SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
12 juillet 2011 12 juli 2011
________________
Question écrite n° 5-2713 Schriftelijke vraag nr. 5-2713

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Affaires pénales - Introduction de la vidéoconférence - Télécomparution - Vidéoconférence dans les établissements pénitentiaires Strafzaken - Invoering van videoconferentie - Televoorgeleiden - Videoconferencing in strafinrichtingen 
________________
procédure pénale
juridiction pénale
vidéocommunication
transfèrement de détenus
strafprocedure
strafrechtspraak
videocommunicatie
overbrenging van gedetineerden
________ ________
12/7/2011Verzending vraag
27/10/2011Antwoord
12/7/2011Verzending vraag
27/10/2011Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-2714
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-2715
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-2714
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-2715
________ ________
Question n° 5-2713 du 12 juillet 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2713 d.d. 12 juli 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La justice néerlandaise et les services de police ont recours à des moyens modernes pour l’audition de suspects et de témoins. Tous les centres de détention pour étrangers et la plupart des prisons ont ainsi été équipés d’appareils permettant la vidéoconférence avec un tribunal.

Les suspects détenus, les étrangers, les témoins et les experts à l’étranger peuvent alors être entendus à distance depuis la salle du tribunal. L’introduction de la « téléaudition » permet une économie considérable. Je fais à cet égard référence à l'extrait suivant d'un rapport d'évaluation de la mise en œuvre de la vidéoconférence aux Pays-Bas : « L'analyse financière fait apparaître, dans le scénario de base, un confortable solde positif de près de 18 millions d'euros en quinze ans (valeur actuelle nette) entre les économies et les coûts, soit un rendement interne de 34 % par an. À partir de 2010, on observe chaque année un solde positif ; pour 2010, les recettes annuelles sont encore inférieures aux coûts annuels. L'effet de retour se fait pleinement sentir après sept ans. » (voir : http://www.google.be/url?sa=t&source=web&cd=4&ved=0CFAQFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.wodc.nl%2Fimages%2F1364_samenvatting_tcm44-102215.pdf&ei=d2P7TZTrMo7sOfDt_fIJ&usg=AFQjCNGK4Yyn0bMAxAGatpmXWA6nxw7bUg).

Ce nouveau système permet de réduire le nombre de personnes à transporter, d’où de réelles économies. Outre un impact positif sur l’environnement, cet élément est particulièrement important pour les transports à risques entre les prisons et les tribunaux. Cette mesure accroît donc avant tout la sécurité.

Le temps d'attente avant les audiences diminue également. Plus spécifiquement, les autorités néerlandaises observent : « Pour accroître l'efficacité de la justice, nous nous employons à introduire la vidéoconférence. Cela permet d'auditionner à distance (« téléaudition ») des suspects, des étrangers, des témoins et des experts grâce à une liaison audio et vidéo directe. Le système génère une économie sur les coûts de transport et de voyage, contribue à la sécurité des détenus et raccourcit les temps d'attente avant les audiences. La vidéoconférence peut être mise en œuvre pour de simples audiences standard dans des affaires pénales, des affaires relevant du droit des étrangers, du droit civil et dans des affaires internationales.

La police utilise elle aussi déjà la vidéoconférence pour la comparution d'un suspect devant le substitut du procureur ; on parle alors de « télécomparution ».

En divers endroits, les autorités ont aménagé des espaces de vidéoconférence. Selon le ministère, il est parfaitement possible d’utiliser aussi des webcams, surtout à l’étranger.

Je sais que la vidéoconférence peut déjà être utilisée dans des affaires de délits de mœurs à l'encontre de mineurs mais la proposition en question va plus loin.

Je souhaiterais obtenir une réponse aux questions suivantes.

1) Comment réagissez-vous à cette étude ? Estimez-vous possible d’instaurer la télécomparution dans notre pays ? Dans la négative, pouvez-vous expliquer en détail quels sont les aspects positifs et négatifs de la télécomparution ainsi que la raison pour laquelle les aspects négatifs prévalent ? Dans l’affirmative, pouvez-vous préciser quand la télécomparution pourrait être instaurée ?

2) Quelle est votre réaction face aux économies de l'ordre de 18 millions d'euros en 15 ans ? Cet effet constitue-t-il à vos yeux un argument supplémentaire ? Si non, pouvez-vous expliquer pourquoi ?

3) Des projets pilotes de télécomparution ont-ils déjà été développés dans notre pays ? Dans la négative, êtes-vous disposé à lancer de tels projets dans notre pays ? Dans l’affirmative, quels en ont été les résultats ?

4) L'instauration de la « télécomparution » et de la vidéoconférence a-t-elle déjà été étudiée avec les travailleurs sociaux de notre pays ? Si oui, pouvez-vous me donner des explications détaillées et me communiquer les résultats ? Si non, pourquoi vu les nombreux avantages en termes d'efficacité de la justice, de raccourcissement des temps d'attente avant les audiences, d'incidence sur l'environnement, de réduction du risque d'évasion, etc. ?

5) Quel est le coût annuel des transports de détenus, compte tenu de l'achat et de l'entretien du matériel roulant, des escortes policières et du personnel d'accompagnement ? Combien d'heures/hommes ces transports représentent-ils sur une base annuelle ? Si vous ne disposez pas de chiffres précis, je me contenterai d'une estimation.

 

De Nederlandse Justitie en het politiewezen grijpen naar moderne middelen voor het verhoren van verdachten en getuigen. Zo werden alle detentiecentra voor vreemdelingen en de meeste gevangenissen uitgerust met apparatuur die videoconferentie met een rechtbank mogelijk maakt.

Gedetineerde verdachten, vreemdelingen, getuigen en deskundigen in het buitenland zijn dan op afstand te verhoren vanuit de rechtszaal. De invoering van het " telehoren '" levert een aanzienlijke besparing. Ik verwijs naar volgende passage van een evaluatieonderzoek van de implementatie van videoconferencing in Nederland: " Uit de financiële analyse komt voor het basisscenario een robuust batig saldo van besparingen en kosten naar voren van bijna 18 miljoen euro over vijftien jaar (netto contante waarde), een intern rendement van 34 % per jaar. Vanaf 2010 is er jaarlijks een positief saldo, voor 2010 wegen de jaarlijkse opbrengsten nog niet op tegen de jaarlijkse kosten. De totale terugverdientijd is zeven jaar. " (cf. http://www.google.be/url?sa=t&source=web&cd=4&ved=0CFAQFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.wodc.nl%2Fimages%2F1364_samenvatting_tcm44-102215.pdf&ei=d2P7TZTrMo7sOfDt_fIJ&usg=AFQjCNGK4Yyn0bMAxAGatpmXWA6nxw7bUg.).

Door het nieuwe systeem hoeven minder mensen te worden vervoerd, en dat levert een aanzienlijke kostenbesparing op. Naast een positieve impact voor het milieu is het vooral belangrijk wat betreft de risicovolle transporten tussen de gevangenissen en de rechtbanken. Deze maatregel komt dus vooral de veiligheid ten goede.

Ook de wachttijden voor de zittingen neemt af. Meer specifiek stelt de Nederlandse overheid het als volgt: " Om de efficiëntie van de rechtsgang te vergroten, wordt gewerkt aan de invoering van videoconferentie. Hierdoor wordt het mogelijk om verdachten, vreemdelingen, getuigen en deskundigen op afstand te horen (telehoren) via een directe beeld- en geluidsverbinding. Dit levert een besparing op in vervoer- en reiskosten, draagt bij aan de veiligheid van gedetineerden en resulteert in kortere wachttijden voor terechtzittingen. Videoconferentie is inzetbaar bij eenvoudige standaardzittingen in het strafrecht, vreemdelingenrecht, civiel recht en internationale zaken. "

Ook de politie gebruikt heden reeds videoconferentie bij het voorgeleiden van een verdachte aan de hulpofficier van Justitie, het zogenaamde " televoorgeleiden ".

Op diverse locaties heeft de overheid specifieke ruimtes ingericht. Ook webcams kunnen volgens het ministerie prima worden gebruikt, vooral in het buitenland.

Ik weet dat videoconferenties reeds gebruikt kunnen worden bij zedenmisdrijven jegens minderjarigen, doch hier gaat het voorstel verder.

Graag had ik dan ook een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoe reageert u op dit onderzoek? Kan u aangeven in hoeverre " televoorgeleiden " ook in ons land een optie kan zijn? Zo neen, kan u uitvoerig aangeven welke de positieve en welke de negatieve punten zijn van het " televoorgeleiden " en waarom de negatieve punten uiteindelijk de doorslag geven? Zo ja, kan u aangeven wanneer dit zou worden doorgevoerd?

2) Hoe reageert u op het netto besparingseffect van ongeveer 18 miljoen euro op vijtien jaar? Vindt u dit een bijkomend argument? Zo neen, kan u aangeven waarom niet?

3) Werden er in ons land reeds proefprojecten inzake " televoorgeleiden " opgezet? Zo neen, bent u bereid proefprojecten op te zetten in ons land? Zo ja, wat waren hiervan de resultaten?

4) Werd het opzetten van " televoorgeleiden " en videoconferenties met hulpverleners en integratiewerkers hier reeds onderzocht? Zo ja, kan dit uitvoerig worden toegelicht en wat waren hiervan de resultaten? Zo neen, waarom niet, gezien de vele voordelen wat betreft een efficiëntere rechtsgang, het verkorten van de wachttijden bij zittingen, de milieueffecten, het reduceren van het ontsnappingsgevaar, …?

5) Kan u aangeven hoeveel de kostprijs berdaagt van de gevangenistransporten op jaarbasis rekening houdend met de aankoop en het onderhoud van het rollend materieel, de escortes van de politie en het begeleidend personeel? Kan u aangeven hoeveel manuren hier op jaarbasis aan wordt besteed? Een benaderende schatting volstaat indien u niet over exacte cijfers beschikt.

 
Réponse reçue le 27 octobre 2011 : Antwoord ontvangen op 27 oktober 2011 :

1) Comme je l'ai déjà indiqué précédemment dans des réponses à des questions parlementaires, je suis partisan de l'utilisation du système de vidéoconférence. Je renvoie au projet-pilote lancé par mon prédécesseur, Jo Vandeurzen, qui a fait l'objet d'une évaluation favorable. Dans le cadre de ce projet, la Cour d'appel d'Anvers examine des affaires par vidéoconférence depuis le tribunal de Hasselt. Ce projet montre non seulement que le système est utilisable et peut être étendu à d'autres provinces, mais également que l'usage de la vidéoconférence en matière pénale doit être envisagé devant la chambre du conseil, devant la chambre des mises en accusation, dans les institutions pour jeunes et dans le cadre de commissions rogatoires. Pour l'instant, il n'existe aucune base légale permettant d'organiser une vidéoconférence dans de tels contextes. Des projets-pilotes menés plus tôt dans les prisons de Charleroi et de Louvain offraient à des inculpés de participer, moyennant leur accord préalable, à une vidéoconférence dans le cadre du contrôle de la détention préventive par la chambre du conseil. La chambre des mises en accusation près la Cour d'appel de Mons a toutefois rendu un arrêt, le 10 avril 2003, aux termes duquel la comparution par vidéoconférence du détenu devant la chambre du conseil était jugée illégale. Le projet-pilote a été suspendu à la suite de cet arrêt. Étant donné l'important effet d'économie et la réduction du risque pour la sécurité inhérent au transport quotidien de détenus, je considère qu'il faut poursuivre l'examen des possibilités d'utilisation de vidéoconférences en matière pénale. A l'issue de cela, les initiatives nécessaires pourront être prises en vue de leur mise en œuvre.

2, 3 et 4) A cet égard, je peux renvoyer à ma réponse sous 1).

5) Il est impossible de calculer le coût des transports de prisonniers.

Les transports de prisonniers sont effectués par la police locale et la police fédérale, sous la responsabilité opérationnelle de celles-ci et avec l'aide du corps de sécurité et des chauffeurs des établissements pénitentiaires. Pour les véhicules, il est fait usage de fourgons cellulaires mais la police doit en outre prévoir des véhicules de police pour les escortes. Il est parfois également fait appel à des taxis.

Chaque instance travaille avec un budget qui lui est alloué en propre. Étant donné les innombrables missions confiées aux diverses instances et la complexité du calcul notamment des heures prestées par le personnel, des moyens mis en œuvre, ainsi que de l'usure et de l'entretien du matériel (véhicules, ...), aucune instance ne tient de statistiques globales sur le coût du transport de prisonniers.

1) Zoals ik reeds eerder in het antwoord op parlementaire vragen heb te kennen gegeven ben ik voorstander van het gebruik van het systeem van videoconferentie. Ik verwijs naar het gunstig geëvalueerde proefproject, dat door mijn voorganger de heer Jo Vandeurzen is opgestart, waardoor in het Hof van Beroep te Antwerpen zaken via videoconferentie vanuit de rechtbank in Hasselt worden behandeld. Niet enkel toont dit project aan dat het systeem bruikbaar is en naar andere provincies kan worden uitgebreid, maar ook dat het gebruik van videoconferentie in strafzaken, voor de raadkamer, de kamer van inbeschuldigingstelling, jeugdinstellingen en rogatoire commissies, moet worden overwogen. Vooralsnog bestaat er geen wettelijke grondslag om in die gevallen een videoconferentie te organiseren. Er zijn eerder proefprojecten geweest in de gevangenissen van Charleroi en Leuven, waarbij verdachten met hun toestemming konden deelnemen aan een videoconferentie bij de controle op de voorlopige hechtenis door de raadkamer. De kamer van inbeschuldigingstelling bij het Hof van Beroep te Bergen heeft op 10 april 2003 evenwel een arrest geveld waarin geoordeeld werd dat de verschijning van de gedetineerde voor de raadkamer via videoconferentie onwettig was. Het proefproject werd tengevolge hiervan opgeschort. Gelet op het belangrijk kostenbesparend effect en de beperking van het veiligheidsrisico bij de dagelijkse transporten van gevangenen, ben ik van oordeel dat de mogelijkheden voor het gebruik van videoconferenties in strafzaken verder moeten worden onderzocht. Hierna kunnen de nodige initiatieven worden genomen met het oog op de realisatie hiervan.

2, 3 en 4) Hierbij kan ik verwijzen naar mijn antwoord onder 1.

5) Het is onmogelijk om de kostprijs te berekenen van de gevangenistransporten.

De gevangenistransporten worden uitgevoerd door en onder de operationele verantwoordelijkheid van de lokale en federale politie met de hulp van het Veiligheidskorps en chauffeurs van de penitentiaire inrichtingen. Voor de voertuigen worden celwagens voorzien maar moet de politie eveneens politievoertuigen voorzien voor de escortes. Soms worden ook taxi's ingezet.

Elke instantie werkt met een eigen toegewezen budget. Gezien de verschillende instanties een veelheid aan opdrachten hebben en gelet op de complexiteit van de berekening van onder andere personeelsuren, inzet van middelen en slijtage en onderhoud van het materieel ( onder andere voertuigen) verzamelt geen enkele instantie globale statistieken voor de kosten van de gevangenistransporten.