SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
24 mai 2012 24 mei 2012
________________
Question écrite n° 5-6341 Schriftelijke vraag nr. 5-6341

de Peter Van Rompuy (CD&V)

van Peter Van Rompuy (CD&V)

au secrétaire d'État à la Fonction publique et à la Modernisation des Services publics, adjoint au ministre des Finances et du Développement durable, chargé de la Fonction publique

aan de staatssecretaris voor Ambtenarenzaken en Modernisering van de Openbare Diensten, toegevoegd aan de minister van Financiën en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken
________________
Économie béhavioriste - Petits coups de pouce - Relance économique - Petites actions économiques - Mesures Behavioral Economics - Nudges - Economische relance - Kleine economische ingrepen - Maatregelen 
________________
relance économique
ministère
sensibilisation du public
sciences du comportement
heractivering van de economie
ministerie
bewustmaking van de burgers
gedragswetenschap
________ ________
24/5/2012Verzending vraag
19/7/2012Antwoord
24/5/2012Verzending vraag
19/7/2012Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6325
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6326
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6327
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6328
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6329
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6330
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6331
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6332
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6333
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6334
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6335
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6336
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6337
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6338
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6339
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6340
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6342
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6325
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6326
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6327
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6328
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6329
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6330
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6331
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6332
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6333
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6334
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6335
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6336
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6337
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6338
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6339
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6340
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6342
________ ________
Question n° 5-6341 du 24 mai 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-6341 d.d. 24 mei 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Nous remarquons le développement international de l' « économie béhavioriste », une économie de style micro basée sur une série de petites actions logiques. Il s'agit d'une série de facteurs sociaux, cognitifs et émotionnels pouvant influencer la décision « économique » d'un individu, d'un groupe ou d'une société. L'idée est qu'il est possible de stimuler des personnes à faire un meilleur choix. L'objectif peut être d'améliorer l'efficacité de la politique des pouvoirs publics.

Exemples concrets sur la base de l'accord de gouvernement ;

- Le gouvernement souhaite réduire la consommation énergétique. Aux États-Unis, les fabricants de voitures ne devront plus indiquer combien de litres une voiture consomme par 100 kilomètres mais bien le coût total attendu sur une période de cinq ans. Cette indication légèrement adaptée exerce une grande influence sur le comportement des consommateurs et la consommation d'énergie, et n'entraîne aucun coût.

- Le gouvernement souhaite mieux percevoir les impôts. L'envoi d'une lettre aux mauvais payeurs, rédigée dans un langage plus compréhensible, a pour résultat un doublement du nombre de payeurs.

Ces exemples concrets montrent que nous ratons de petites occasions de relancer l'économie. Il s'agit de petits coups de pouce en vue d'une croissance économique sans dépenses supplémentaires pour l'autorité. Mais il n'est pas possible de rectifier l'ensemble du budget grâce à ces actions. Les plans de relance et le contrôle budgétaire sont des instruments beaucoup plus importants. Toutefois, ces petits coups de pouce peuvent mettre la Belgique sur la bonne voie.

Des pays comme les États-Unis, la Grande-Bretagne, la France et le Danemark sont conscients de l'efficacité de ces techniques et ont créé une cellule spéciale à cet effet.

Pour ces raisons, j'aimerais savoir si vous êtes conscient de l'efficacité des « petits coups de pouce » pour le département dont vous êtes responsable. Dans l'affirmative, quelles mesures concrètes proposez-vous à ce sujet ?

 

We merken de internationale opgang van "behavioral economics"; een economische microstijl gebaseerd op een reeks kleine, maar logische ingrepen. Het gaat om een reeks sociale, cognitieve en emotionele factoren die die 'economische' beslissing van een individu, een groep of een samenleving kunnen beïnvloeden. De idee is dat het mogelijk is mensen te stimuleren tot het nemen van een betere keuze. Doel kan zijn de effectiviteit van het overheidsbeleid te verbeteren.

Concrete voorbeelden op basis van het regeerakkoord:

- De regering wenst het energieverbruik te doen dalen. In de Verenigde Staten zullen autoconstructeurs niet langer moeten aangeven hoeveel liter een auto verbruikt per 100 km, maar wel wat de verwachte totale kostprijs zal zijn in vijf jaar tijd. Deze licht aangepaste boodschap heeft een groot effect op het koopgedrag, het energieverbruik en brengt geen kost met zich mee.

- De regering wenst belastingen beter te innen. Het opstellen van een brief, aan wanbetalers, in een meer begrijpelijke taal heeft tot gevolg dat het aantal betalers verdubbelt.

Deze concrete voorbeelden tonen aan dat we kleine kansen laten liggen om economische relance te bekomen. Kleine duwtjes "nudges" om de economie te doen groeien zonder extra uitgaven voor de overheid. Het is echter niet mogelijk om de volledige begroting met deze ingrepen recht te trekken. De relanceplannen en de begrotingscontrole zijn veel belangrijkere instrumenten. Toch kunnen deze duwtjes België op de goede weg zetten.

Landen als de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Denemarken zijn zich bewust van de effectiviteit van deze techniek en hebben hiervoor een speciale cel opgericht.

Om voorgaande redenen had ik graag geweten of u de effectiviteit van "nudges" voor het departement waarvoor u verantwoordelijk bent inziet? Zo ja, welke concrete maatregelen stelt u hieromtrent voor?

 
Réponse reçue le 19 juillet 2012 : Antwoord ontvangen op 19 juli 2012 :

En réponse à sa question, j’ai l’honneur de porter à la connaissance de l’honorable membre ce qui suit :

  1. L’approche intégrée des théories d’économie du comportement est prometteuse et également importante pour l’organisation du secteur public. Bien que les méthodiques utilisées visent souvent plutôt l’influence du comportement du choix d’un consommateur ou citoyen, des petites interventions peuvent également sérieusement augmenter la responsabilisation des fonctionnaires. A cet effet, aussi bien le Service public fédéral (SPF) P&O que Fedict peuvent , en tant que services plutôt d’appui, être des protagonistes. Au cours des mois précédents, plusieurs initiatives ont été mises en œuvre afin de stimuler une culture d’efficience au sein de l’administration fédérale.

  2. Un premier exemple est l’augmentation de la diversité. Il est généralement connu que la diversité de l’effectif en personnel favorise l’efficience. Quelques coups de pouce sont les quotas d’hommes et de femmes occupant des fonctions de management et les chartes de la diversité.

  3. En outre, j’aimerais rappeler mes initiatives en matière de cercles de développement visant à donner aux agents des objectifs individuels clairs, à davantage les responsabiliser par rapport aux résultats que nous attendons d’eux et à les interpeller régulièrement à ce sujet. Le fait que le cycle d’évaluation soit raccourci à un an est clairement stimulant.

  4. Le SPF P&O a lancé, en collaboration avec l’Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire, les premiers pilotes pour les équipes d’efficience au sein des services publics fédéraux. Cette approche vise à renforcer de façon participative l’efficience au travail en dispensant des formations aux agents de changement des diverses organisations selon une démarche étayée qui se base notamment sur la méthodologie Lean et en leur offrant la possibilité d’apporter de petites améliorations concrètes dans leur fonctionnement quotidien via des groupes de projet. Les résultats déjà obtenus grâce à cette méthode ainsi que le nombre croissant de participants et de projets prouvent son succès.

  5. La mise en place d’un changement de culture via l’approche client intégrée développée par le SPF P&O. L’objectif est d’impliquer les utilisateurs des services publics dans l’amélioration des services et de permettre aux agents de travailler de façon davantage orientée client. Les premiers résultats de cette démarche sont la généralisation de la gestion des plaintes et le nombre croissant de mesures de la satisfaction des clients.

  6. Enfin, je réfère à la récente création d’Optifed, une cellule interne temporaire destinée à accroître l’efficience au sein de l’administration fédérale en identifiant, entre autres, l’identification des best practices destinés à rendre son fonctionnement plus efficace et économiquement plus avantageux. Ces best practices sont ensuite généralement appliqués et la priorité est accordée aux projets qui apportent relativement vite des économies. Ce gain d’économie peut alors être réinvesti dans des projets qui généreront à leur tour de nouveaux gains.

Ik heb de eer het geachte lid het volgende antwoord te geven:

  1. De geïntegreerde aanpak van gedragseconomische theorieën is veelbelovend en ook relevant voor de organisatie van de publieke sector. Hoewel de gehanteerde methodieken in vele gevallen eerder gericht zijn op het beïnvloeden van het keuzegedrag van een consument of burger, kunnen kleine ingrepen ook het responsabiliseren van ambtenaren sterk verhogen. Zowel de Federale Overheidsdienst (FOD) P&O als FEDICT kunnen als veeleer ondersteunende diensten hierin een voortrekkersrol opnemen. De voorbije maanden werden reeds enkele initiatieven opgezet om een cultuur van efficiëntie in de federale overheid te stimuleren.

  2. Een eerste voorbeeld hiervan is de verhoging van de diversiteit. Het is algemeen bekend dat diversiteit in de personeelsbezetting de efficiëntie ten goede komt. Enkele “duwtjes” hier zijn de quota voor mannen en vrouwen in de managementfuncties en de diversiteitscharters.

  3. Verder verwijs ik graag naar mijn initiatieven inzake de ontwikkelcirkels die er op gericht zijn de ambtenaren duidelijke individuele objectieven te geven, hen nog meer te responsabiliseren op de resultaten die we van hen verwachten en hen hier regelmatig op aan te spreken. Het verkorten van de evaluatiecyclus naar één jaar is hier een duidelijke stimulans.

  4. De FOD P&O heeft samen met het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid de eerste piloten voor efficiëntieteams in de federale overheidsdiensten opgestart. Deze aanpak wil op een participatieve manier het efficiënter te werken versterken door veranderingsagenten uit de organisaties op te leiden in een onderbouwde aanpak gebaseerd op onder meer de lean-methodologie en hen de mogelijkheid te geven via projectgroepen kleine concrete verbeteringen aan te brengen in hun dagelijks functioneren. De aanpak bewijst zijn succes door de resultaten die reeds werden bereikt en door de groeiende groep deelnemers en projecten.

  5. Het werken aan een cultuurverandering via de geïntegreerde klantenaanpak die werd uitgewerkt door de FOD P&O. De bedoeling hier is de gebruikers van de overheidsdiensten te betrekken bij de verbetering van de dienstverlening en de ambtenaren meer klantgericht te laten werken. De eerste resultaten hier blijken uit de veralgemening van het klachtenmanagement en het groeiend aantal klantentevredenheidsmetingen.

  6. Tenslotte verwijs ik naar de recente oprichting van Optifed, een tijdelijke interne cel die de efficiëntie binnen de federale overheid verder moet verhogen door onder meer het identificeren van best practices die de werking van de federale administratie efficiënter en goedkoper maken. Deze best practices worden daarna veralgemeend toegepast, waarbijde voorrang gaat naar projecten die relatief snel besparingswinst opleveren. Deze besparingswinst kan dan geherinvesteerd worden in projecten die op hun beurt weer winst genereren.