SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
24 avril 2012 24 april 2012
________________
Question écrite n° 5-6110 Schriftelijke vraag nr. 5-6110

de Willy Demeyer (PS)

van Willy Demeyer (PS)

à la vice-première ministre et ministre de l'Intérieur et de l'Égalité des Chances

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen
________________
Les mesures de sécurité applicables pour les rencontres internationales de football De veiligheidsmaatregelen die gelden bij internationale voetbalwedstrijden 
________________
manifestation sportive
houliganisme
sécurité publique
sportmanifestatie
voetbalvandalisme
openbare veiligheid
________ ________
24/4/2012Verzending vraag
17/7/2012Antwoord
24/4/2012Verzending vraag
17/7/2012Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-2116 Requalification de : demande d'explications 5-2116
________ ________
Question n° 5-6110 du 24 avril 2012 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-6110 d.d. 24 april 2012 : (Vraag gesteld in het Frans)

Ma question porte sur le maintien de l'ordre public lors de matches de football à haut risque. À plusieurs reprises, et encore récemment à l'occasion du match Standard-Hanovre, j'ai dû, en ma qualité de bourgmestre, prendre un arrêté imposant le système " combi-ticket-bus ". Ce dispositif vise à autoriser l'accès à la zone du stade aux seuls supporters venus à bord d'autocars et munis d'un titre d'accès préalablement acheté via les clubs de supporters.

Il s'agit d'une mesure de police administrative de compétence purement locale, qui permet de canaliser le flux de supporters et d'éviter toute confrontation aux alentours du stade, avant et après le match. L'application de cette mesure a clairement prouvé son utilité dans le cadre des rencontres nationales : baisse du nombre d'incidents de groupe, prévention de la violence dans le centre des villes, baisse du nombre de policiers déployés, ... Un problème subsiste néanmoins au niveau de l'application de cette mesure aux matches internationaux. En effet, le système ne peut s'appliquer que pour les déplacements de supporters provenant d'un périmètre qui permet les déplacements en car. Son application n'est donc pas toujours possible.

Peut-être cette limite explique-t-elle en partie le déplacement de la violence liée au football, des matches nationaux vers les matches internationaux. Concilier la sécurité physique des spectateurs, qui est une responsabilité du bourgmestre, avec l'objectif de faire du football une fête agréable et conviviale, devient de plus en plus difficile, dans le cadre des rencontres internationales. Je rappelle que les supporters aiment profiter d'un match d'Europa League pour visiter la ville hôte, où ils dépensent, selon l'UEFA (Union of European Football Associations), en moyenne 25 euros (principalement dans l'horeca). Trouver un équilibre entre hospitalité et sécurité est bel et bien un enjeu.

Dans ce cadre, ma question porte sur un aspect de la note de politique générale. On peut y lire que " le développement de notre rôle de pionnier sur le plan international, mis en place depuis l'Euro 2000 et la présidence de l'UE " sera poursuivi en 2012 et qu'une " attention particulière sera accordée à la collaboration avec l'Ukraine et la Pologne en vue de la Coupe d'Europe 2012 ". J'aurais voulu savoir quelles étaient les actions entreprises dans le cadre de ce projet, et comment l'acquis de cette collaboration pouvait être mis à profit par les villes afin d'assurer, lors de rencontres internationales, l'accueil et la sécurité des supporters ?

 

Mijn vraag gaat over de ordehandhaving bij voetbalwedstrijden met een verhoogd risico. Zeer vaak al, en onlangs nog ter gelegenheid van de wedstrijd Standard-Hannover heb ik als burgemeester de toepassing van een combiregeling moeten opleggen. Dit houdt in dat supporters van de bezoekende club enkel toegang krijgen tot het stadium als ze met vooraf gekochte toegangskaartjes inclusief vervoer per bus naar de wedstrijd komen.

Het is een lokale administratieve politiemaatregel die het mogelijk maakt om de stroom van supporters te kanaliseren en confrontaties in de omgeving van het stadium voor en na de wedstrijd te voorkomen. De toepassing van deze maatregel is nuttig gebleken voor nationale wedstrijden: er waren minder incidenten, geweld in de stadscentra werd voorkomen, er moesten minder politieagenten worden ingezet,... Maar deze maatregel kan niet zomaar worden toegepast voor internationale wedstrijden. Het systeem kan immers enkel worden toegepast wanneer de bezoekende supporters met de bus kunnen reizen. Dat is niet altijd mogelijk.

Misschien verklaart dit voor een stuk de verplaatsing van het voetbalgeweld van de nationale wedstrijden naar de internationale wedstrijden. Het wordt steeds moeilijker voor de burgemeester om de fysieke veiligheid van de voetbaltoeschouwers te garanderen en er tegelijk voor te zorgen dat voetbal een feest is als het gaat om internationale wedstrijden. Supporters die een Europa League-wedstrijd bijwonen, maken graag van de gelegenheid gebruik om de gaststad te bezoeken, waar ze volgens de UEFA gemiddeld 25 euro uitgeven, voornamelijk in de horeca. Het is een echte uitdaging om het juiste evenwicht te vinden tussen gastvrijheid en veiligheid.

Mijn vraag gaat over een aspect van de algemene beleidsnota. Daar staat in te lezen dat de pioniersrol die we sedert Euro 2000 en het EU-voorzitterschap op ons hebben genomen verder zal worden ontwikkeld in 2012 en dat bijzondere aandacht zal besteed worden aan de samenwerking met Oekraïne en Polen met het oog op het Europees Kampioenschap 2012. Welke acties worden ondernomen in het kader van dit project en hoe kan de ervaring die door deze samenwerking wordt opgedaan ten goede komen aan de steden zodat ze bij internationale wedstrijden de supporters veilig en gastvrij kunnen ontvangen?

 
Réponse reçue le 17 juillet 2012 : Antwoord ontvangen op 17 juli 2012 :

Le système « combi-ticket-bus » n’est appliqué que dans un nombre de pays assez restreint pour les matches nationaux. Par ce système, les supporters visiteurs peuvent être mieux encadrés ce qui peut avoir une influence sur le nombre de policiers déployés. Cependant, il est parfois constaté que même avec l’application de ce système, le nombre de policiers reste très élevé au vu du risque représenté par les supporters visités (pour lesquels le système n’est pas d’application) car ils n’ont pas été verbalisés et sanctionnés dans le passé en cas d’incidents.

De plus, l’application du système combi a de nombreux effets négatifs. Tous les supporters sont victimes de cette mesure limitative visant à éviter d’éventuels problèmes causés par 1 à 2 % de supporters. Un autre problème vise la consommation d’alcool dans les autocars durant les trajets entrainant des difficultés de gestion pour les services de police et les stewards et ce principalement lors de leur arrivée et de leur départ. Enfin, lorsque ce système est utilisé très peu de femmes et d’enfants participent à la rencontre.

Mon point de vue est de suivre la politique d’hospitalité menée par l’Union européenne, le Conseil de l’Europe et l’Union of European Football Associations (UEFA). Cette politique se base sur des principes d’hospitalité. 99 % des supporters viennent aux matches avec des bonnes intentions. Des études scientifiques et la pratique démontrent que les mesures limitatives et répressives envers les supporters entrainent généralement des incidents au lieu de les prévenir. La formation policière développée au sein de l’Union européenne, et assurée avec le financement de la Commission européenne, se base sur une politique de gradation des mesures à prendre. Il s’agit de l’approche appelée les 3D : dialogue, « dé-escalation » (de-escalade) et détermination.

La Pologne et l’Ukraine se sont également reposées sur ces principes d’hospitalité pour élaborer leur politique pour l’Euro 2012. Vu notre expérience et notre expertise dans la matière, la Cellule Football a joué un rôle important dans l’accompagnement des services compétents pour la préparation de leur stratégie pour l’Euro 2012. L’application de cette politique 3D a demandé un important changement de mentalité pour les autorités polonaises et les services de police. Cependant, au vu des résultats atteints, la Pologne s’est inscrite à 100 % dans cette approche. Ils ont en effet pu constater que l’application des principes d’hospitalité a permis de diminuer le nombre d’incidents.

Ce concept d’hospitalité n’exclut néanmoins pas que les supporters doivent respecter les règles en vigueur. Un dialogue proactif expliquant les seuils de tolérance doit être établi par les policiers avec les supporters. Lorsqu’un incident se produit, il est important d’intervenir immédiatement et de manière ciblée. Il est préférable que les policiers en uniforme « d’ordre public » limitent leurs visibilités et leurs interventions lors de graves incidents nécessitant une action musclée et, à nouveau, ciblée. Lorsque les événements se calment, il est important de reprendre le dialogue. L’objectif est que la majorité des bons supporters ne soient pas les victimes du comportement d’une minorité.

Cette approche est d’application dans plusieurs grandes villes européennes disposant de clubs avec un noyau dur important. En Belgique, Courtrai utilise cette politique depuis plusieurs années. Bruges s’est basée sur ces principes d’hospitalité lors des matches contre Birmingham et Hanovre, qui ce se sont déroulés sans incident particulier et avec grande reconnaissance des supporters visiteurs.

Dans certains pays, le passage du système actuel, basé sur une approche limitative et répressive, vers le concept d’hospitalité n’est pas aisé. Beaucoup de responsables estiment que cette politique n’offre pas de garanties suffisantes pour la sécurité alors qu’au contraire, il permet une intervention rapide et ciblée, se basant sur un dialogue avec les supporters sans attendre le développement des incidents.

Au vu des ces éléments, il est donc souhaitable que tous les services de police en Belgique s’inscrivent de plus en plus dans le sens de cette politique d’hospitalité.

De combiregeling wordt slechts in een beperkt aantal landen bij nationale wedstrijden gebruikt. Via dit systeem kunnen de bezoekende supporters beter omkaderd worden, wat een impact kan hebben op het aantal ingezette politiemensen. Soms wordt evenwel vastgesteld dat zelfs met de toepassing van dit systeem, het aantal politiemensen zeer hoog blijft, gelet op het risico dat de thuissupporters vormen (voor wie het systeem niet van toepassing is), want zij werden in het verleden niet geverbaliseerd en gesanctioneerd naar aanleiding van incidenten.

Daarnaast heeft de toepassing van de combiregeling tal van negatieve gevolgen. Alle supporters zijn het slachtoffer van deze beperkende maatregel om eventuele problemen veroorzaakt door 1 tot 2 % van de supporters te voorkomen. Een ander probleem betreft het alcoholgebruik in de bussen onderweg. Dit veroorzaakt problemen voor de politiediensten en de stewards bij het beheer van de situatie bij aankomst en vertrek. Ten slotte gaan er maar zeer weinig vrouwen en kinderen mee naar de wedstrijd, wanneer dit systeem wordt gebruikt.

Mijn standpunt bestaat erin om het beleid van klantvriendelijkheid dat door de Europese Unie, de Raad van Europa en de Union of European Football Associations (UEFA) wordt gevoerd, te volgen. Dit beleid berust op de beginselen van gastvrijheid. 99 % van de supporters komen met goede bedoelingen naar de wedstrijden. Uit wetenschappelijke studies en de praktijk blijkt dat de beperkende en repressieve maatregelen ten aanzien van de supporters over het algemeen eerder incidenten veroorzaken in plaats van te voorkomen. De politieopleiding die binnen de Europese Unie wordt uitgebouwd en waarbij de Europese Commissie voor de financiering zorgt, is gebaseerd op een gradatie van de te nemen maatregelen. Het gaat hier om de zogenaamde 3D-aanpak: dialoog, de-escalatie en determinatie.

Polen en Oekraïne hebben zich ook op die beginselen van gastvrijheid geïnspireerd om hun beleid voor Euro 2012 uit te werken. Gelet op onze ervaring en expertise ter zake, heeft de Voetbalcel een belangrijke rol gespeeld in het begeleiden van de bevoegde diensten bij het voorbereiden van hun strategie voor Euro 2012. De toepassing van die 3D-aanpak heeft een enorme mentaliteitsverandering gevergd van de Poolse overheden en de politiediensten. Polen sluit evenwel voor 100 % aan op die aanpak, gelet op de bereikte resultaten. Zij hebben immers kunnen vaststellen dat door de beginselen van gastvrijheid toe te passen, het aantal incidenten is gedaald.

Dit concept van gastvrijheid sluit evenwel niet uit dat supporters de geldende regels moeten naleven. De politiemensen moeten een proactieve dialoog tot stand brengen met de supporters, waarbij de tolerantiegrenzen worden uitgelegd. Wanneer er zich een incident voordoet, is het belangrijk om onmiddellijk en doelgericht op te treden. Het is beter dat de geüniformeerde politiemensen enkel zichtbaar zijn en tussenkomen bij ernstige incidenten die een sterke en doelgerichte actie vereisen. Wanneer de incidenten afnemen, is het belangrijk om de dialoog te hervatten. Het doel is dat de meerderheid van de goede supporters niet het slachtoffer wordt van het gedrag van een minderheid.

Deze aanpak is van toepassing in veel Europese grootsteden die over clubs beschikken met een uitgebreide harde kern. In België gebruikt Kortrijk dit beleid al vele jaren. Brugge heeft zich op die beginselen van gastvrijheid gebaseerd tijdens de wedstrijden tegen Birmingham en Hannover, die zonder bijzondere incidenten zijn verlopen en met grote waardering van de bezoekende supporters.

In sommige landen verloopt de overgang van het huidige systeem, dat gebaseerd is op een beperkende en repressieve aanpak, naar het concept van gastvrijheid, niet vlot. Veel verantwoordelijken vinden dat dit beleid niet voldoende garanties biedt voor de veiligheid, terwijl het daarentegen een snelle en doelgerichte interventie, gebaseerd op een dialoog met de supporters, mogelijk maakt, zonder te wachten tot er zich incidenten voordoen.

Gelet op deze elementen, is het dus wenselijk dat alle politiediensten in België steeds meer aansluiten op dit beleid van gastvrijheid.