SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
28 décembre 2011 28 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4814 Schriftelijke vraag nr. 5-4814

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la secrétaire d'État à l'Asile, à l'Immigration et à l'Intégration sociale, adjointe à la ministre de la Justice

aan de staatssecretaris voor Asiel, Immigratie en Maatschappelijke Integratie, toegevoegd aan de minister van Justitie
________________
Lutte contre la pauvreté - Droits sociaux - Octroi automatique - Résultats - Projets politiques Armoedebestrijding - Sociale rechten - Automatische toekenning - Resultaten - Beleidsplannen 
________________
pauvreté
droits sociaux
OMNIO
politique sociale
catégorie sociale défavorisée
armoede
sociale rechten
OMNIO
sociaal beleid
sociaal achtergestelde groep
________ ________
28/12/2011Verzending vraag
23/4/2012Antwoord
28/12/2011Verzending vraag
23/4/2012Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 5-3570 Réintroduction de : question écrite 5-3570
________ ________
Question n° 5-4814 du 28 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4814 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'octroi automatique de droits sociaux était et reste une des priorités de la lutte contre la pauvreté. On sait que de nombreuses mesures produisent un « effet Matthieu ». Si bien intentionnée soit-elle, une mesure ne touche pas toujours les personnes qui en ont le plus besoin et ce, en raison d'un manque d'information ou de divers obstacles empêchant de demander et de profiter de cette mesure. Il apparaît par ailleurs et particulièrement pour les personnes qui vivent dans la pauvreté, que ces mesures produisent l'effet inverse et désavantagent encore plus les personnes censées en profiter.

Voici mes questions à ce sujet.

1) Quels résultats avez-vous déjà engrangés dans l'octroi automatique des droits sociaux ? Dans votre (vos) domaine(s) de compétences, a-t-on déjà établi un inventaire concret des droits sociaux qu'il serait souhaitable et possible d'octroyer automatiquement ? Si oui, pouvez-vous en dresser le bilan et m'en communiquer la liste ? Si non, existe-t-il des projets en ce sens et quand les premiers résultats concrets sont-ils attendus ?

2) Disposez-vous déjà d'estimations financières à ce sujet ? Pouvez-vous me les transmettre ?

3) Existe-t-il, dans votre (vos) domaine(s) de compétences, des projets visant à assortir le statut Omnio de droits supplémentaires ? Dans l'affirmative, de quels droits s'agit-il et quand seront-ils concrétisés ?

4) Une concertation est-elle organisée à ce sujet avec d'autres départements ? De quelle manière est-elle organisée et quels en sont les résultats ?

 

De automatische toekenning van sociale rechten was en is één van de prioriteiten in het kader van armoedebestrijding. Van heel wat beleidsmaatregelen is geweten dat ze matthëuseffecten veroorzaken. Een maatregel kan nog zo goed bedoeld zijn, door een gebrek aan informatie of allerhande drempels bij het aanvragen of opnemen van de maatregelen komen ze niet steeds terecht bij de mensen die ze het meest nodig hebben. Daarnaast blijkt dat voor bij uitstek mensen in armoede een averechts gevolg sorteren en daardoor de achterstelling vergroten.

Hierover de volgende vragen aan de geachte ministers:

1) Welke resultaten hebt u al geboekt bij het automatische toekenning van sociale rechten? Concretiseerde men binnen uw bevoegdheiddomein(en) de opmaak van een inventaris van sociale rechten waarvan een "automatisering" wenselijk en mogelijk zou zijn? Zo ja, kan u een stand van zaken geven en mij deze lijst bezorgen? Zo neen, bestaan er plannen in deze richting en wanneer worden de eerste concrete resultaten verwacht?

2) Beschikt u hieromtrent al over financiële ramingen? Kan u mij deze bezorgen?

3) Bestaan er binnen uw bevoegdheidsdomein(en) plannen om bijkomende rechten aan het omnio-statuut te koppelen? Zo ja, over welke rechten gaat het hier en voor wanneer wordt dit geconcretiseerd?

4) Bestaat er hierover overleg met andere beleidsdepartementen? Op welke wijze wordt dit georganiseerd en met welke resultaten?

 
Réponse reçue le 23 avril 2012 : Antwoord ontvangen op 23 april 2012 :

L’octroi automatique des droits sociaux dérivés est un axe important dans la lutte contre la pauvreté et pour l’octroi plus juste d’aides. Ainsi, l’ouverture automatique permet aux personnes précarisées qui ne sont pas en mesure de s’informer de leurs droits d’obtenir malgré tout l’aide qui leur revient.

Le gouvernement fédéral y consacre également l’attention nécessaire. Dans ma note de politique générale, je précise que, lorsque c’est possible, il faut s’atteler à l’ouverture automatique des droits sociaux du type ‘tarif social’ (notamment : énergie, eau, communication, Société nationale des chemins de fer belges(SNCB)).

L’octroi du statut OMNIO à toute personne qui y a droit va être simplifié et accéléré. Des efforts seront également fournis pour que l’octroi du droit à la garantie de revenus aux personnes âgées ait lieu plus rapidement.

Il existe actuellement un inventaire concret des droits sociaux dérivés pour les personnes émargeant à un CPAS (voir annexes). Cependant, tous ces droits n’ont pas vocation à être automatisés. En effet, certaines ouvertures de droit nécessitent une intervention de l’usager, leur octroi n’est donc pas toujours totalement sans frais et ne se fait donc pas automatiquement.

Au jour d’aujourd’hui, l’octroi du statut Bim se fait automatiquement pour les bénéficiaires du revenu d’intégration sociale ou de son équivalent. La majoration des allocations familiales l’est aussi. Le tarif social gaz-électricité est également octroyé automatiquement étant donné qu’il n’engendre pas de frais pour l’usager. Par contre, dans le secteur des transports en commun, l’octroi de tarifs sociaux peut engendrer des frais (dossier, carte magnétique, etc.) Dès lors, l’ouverture ne se fait pas automatiquement mais sur demande de l’usager. L’ouverture de ces droits est néanmoins facilitée grâce à l’utilisation d’attestation électronique consultable en ligne par les sociétés De Lijn et Stib.

L’ouverture automatique et l’octroi de droits sociaux dérivés dans d’autres départements et secteurs sont actuellement en phase d’analyse. Parmi eux, signalons le secteur des télécommunications pour l’octroi d’une tarification sociale. Le secteur de la justice pour les aides de 2e ligne. Des exonérations fiscales à Bruxelles ou en Wallonie. Une facilité accrue pour l’octroi de logements sociaux ou de bourses d’étude en Flandre. Etc … Les concertations avec les différents partenaires se font généralement de manière bilatérale. Chaque entité y exprimant ses besoins et les moyens dont elle dispose pour y arriver. Il en résulte alors une collaboration principalement via échange de données informatiques permettant soit l’ouverture automatique d’un droit, soit la communication à cette entité que la personne peut se voir octroyer un droit.

Pour tous ces droits sociaux dérivés, je ne suis pas en mesure de fournir une estimation financière. En effet, notre département crée uniquement le cadre permettant l’ouverture du droit. Ces droits sont accordés par d’autres secteurs et administrations. Les frais inhérents à l’octroi de ces droits, automatique ou non, sont alors à leur charge. 

Dans le même ordre d’idée, le statut Omnio sortant de ma compétence, je ne suis pas compétent pour assortir ce statut de nouveaux droits.

Les données demandées par l'honorable membre lui ont été transmises directement. Étant donné leur nature, elles ne sont pas publiées, mais elles peuvent être consultées au greffe du Sénat.

De automatische toekenning van afgeleide sociale rechten neemt in de strijd tegen de armoede en een rechtvaardigere toekenning van bijstand een belangrijke plaats in. Dankzij de automatische toekenning wordt immers ook hulp geboden aan kansarme mensen die niet in bij machte zijn zich over hun rechten te informeren.

De federale regering besteedt hieraan ook de nodige aandacht.  In mijn beleidsnota stel ik dat daar waar mogelijk er werk gemaakt moet worden van de automatische opening van sociale rechten van het type “sociaal tarief” (onder meer energie, water, communicatie, Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS)).

De toekenning van het OMNIO-statuut voor iedereen die er recht op heeft, zal vereenvoudigd en versneld worden.  Er zullen tevens inspanningen gebeuren om de toekenning van het recht op inkomensgarantie voor ouderen sneller te laten gebeuren.

Er bestaat op dit moment een concrete inventaris van de afgeleide sociale rechten voor personen die een OCMW-uitkering krijgen (zie bijlagen). Niet al deze rechten komen echter in aanmerking om automatisch te worden toegekend. Voor het openen van sommige rechten moet de gebruiker immers bepaalde stappen ondernemen. Hun toekenning is dan ook niet kosteloos en automatisch.

Vandaag gebeurt de toekenning van het BIM-statuut automatisch voor de leefloonbegunstigden en begunstigden met een equivalent leefloon. Dit geldt ook voor de verhoogde kinderbijslag, en ook het sociaal tarief voor gas en elektriciteit wordt automatisch toegekend omdat het geen kosten met zich meebrengt voor de gebruiker. Daarentegen kan de toekenning van sociale tarieven voor het gebruik van het openbaar vervoer bepaalde kosten genereren (dossier, magneetkaart, enz.). Hier ontstaat het recht dan ook niet automatisch maar op vraag van de gebruiker. De procedure wordt wel vergemakkelijkt door het gebruik van aan elektronisch attest dat online door De Lijn en Stib kan worden geraadpleegd.

De automatische opening en toekenning van afgeleide sociale rechten in andere beleidsdepartementen en sectoren worden momenteel onderzocht. Het gaat hier onder meer om de toekenning van een sociaal tarief in de telecommunicatiesector, de toekenning van tweedelijnshulp in de sector justitie, fiscale vrijstellingen in Brussel en Wallonië,  meer mogelijkheden voor de toekenning van sociale huisvesting of een studiebeurs in Vlaanderen, enz. Overleg met de verschillende partners gebeurt over het algemeen bilateraal, waarbij elke partner zijn noden te kennen geeft en laat weten over welke middelen het beschikt om eraan tegemoet te komen. De samenwerking betreft vervolgens in eerste instantie de uitwisseling van gegevens waardoor ofwel het recht automatisch kan worden geopend, ofwel aan de betrokken instelling kan worden medegedeeld dat het recht aan de betrokkene kan worden toegekend.

Voor al deze afgeleide sociale rechten  kan ik geen financiële raming geven. Er wordt immers slechts het kader gecreëerd waarbinnen rechten kunnen ontstaan. De rechten zelf worden door andere sectoren en administraties toegekend. Zij dragen dan ook de kosten die de (al dan niet automatische) toekenning van deze rechten met zich meebrengt.

Om die reden ben ik niet bevoegd om nieuwe rechten te koppelen aan het OMNIO-statuut, dat op zich niet onder mijn bevoegdheid valt.

De door het geachte lid gevraagde gegevens werden haar rechtstreeks meegedeeld. Gelet op de aard ervan worden zij niet gepubliceerd, maar liggen zij ter inzage bij de griffie van de Senaat.