SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
16 septembre 2011 16 september 2011
________________
Question écrite n° 5-3081 Schriftelijke vraag nr. 5-3081

de Peter Van Rompuy (CD&V)
van Peter Van Rompuy (CD&V)

au ministre pour l'Entreprise et la Simplification
aan de minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen
________________
Crédit à la consommation - Obligation de vigilance - Interprétation Consumentenkrediet - " Due dilligence " verplichting - Interpretatie 
________________
crédit à la consommation
encadrement du crédit
remboursement
banque centrale
consumptief krediet
kredietbeperking
aflossing
centrale bank
________ ________
16/9/2011Verzending vraag
3/11/2011Antwoord
16/9/2011Verzending vraag
3/11/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-3081 du 16 septembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-3081 d.d. 16 september 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La loi du 12 juin 1991 relative au crédit à la consommation (LCC) a été profondément réformée à la suite de la mise en œuvre d'une directive européenne et de nombreuses initiatives parlementaires tant à la Chambre qu'au Sénat.

L'article 15 de la LCC prévoit un renforcement de l'obligation de vigilance pour le prêteur et l'intermédiaire de crédit.

Tout d'abord, le premier alinéa de l'article 15 de la LCC dispose que le prêteur et l'intermédiaire de crédit sont tenus de rechercher, dans le cadre des contrats de crédit qu'ils offrent habituellement ou pour lesquels ils interviennent habituellement, le type et le montant du crédit les mieux adaptés, compte tenu de la situation financière du consommateur au moment de la conclusion du contrat et du but du crédit.

Ensuite, le deuxième alinéa de l'article 15 de la LCC dispose que le prêteur ne peut conclure de contrat de crédit que si, compte tenu des informations dont il dispose ou devrait disposer, notamment sur la base de la consultation de la Centrale des crédits aux particuliers, et sur la base des renseignements visés à l'article 10 de la LCC (les renseignements exacts et complets jugés nécessaires afin d'apprécier la situation financière et les facultés de remboursement), il doit raisonnablement estimer que le consommateur sera à même de respecter les obligations découlant du contrat.

Dans la jurisprudence, les avis sont partagés sur la question de savoir comment cette dernière obligation doit être interprétée pour une ouverture de crédit. En effet, lors de la conclusion d'une ouverture de crédit on ne sait pas clairement si et dans quelle mesure l'emprunteur utilisera les fonds mis à sa disposition.

Pour toutes ces raisons, je souhaiterais recevoir une réponse aux questions suivantes :

1) Lors de l'appréciation des facultés de remboursement, le prêteur doit-il partir du principe d'une utilisation maximale par le consommateur dans le cadre d'une ouverture de crédit et ce pour toute la durée du contrat ?

2) Le prêteur doit-il également procéder à une estimation supplémentaire de la capacité du consommateur de pouvoir faire face aux risques liés à cette forme de crédit, comme la flexibilité, les frais, etc ?

 

De wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet (WCK) werd naar aanleiding van de implementatie van een Europese richtlijn en talrijke parlementaire initiatieven in zowel Kamer als Senaat grondig hervormd.

Het artikel 15 WCK voorziet in een versterkte " due dilligence " verplichting voor de kredietgever en de kredietbemiddelaar.

Ten eerste bepaalt het artikel 15, eerste lid, WCK dat de kredietgever en de kredietbemiddelaar verplicht zijn om voor de kredietovereenkomsten die zij gewoonlijk aanbieden of waarvoor zij gewoonlijk bemiddelen, het krediet te zoeken dat qua soort en bedrag het best is aangepast, rekening houdend met de financiële toestand van de consument op het ogenblik van het sluiten van de kredietovereenkomst en met het doel van het krediet.

Daarnaast bepaalt het artikel 15, tweede lid, WCK dat de kredietgever slechts een kredietovereenkomst mag sluiten wanneer hij, gelet op de gegevens waarover hij beschikt of zou moeten beschikken, onder meer op basis van de raadpleging van de Centrale voor kredieten aan particulieren, en op basis van de informatie bedoeld in artikel 10 WCK (de gevraagde juiste en volledige informatie noodzakelijk om de financiële toestand en de terugbetalingsmogelijkheden te beoordelen), redelijkerwijze moet aannemen dat de consument in staat zal zijn de verplichtingen voortvloeiend uit de overeenkomst, na te komen.

In de rechtsleer is men echter verdeeld over de vraag hoe deze laatste verplichting geïnterpreteerd moet worden voor wat betreft een kredietopening. Bij het aangaan van een kredietopening is het immers niet duidelijk of en in welke mate de kredietnemer gebruik zal maken van het hem ter beschikking gestelde fondsen.

Om deze redenen had ik graag een antwoord gekregen op de volgende vragen:

1) Moet de kredietgever bij de beoordeling van de terugbetalingscapaciteiten uitgaan van een maximale opname door de consument in het kader van een kredietopening en dit doorheen de volledige duur van de overeenkomst?

2) Moet de kredietgever hierbij ook een bijkomende inschatting maken met betrekking tot de capaciteit van de consument om om te gaan met de aan deze kredietvorm verbonden risico's, zoals de flexibiliteit, de kosten, enz.?

 
Réponse reçue le 3 novembre 2011 : Antwoord ontvangen op 3 november 2011 :

1. L’article 15 de la loi relative au crédit à la consommation stipule en effet que le prêteur peut uniquement conclure un contrat de crédit “si, compte tenu des informations dont il dispose ou devrait disposer, notamment sur la base de la consultation organisée par l'article 9 de la loi du 10 août 2001 relative à la Centrale des crédits aux particuliers, et sur la base des renseignements visés à l'article 10, il doit raisonnablement estimer que le consommateur sera à même de respecter les obligations découlant du contrat.”.

Le législateur a donc laissé au prêteur la liberté d’analyser et d’interpréter lui-même les informations dont il dispose compte tenu de l’interprétation subjective nécessaire des données qui fondent la décision sur la solvabilité du consommateur et sachant qu’une décision en matière d’octroi de crédit n’est pas le simple résultat d’une cote de crédit.

Il est clair que c’est au prêteur que revient toujours la responsabilité de respecter l’obligation qui vient d’être évoquée. À aucun moment, il ne peut se dérober derrière des lignes directrices ou des interprétations émanant des pouvoirs publics.

2. Le prêteur ou l’intermédiaire de crédit doit rechercher, comme le prévoit l’article 15 de la loi, le type de crédit le mieux adapté en fonction du but du crédit et de la situation financière du consommateur au moment de la conclusion du contrat de crédit. La loi précise à l’article 10 qu’ils doivent demander, à cet effet, tous les renseignements qu’ils jugent nécessaires pour apprécier les engagements financiers du consommateur et ses facultés de remboursement. Le consommateur, de son côté, doit donner au prêteur les informations exactes et complètes qui permettent d’apprécier sa situation financière. Enfin, les prêteurs sont tenus de fournir au consommateur un document d’information pré-contractuelle, détaillé à l’article 11 de la loi, ainsi que des explications adéquates sur le crédit qui peuvent aller dans certaines situations jusqu’à comparer les avantages et les inconvénients de l’ouverture de crédit par rapport aux autres types de crédit. Ce large devoir d’information du prêteur vise précisément à permettre au consommateur de prendre une décision en connaissance de cause sur la conclusion d’un contrat de crédit et de déterminer si le contrat de crédit proposé est adapté à ses besoins et à sa situation financière. Autrement dit, le législateur belge a été attentif au rôle respectif des parties pour garantir un crédit responsable de part et d’autre.

Ajoutons que le coût total du crédit au consommateur - c’est-à-dire l’ensemble des coûts liés au contrat de crédit à charge du consommateur, dont le prêteur à connaissance - figure dans le taux annuel effectif global et que le consommateur n’aura donc aucune surprise en la matière.

1. Artikel 15 van de wet op het consumentenkrediet bepaalt inderdaad dat de kredietgever slechts een kredietovereenkomst mag sluiten “wanneer hij, gelet op de gegevens waarover hij beschikt of zou moeten beschikken, onder meer op basis van de raadpleging geregeld door artikel 9 van de wet van 10 augustus 2001 betreffende de Centrale voor Kredieten aan Particulieren, en op basis van de informatie bedoeld in artikel 10, redelijkerwijze moet aannemen dat de consument in staat zal zijn de verplichtingen voortvloeiend uit de overeenkomst, na te komen”.

De wetgever heeft, gelet op enerzijds de noodzakelijke subjectieve interpretatie van de gegevens die aan de basis liggen van de beslissing inzake de kredietwaardigheid van de consument en, anderzijds, het feit dat een kredietbeslissing niet het pure resultaat is van een creditscoring, dan ook aan de betrokken kredietgever de vrijheid gelaten de gegevens waarover hij beschikt zelf te analyseren en te interpreteren.

Voor alle duidelijkheid: het is en blijft de verantwoordelijkheid van de kredietgever om de zonet aangehaalde verplichting na te leven. Hij kan zich ook op geen enkel moment verschuilen achter richtlijnen of interpretaties van de overheid.

2. De kredietgever of kredietbemiddelaar moet, zoals bepaald in artikel 15 van de wet, nagaan welk type krediet het meest geschikt is voor de consument naar gelang het doel van het krediet en de financiële situatie van de consument op het ogenblik waarop het contract afgesloten wordt. De wet bepaalt in zijn artikel 10 dat de kredietgever of -bemiddelaar alle informatie moet opvragen die hij nuttig acht om de financiële verbintenissen van de consument en zijn terugbetalingscapaciteit in te schatten. Van zijn kant moet de consument de kredietgever de nodige correcte en volledige informatie verschaffen om dit te doen. Tenslotte moeten de kredietgevers de consument een precontractueel informatiedocument, zoals omschreven in artikel 11 van de wet, en aangepaste uitleg over het krediet, die in sommige gevallen kan gaan tot een vergelijking van de voor- en nadelen van het krediet ten opzichte van andere krediettypes, bezorgen. Deze brede informatieplicht van de kredietgever heeft precies tot doel de consument toe te laten een beslissing met kennis van zaken te nemen wat betreft het afsluiten van een kredietcontract en na te gaan of het aangeboden kredietcontract aangepast is aan zijn noden en aan zijn financiële situatie. De Belgische wetgever heeft met andere woorden veel aandacht gehad voor de respectievelijke rol van de partijen om van beide kanten een verantwoordelijk krediet te waarborgen.

Daarbij dient nog opgemerkt te worden dat de totale kosten van het krediet voor de consument, dit is alle kosten die de consument moet betalen in verband met de kredietovereenkomst en die de kredietgever bekend zijn, in het jaarlijkse kostenpercentage zijn opgenomen en de consument dus op dat vlak niet voor verrassingen zal komen te staan.