pays depuis l'étranger ?

2. Dispose-t-on de statistiques récentes sur le nombre de contrôles effectués dans les bureaux d'intérim qui opèrent depuis l'étranger et sur le nombre de ces bureaux qui usent de pratiques malhonnêtes?  La ministre peut-elle détailler sa réponse ?

3. Combien d’agences de travail intérimaire malhonnêtes ont-elles été fermées l’année dernière ? Combien de travailleurs étaient-ils concernés ?

4. Combien d’agences de travail intérimaire malhonnêtes ont-elles été poursuivies en justice pour traite d’êtres humains en 2007, 2008 et 2009 ? La ministre peut-elle commenter ces chiffres ?

5. Combien d’agences de travail intérimaire malhonnêtes ont-elles été condamnées pour traite d’êtres humains en 2007, 2008 et 2009 ? La ministre peut-elle commenter ces chiffres ?

6. Quelles mesures ont-elles été prises dans la cadre de la politique de répression en vue de réduire le nombre d’agences de travail intérimaire illégales ?

7. Combien d’agences de travail intérimaire illégales sont-elles établies dans notre pays ?

8. Peut-on déjà parler d'avancée dans les concertations avec les organisations syndicales et patronales en ce qui concerne la responsabilité solidaire ? Si non, pouvez-vous l'expliquer ?

9. Quelles autres mesures ont-elles été prises afin d'endiguer ce phénomène? Envisageait-on d'autres mesures, et, le cas échéant, en quoi consistaient-elles?

 

In 2000 trad artikel 31 van de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers in werking.

Uit de praktijkvaststellingen van de inspectie en uit de gegevens inzake werfmeldingen en detacheringformulieren blijkt dat vele nieuwe Europese Unie (EU) burgers worden tewerkgesteld in ketens van onderaanneming waarbij de Nederlandse ondernemingen een prominente rol spelen. Een aantal onder meer Nederlandse ondernemingen geven zich in Nederland op hun website uit als uitzendbureau, terwijl ze zich in België afficheren als "detacheringbureau". Ze kennen ook de Belgische wetgeving goed genoeg om te weten wat zij juridisch mogen en wat niet zonder Belgische erkenning. De koppelbazerij is met andere woorden terug van weggeweest. Mensen die via malafide uitzendbureaus werken, hebben vaak te maken met onderbetaling, slechte woonruimte en het ontbreken van sociale voorzieningen

1. Kan aangegeven worden hoe de situatie in ons land is wat betreft malafide uitzendkantoren en kan de minister de tendens bevestigen dat deze uitzendkantoren steeds meer zich vanuit het buitenland op onze arbeidsmarkt richten?

2. Bestaan er recente cijfermatige gegevens wat betreft het aantal gecontroleerde uitzendkantoren die vanuit het buitenland opereren alsook aangeven hoeveel van deze ondernemingen malafide praktijken hanteerden? Kan dit zeer uitvoerig toegelicht worden ?

3. Hoeveel malafide uitzendkantoren werden er verleden jaar opgedoekt en kan aangeven worden hoeveel werknemers hierbij betrokken waren ?

4. Hoeveel malafide uitzendkantoren werden er vervolgd voor mensenhandel in respectievelijk 2007, 2008 en 2009 ? Kunnen deze cijfers geduid worden ?

5. Kan aangeven worden hoeveel malafide uitzendkantoren er werden veroordeeld voor mensenhandel in respectievelijk 2007, 2008 en 2009? Kunnen deze cijfers geduid worden ?

6. Welke maatregelen werden er vanuit handhavingsperspectief getroffen om het aantal illegale uitzendbureau's terug te dringen ?

7. Hoeveel van die illegale uitzendkantoren zijn in ons land gevestigd ?

8. Is er reeds sprake van een doorbraak wat betreft het overleg met de werkgeversorganisaties en de werknemersorganisaties wat betreft de hoofdelijke aansprakelijkheid? Zo neen, kan u dit toelichten?

9. Welke andere maatregelen werden getroffen om dit fenomeen in te duiken? Stonden nog andere maatregelen op til en zo ja, wat hielden deze in?

 
Réponse reçue le 6 juillet 2011 : Antwoord ontvangen op 6 juli 2011 :

Veuillez trouver ci-après la réponse aux questions posées.

1. Le problème des bureaux d’intérim/de détachement étrangers est largement connu.

La cellule « réseau » du Contrôle des lois sociales effectue très régulièrement des contrôles de ce type d’entreprises, vu qu’elle y est confrontée régulièrement dans le cadre de ses enquêtes chez les donneurs d’ordre/utilisateurs qui collaborent avec ces entreprises sous le couvert de « sous-traitance ». Des entreprises belges sont submergées d’offres de telles entreprises étrangères qui proposent de venir effectuer des travaux avec des travailleurs étrangers détachés.

Il s’agit très souvent de bureaux de détachement étrangers, bureaux d’intérim ou entreprises de mise à disposition de travailleurs, dont les activités ne satisfont pas à la loi belge sur le travail intérimaire. En pratique la « location » de personnel est le plus souvent la seule activité de ces employeurs étrangers.

Comme ceux-ci n’ont pu obtenir les agréments nécessaires en Belgique, ils proposent leur personnel sous forme d’un contrat d’entreprise.

Des bureaux d’intérim étrangers ou « bureaux de détachement » se présentent donc comme des entreprises de fabrications métalliques ou de construction pour échapper de cette manière à l’agrément obligatoire en tant que bureau d’intérim.

En 2009-2010 il a été procédé entre autres à une enquête approfondie sur les activités d’un négrier allemand. Il a été étroitement collaboré avec le FIOD néerlandais. Les meneurs de l’organisation ont été poursuivis aux Pays-Bas, et en Belgique l’auditeur du travail de Gand entamerait des poursuites contre tous les utilisateurs belges sur base de la loi du 24 juillet 1987.

La charge de preuve pour les inspecteurs est très lourde, et par conséquent leur charge de travail est également énorme.

Lorsqu’il est supposé que l’entreprise doit être considérée comme bureau d’intérim plutôt que comme entreprise de construction, le CLS en informe le service d’inspection compétent de la Région, car ce sont eux qui sont compétents pour la reconnaissance en tant que bureau d’intérim.

Je note également que les services d'inspection proposent depuis plusieurs années de modifier à nouveau l'article 31 (et 32) que vous citez, afin qu'ils puissent fournir la preuve qu'il s'agit d'une mise à disposition de travailleurs au lieu d'une sous-traitance.

Il serait également logique que les travailleurs qui font le même travail au même endroit, reçoivent le même salaire. Ce n’est maintenant clairement pas le cas et il s’agit souvent de pratiques de dumping social. L'inspection peut les identifier, mais est en fait impuissante parce que la Loi, et en particulier cet article 31, ne considère pas les principaux éléments de l'emploi (instructions sur la mise en œuvre des travaux, instructions concernant le temps de travail et de repos et consignes de sécurité) comme une preuve de mise à disposition.

J’ai pour ma part formulé une proposition de modification de cet article 31 mais sans qu’un accord au sein du Gouvernement ne puisse être dégagé sur ce point.

La cellule « réseau » mène pour l’instant des enquêtes relatives, entre autres, à des « bureaux de détachement » polonais, néerlandais et bulgares.

2. En 2009, le réseau a traité 54 dossiers de bureaux de détachement étrangers, à savoir : Pays-Bas (29), Grand-Duché de Luxembourg (9), Pologne (5), Allemagne (4), France (2), Grande-Bretagne (2), Hongrie (2), Chypre (1).

En 2010, le réseau a traité 65 dossiers de bureaux de détachement étrangers, à savoir : Pays-Bas (42), Pologne (8), Allemagne (6), France (4), Grand-Duché de Luxembourg (2), Roumanie (2), République Tchèque (1).

3. La DG Contrôle des lois sociales ne dispose pas de données statistiques relatives au nombre d’agences de travail intérimaires malhonnêtes qui ont été fermées. La reconnaissance de ces bureaux d’intérim est une compétence régionale.

4. L’inspection ne dispose pas de ces chiffres. La traite d’êtres humains est une matière qui est punie via des dispositions dans le Code Pénal. Ceci est de la compétence du Ministre de la Justice.

La traite des êtres humains est d’ailleurs contrôlée par la police judiciaire fédérale. L’inspection Contrôle des Lois Sociales fournit dans ces dossiers l’assistance nécessaire (entre autres des contacts avec les services d’inspections étrangères).

5. Voir réponse à la question 4.

6. je revoie à ma réponse à la question 1. Des contrôles intensifs et qui prennent beaucoup de temps sont effectués en collaboration avec, entre autres, les services d’inspection du pays d’origine. Un accord de collaboration a également été conclu avec les services d’inspections régionales, entre autres pour l’échange d’information et de formations.

La poursuite de ces entreprises étrangères, tant pour les infractions en matière de mise à disposition que de non-respect des CCT belges (rémunérations) reste toutefois difficile.

7. Aucun chiffre n’est disponible à ce sujet, mais il va de soi qu’il s’agit la plupart du temps de bureaux de détachement étrangers. Ils ont parfois aussi des responsabilités belges.

8. Jusqu’à présent, il n’a pas été possible d’avancer sur l’instauration d’une forme de responsabilité solidaire dans la loi du 24 juillet 1987.

Cependant, une concertation est en cours avec les partenaires sociaux du secteur de la construction sur la lutte contre la fraude sociale. Dans ce cadre, une responsabilité solidaire des cocontractants pour le paiement des salaires minimums est abordée.

9. Ces dernières années, plusieurs initiatives ont été prises pour promouvoir l’échange d’informations concrètes entre les services d’inspection des pays de l’Union européenne. Je puis à ce propos vous renvoyer aux projets européens ICENEW, LABOROLEC, IMI et système KSS.

Gelieve hierna, het antwoord te willen vinden op de door u gestelde vragen.

1. Het probleem van de buitenlandse uitzendkantoren/detacheringbureaus is zeer zeker gekend.

De cel “netwerk Toezicht Sociale Wetten” doet heel regelmatig controles op dit soort bedrijven, want ze wordt er regelmatig mee geconfronteerd n.a.v. onderzoeken bij Belgische opdrachtgevers/gebruikers, die met dergelijke ondernemingen samenwerken onder het mom van “onderaanneming”. Belgische ondernemingen worden ten andere overspoeld met aanbiedingen van dergelijke buitenlandse bedrijven die voorstellen om met gedetacheerde werknemers werken te komen uitvoeren.

Zeer vaak gaat het om buitenlandse detacheringbureaus, uitzendkantoren of uitleenbedrijven, wiens activiteiten niet voldoen aan de Belgische wet uitzendarbeid. In de praktijk is het “verhuren” van werknemers meestal de enige activiteit van die buitenlandse werkgevers.

Aangezien zij hiervoor niet de nodige erkenningen in België kunnen bekomen, bieden zij hun personeel aan onder de vorm van een aannemingsovereenkomst.

Buitenlandse uitzendkantoren of “detacheringbureaus” doen zich dus voor als metaalconstructeurs of bouwondernemingen om op die wijze te ontsnappen aan de verplichte erkenning als uitzendkantoor.

In 2009-2010 werd o.m. een uitgebreid onderzoek gevoerd naar de activiteiten van een belangrijke Duitse koppelbaas. Er werd daarvoor intens samengewerkt met de Nederlandse FIOD. De kopstukken van de organisatie worden in Nederland vervolgd en in België wil de Arbeidsauditeur van Gent al de Belgische gebruikers vervolgen op basis van de wet van 24 juli 1987.

De bewijslast voor de inspecteurs is echter zeer zwaar, waardoor ook hun werklast enorm is.

Wanneer wordt vermoed dat de onderneming eerder moet worden beschouwd als een uitzendkantoor dan als een aannemingsbedrijf, licht TSW de bevoegde Gewestelijke inspectiedienst in, want het zijn zij die bevoegd zijn voor de erkenning als uitzendbureau.

Ik vermeld hier ook dat de inspectiediensten al enkele jaren voorstellen om het artikel 31 (en 32) dat u aanhaalt opnieuw te wijzigen, zodat zij het bewijs kunnen leveren dat het gaat om een terbeschikkingstelling van werknemers in plaats van een onderaanneming.

Het zou ook logisch zijn dat werknemers die op dezelfde arbeidsplaats hetzelfde werk uitvoeren, hiervoor ook hetzelfde loon zouden ontvangen. Nu is dat duidelijk niet het geval en gaat het vaak om sociale dumpingpraktijken. De inspectie kan dit wel vaststellen, maar staat in feite machteloos omdat de wet, en meer bepaald dit artikel 31, de voornaamste elementen van de tewerkstelling (instructies over de uitvoering van het werk, instructies omtrent arbeids- en rusttijden en veiligheidsinstructies) niet beschouwd als een bewijs van terbeschikkingstelling.

Ik heb een voorstel geformuleerd om dit artikel 31 te wijzigen, maar er werd hierover geen akkoord bereikt binnen de regering.

Er lopen binnen de cel “netwerk” van de inspectie momenteel onderzoeken rond o.a. Poolse, Nederlandse en Bulgaarse “detacheringbureaus”.

2.In 2009 werden door het netwerk 54 dossiers buitenlandse detacheringbureaus behandeld, namelijk: Nederland (29), Groothertogdom Luxemburg (9), Polen (5), Duitsland (4), Frankrijk (2), Groot-Brittannië (2), Hongarije (2), Cyprus (1).

In 2010 werden door het netwerk 65 dossiers buitenlandse detacheringbureaus behandeld , namelijk : Nederland (42), Polen (8), Duitsland (6), Frankrijk (4), Groothertogdom Luxemburg (2), Roemenië (2), Tsjechië (1).

3. Met betrekking tot het aantal malafide uitzendkantoren, dewelke werden opgedoekt beschikt AD Toezicht sociale wetten over geen statistiekgegevens. De erkenning van uitzendbureaus is immers een gewestelijke bevoegdheid.

4. De inspectie beschikt niet over deze cijfers. Mensenhandel is een materie die bestraft wordt via bepalingen in het Strafwetboek. De minister van Justitie is hiervoor bevoegd.

Mensenhandel wordt trouwens in de eerste plaats gecontroleerd door de federale gerechtelijke politie. De inspectie Toezicht Sociale Wetten levert in deze dossiers de nodige bijstand (ondermeer contacten met de buitenlandse inspectiediensten).

5. Zie antwoord op vraag 4.

6. Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag 1. Er worden intensieve en tijdrovende controles uitgevoerd in samenwerking met o.a. de inspectiediensten van het land van oorsprong. Er is ook een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met de gewestelijke inspectiediensten, ondermeer voor de uitwisseling van informatie en opleidingen.

De vervolging van die buitenlandse ondernemingen, zowel inzake inbreuken terbeschikkingstelling als voor het niet-respecteren van de Belgische Cao’s (lonen) blijft evenwel moeilijk.

7. Er zijn hierover geen cijfers beschikbaar, maar uiteraard gaat het meestal om buitenlandse detacheringbureaus. Die hebben soms ook wel Belgische verantwoordelijken.

8. Tot op heden is het nog niet mogelijk geweest om vooruitgang te boeken over een vorm van hoofdelijke aansprakelijkheid in de wet van 24 juli 1987.

Er is op dit ogenblik wel concreet overleg bezig met de sociale partners van de bouwsector over de bestrijding van de sociale fraude. In dat kader wordt wel gesproken over een hoofdelijke aansprakelijkheid van de medecontractant voor de betaling van de minimumlonen.

9. De laatste jaren werden een aantal initiatieven genomen om de uitwisseling van concrete informatie tussen de inspectiediensten van de Europese unie lidstaten te bevorderen. Hierbij kan ik verwijzen naar de Europese projecten ICENUW, LABOROLEC, IMI en KSS systeem.