SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
20 juillet 2011 20 juli 2011
________________
Question écrite n° 5-2821 Schriftelijke vraag nr. 5-2821

de Bart Tommelein (Open Vld)

van Bart Tommelein (Open Vld)

au ministre pour l'Entreprise et la Simplification

aan de minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen
________________
Sabam - Gravure à compte d'auteur - Droits d'auteur Sabam - Persen van eigen werk - Auteursrechten 
________________
profession artistique
musique
support enregistré
droit d'auteur
beroep in de kunst
muziek
voorbespeelde beeld- of geluidsdrager
auteursrecht
________ ________
20/7/2011Verzending vraag
12/9/2011Antwoord
20/7/2011Verzending vraag
12/9/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-2821 du 20 juillet 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2821 d.d. 20 juli 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Avant qu'un artiste puisse éditer sa musique sur un cd ou un vinyl, il ou elle doit remplir certaines obligations. C'est une situation kafkaïenne qui s'apparente davantage à une forme de monopole. Partant d'un cd en gestion propre, lorsque celui-ci est distribué dans le commerce et que des singles sont diffusés à la radio, il est de toute façon indiqué de s'affilier à une société de gestion.

Dans ce cas, l'artiste doit payer des droits à la Sabam, même lorsqu'il est l'auteur de toutes les compositions. Une usine de pressage ne peut pas commencer la gravure tant que la Sabam n'a pas donné les autorisations nécessaires. Celles-ci ne sont données qu'après que l'artiste a introduit la demande de reproduction et payé les droits de reproduction mécaniques.

Ces droits de reproduction sont assez élévés, ce qui, pour des artistes débutants, constitue un seuil supplémentaire pour produire effectivement de la musique. En tant qu'auteur ou compositeur, on est remboursé de la plus grosse partie de l'argent l'année suivante, amputée évidemment de la commission due à la Sabam (normalement 16 %) et de la TVA (6 %). Cette mesure est dépassée.

Je souhaiterais obtenir une réponse aux questions suivantes :

1) Le ministre est-il d'accord avec moi pour dire que la procédure ci-dessus est plutôt absurde s'il s'agit d'un artiste qui est également l'auteur des compositions étant donné qu'il ou elle se paie lui-même, mais qu'il doit quand même attendre un an pour retoucher son argent, duquel des commissions seront encore prélevées ? Dans l'affirmative, cette disposition est-elle susceptible de modifications ? Si oui, lesquelles ? Dans la négative, peut-il expliquer sa position en détail ?

2) Le ministre ne trouve-t-il pas absurde qu'un artiste débutant doive d'abord demander une autorisation à la Sabam pour pouvoir diffuser sa propre musique? Ne pourrait-on simplifier cette procédure ? Cela ne s'apparente-t-il pas à une forme de monopole étant donné que l'artiste, surtout s'il débute, veut peut-être justement distribuer une production libre et exempte de droits pour promouvoir son propre travail ? Peut-il expliquer ce point en détail ?

 

Alvorens een artiest zijn muziek op CD kan uitbrengen of op vinyl moet hij of zij enkele verplichtingen vervullen die eerder kafkaiaans overkomen en neigen naar de vorming van een monopolie. Als men uitgaat van een CD in eigen beheer, die commercieel verspreid wordt en waarvan er singles naar de radio gaan, is het sowieso aangewezen om je aan te sluiten bij een beheersvennootschap.

In dat geval moet de artiest wel degelijk retributies aan Sabam betalen, ook als hij zelf auteur is van alle composities. Een perserij mag pas beginnen persen als ze van Sabam de nodige toelating heeft gekregen. Die krijgt ze pas als de artiest de aanvraag tot reproductie hebt gedaan en de mechanische reproductierechten heeft betaald.

Deze reproductierechten lopen op, wat voor beginnende artiesten een bijkomende drempel is om over te gaan tot het effectief produceren van muziek. Het jaar erop jaar als auteur of componist het grootste deel van dat geld terug, uiteraard zonder de commissie die Sabam voor zichzelf houdt (normaal gezien 16 %) en de belasting over de toegevoegde waarde (BTW) (6 %). Deze maatregel schiet me dunkt zijn doel voorbij.

Graag had ik een antwoord gekregen op de volgende vragen:

1) Is de geachte minister het met me eens dat de hierboven geschetste procedure eerder absurd is indien de artiest ook auteur is van de composities, gezien hij of zij eigenlijk gewoon zichzelf betaald doch een jaar moet wachten op zijn geld en er bovendien commissies worden op verrekend? Zo ja, kan hij toelichten of deze bepaling vatbaar is voor aanpassingen? Zo ja, dewelke? Zo neen, kan dit uitvoerig worden toegelicht?

2) Vindt de geachte minister niet dat het redelijk absurd is voor een startende artiest, dat deze eerst aan Sabam een toestemming moet vragen om zijn eigen muziek te verspreiden? Kan dit niet worden vereenvoudigd en neigt dit niet naar de vorming van een monopolie, daar de artiest zeker als hij of zij beginnend is misschien juist ter promotie een vrije en rechtenvrije productie wil verspreiden om zijn of haar werk te promoten? Kan hij dit uitvoerig toelichten?

 
Réponse reçue le 12 septembre 2011 : Antwoord ontvangen op 12 september 2011 :
  1. Les droits d’auteur et les droits voisins sont très importants pour les créateurs et les artistes. Le rôle des sociétés de gestion, comme la Sabam, consiste à ce que, lorsque des œuvres et des prestations protégées sont exploitées, une rémunération soit directement versée auprès des auteurs et titulaires de droits concernés. Sans les sociétés de gestion, il serait très difficile, en pratique, pour plusieurs formes d’exploitation de rémunérer les ayants droit. Pour une émission de radiodiffusion, une émission de télévision ou la diffusion de musique dans les restaurants et cafés par exemple, il sera souvent impossible en pratique pour l’utilisateur de préalablement contacter tous les ayants droit et leur demander leur autorisation.

    Cependant, un auteur ou un titulaire de droits voisins n’est pas obligé de s’affilier à une société de gestion. Il peut gérer lui-même ses droits ou les laisser (partiellement) gérer par une société de gestion (voir infra 2.). L’article 3 de la loi relative au droit d’auteur et aux droits voisins autorise en effet l’auteur à céder tout ou certains de ses droits patrimoniaux, de même qu’une ou plusieurs modes d’exploitations, sans que cette cession implique la cession automatique d’autres droits ou modes d’exploitation.

    Les sociétés de gestion jouent un rôle important dans la rémunération effective des titulaires de droits. La gestion et la répartition des droits est un processus complexe. L’initiative a été prise, avec les lois des 10 et 11 décembre 2009, d’améliorer et d’affiner la réglementation existante sur le contrôle des sociétés de gestion.

    Préalablement au versement des droits perçus aux titulaires de droits, ces droits restent un certain temps dans la société de gestion des droits. C’est toutefois normal et cela découle de la nature même du processus de répartition. En effet, avant que les droits perçus ne puissent être payés aux ayants droit, il faut déterminer avec un degré suffisant de certitude et de précision, sur la base de sources de données diverses (listes de lecture, échantillons, données des utilisateurs, …) quel montant revient à quel ayant droit. Il est cependant anormal que le délai écoulé dure trop longtemps, la société de gestion des droits ne remplissant ainsi plus convenablement sa mission de base, à savoir la perception et la répartition de droits pour le compte de différents titulaires de droits dans un délai raisonnable.

    Il importe donc de veiller à ce que l’argent ne soit pas « thésaurisé » au sein de la société de gestion des droits et que le délai entre la perception et le paiement au titulaire de droits ne soit pas trop long. A cet égard, l’article 66, § 2, de la loi relative au droit d’auteur, tel que modifié par la loi du 10 décembre 2009, stipule que les sociétés de gestion des droits doivent prendre les mesures nécessaires afin de répartir les droits qu’elles perçoivent dans un délai de vingt-quatre mois suivant leur perception. En outre, il convient d’indiquer dans le rapport annuel les droits qui n’ont pas été répartis dans le délai de vingt-quatre mois à partir de leur perception, ainsi que les motifs de cette absence de répartition.

  2. Comme indiqué précédemment, un auteur ou un titulaire de droits voisins n’est pas obligé de s’affilier à une société de gestion des droits et peut en outre conférer la gestion partielle de ses droits à une société de gestion. L’article 66 quater, § 1er, de la loi relative au droit d’auteur et aux droits voisins, introduit par la loi du 10 décembre 2009, prévoit que « Nonobstant toute clause contraire, les statuts, règlements ou contrats des sociétés ne peuvent empêcher un ayant droit de confier la gestion des droits afférents à une ou plusieurs catégories d'œuvres ou de prestations de son répertoire à une autre société de son choix, ni d'en assurer lui-même la gestion. ». Si l’artiste est également l’auteur des compositions, rien ne l’empêche de gérer une partie de ses droits. On peut à cet égard penser par exemple à la gestion propre des droits de reproduction mécanique. De cette manière, c’est l’auteur qui donne l’autorisation nécessaire pour les reproductions et l’autorisation ne doit pas être demandée à la société de gestion.

  1. Auteursrechten en naburige rechten zijn zeer belangrijk voor de scheppende kunstenaars en artiesten. De rol van beheersvennootschappen, zoals Sabam, bestaat er in dat wanneer beschermde werken en prestaties geëxploiteerd worden, hiervoor een vergoeding terecht komt bij de betrokken auteurs en rechthebbenden. Zonder beheersvennootschappen zou het voor verschillende exploitatievormen in de praktijk zeer moeilijk zijn om de rechthebbenden te vergoeden. Voor een radio-uitzending, tv-uitzending of het spelen van muziek in restaurants en cafés bijvoorbeeld, zal het voor de gebruiker in de praktijk vaak onmogelijk zijn om alle rechthebbenden vooraf te contacteren en hun toestemming te vragen.

    Evenwel is een auteur of naburige rechthebbende niet verplicht om zich bij een beheersvennootschap te laten aansluiten. Hij kan zijn rechten zelf beheren, of ze (gedeeltelijk) laten beheren door een beheersvennootschap (zie infra 2.). Artikel 3 van de betreffende het auteursrecht en de naburige rechten (hierna Auteurswet genoemd) laat immers toe dat de auteur al zijn vermogensrechten of enkele ervan, evenals één of bepaalde exploitatiewijzen, kan overdragen, zonder dat deze overdracht automatisch de overdracht van de andere rechten of exploitatiewijzen met zich meebrengt.

    Beheersvennootschappen spelen een belangrijke rol in het effectief vergoeden van de rechthebbenden. Het innen en verdelen van rechten is een complex proces. Met de wetten van 10 en 11 december 2009 werd het initiatief genomen om de bestaande regeling op de controle van beheersvennootschappen te verbeteren en aan te scherpen.

    Alvorens de geïnde rechten uitbetaald worden aan de rechthebbenden, verblijven zij enige tijd bij de beheersvennootschap. Dit is echter ook normaal en vloeit voort uit de aard van het verdelingsproces. Alvorens de geïnde rechten kunnen uitbetaald worden aan de rechthebbenden, moet immers met een voldoende graad van zekerheid en precisie bepaald worden op basis van allerhande gegevensbronnen (playlists, steekproeven, gegevens van de gebruikers, …) welk bedrag aan elke rechthebbende toekomt. Het is echter niet meer normaal indien die doorlooptermijn te lang duurt, en de beheersvennootschap aldus niet meer haar basistaak, namelijk het innen en verdelen van rechten voor rekening van verschillende rechthebbenden binnen een redelijke termijn, naar behoren vervult.

    Er dient er dus voor gezorgd te worden dat het geld niet “opgepot” wordt binnen de beheersvennootschap, en dat de termijn tussen de inning en de uitbetaling aan de rechthebbende, niet te lang is. In dat opzicht wordt in artikel 66, § 2, van de Auteurswet, zoals gewijzigd door de wet van 10 december 2009, bepaald dat de beheersvennootschappen maatregelen moeten nemen om de rechten die zij innen binnen de vierentwintig maanden na inning te verdelen. Voorts moet in het jaarverslag worden aangegeven welke rechten niet binnen de vierentwintig maanden na hun inning verdeeld werden, en moeten de redenen daarvoor worden aangegeven.

  2. Zoals reeds aangegeven is een auteur of naburige rechthebbende niet verplicht om zich aan te sluiten bij een beheersvennootschap en kan het beheer van de rechten bovendien gedeeltelijk toegekend worden aan een beheersvennootschap. Meer bepaald voorziet artikel 66 quater, § 1, van de Auteurswet, ingevoegd door de wet van 10 december 2009, dat “niettegenstaande ieder andersluidend beding, kunnen de statuten, reglementen of overeenkomsten van de vennootschappen een rechthebbende niet beletten het beheer van de rechten die betrekking hebben op een of meer categorieën van werken of prestaties van zijn repertoire toe te vertrouwen aan een ander vennootschap van zijn keuze of om het beheer zelf uit te oefenen”. Indien de artiest tevens auteur is van de composities, staat niets eraan in de weg om zelf in een deel van het beheer van zijn rechten te voorzien. Hierbij kan men bijvoorbeeld denken aan het eigen beheer van de mechanische reproductierechten. Op die manier geeft de auteur de nodige toestemming voor de reproducties en moet de toelating aan de beheersvennootschap niet gevraagd worden.