SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
6 avril 2011 6 april 2011
________________
Question écrite n° 5-2000 Schriftelijke vraag nr. 5-2000

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Tribunal de commerce de Bruxelles - Nombre d'affaires traitées - Charge de travail - Répartition entre les arrondissements Rechtbank van koophandel van Brussel - Aantal behandelde zaken - Werkdruk - Verdeling tussen de arrondissementen 
________________
juridiction commerciale
arriéré judiciaire
Région de Bruxelles-Capitale
commerciële rechtspraak
gerechtelijke achterstand
Hoofdstedelijk Gewest Brussels
________ ________
6/4/2011Verzending vraag
1/12/2011Antwoord
6/4/2011Verzending vraag
1/12/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-2000 du 6 avril 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2000 d.d. 6 april 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

J'avais déjà interrogé naguère le ministre sur les importants problèmes que l'on m'avait signalés à propos du tribunal de commerce de Bruxelles. Le ministre avait alors évoqué la nécessité d'une évaluation de la charge de travail.

J'ai quelques questions à poser à ce sujet :

1) Combien d'affaires étaient-elles pendantes au tribunal de commerce de Bruxelles dans les années 2006, 2007, 2008, 2009 et 2010 ?

2) Quelles sont les prévisions concernant la charge de travail de ce tribunal pour 2011 ?

3) Quelle charge de travail l'ensemble des affaires commerciales traitées dans notre pays représentait-elle dans les années 2006, 2007, 2008, 2009 et 2010 ?

4) Le ministre est-il au courant que des sièges sociaux d'entreprises sont délibérément transférés dans l'arrondissement judiciaire de Bruxelles afin de se soustraire à un traitement correct de la procédure judiciaire en cas de faillite ?

5) Le nombre de juges consulaires est-il correctement réparti entre les différents arrondissements ? Comment le ministre juge-t-il la répartition de la charge de travail entre les arrondissements ?

 

Al eerder werd ik gewezen op grote problemen in de rechtbank van koophandel te Brussel. Ik ondervroeg de geachte minister daar reeds over. Hij verwees me naar een noodzakelijke meting van de werklast.

Ik heb hierbij enkele vragen:

1) Hoeveel zaken waren er aanhangig in de rechtbank van koophandel te Brussel in de jaren 2006, 2007, 2008, 2009 en 2010?

2) Wat zijn voor deze rechtbank de vooruitzichten qua werklast voor 2011?

3) Wat was de werklast voor alle handelszaken in ons land in de jaren 2006, 2007, 2008, 2009 en 2010?

4) Is de geachte minister op de hoogte van het bewust verplaatsen van maatschappelijke zetels van bedrijven naar het gerechtelijk arrondissement Brussel om zo te ontsnappen aan een correcte behandeling van de gerechtelijke procedure bij faillissement?

5) Is het aantal rechters in handelszaken op een correcte wijze verdeeld tussen de verschillende arrondissementen? Hoe beoordeelt hij de verdeling van de werkdruk over de arrondissementen?

 
Réponse reçue le 1 décembre 2011 : Antwoord ontvangen op 1 december 2011 :

1. Pour les chiffres du tribunal de commerce de Bruxelles demandés à la question 1, je vous renvoie aux statistiques annuelles des cours et tribunaux, que vous pouvez trouver sur le site Internet du Service public fédéral (SPF) Justice.

2. Les services du Service public fédéral Justice et du Bureau permanent Statistiques et Mesure de la charge de travail ne disposent pas encore de chiffres relatifs à 2011. Il est par conséquent difficile de faire des prévisions pour 2011.

3. Pour les chiffres concrets de la charge de travail que représente l'ensemble des affaires commerciales, je vous renvoie à la brochure «justice en chiffres», que vous pouvez trouver sur le site internet du SPF Justice.

Les années 2004 et 2006 ont été caractérisées par un pic du nombre des affaires clôturées : par rapport à l'année 2000, 46 % d'affaires de plus ont été clôturées en 2006. À partir de 2004, le nombre de nouvelles affaires a baissé et a atteint le niveau le plus bas en 2007.

Depuis lors, le nombre d'affaires clôturées et le nombre de nouvelles affaires se rapprochent à nouveau, mais le nombre d'affaires clôturées reste toujours un peu plus élevé.

4. Le transfert délibéré de sièges sociaux d'entreprises dans l'arrondissement judiciaire de Bruxelles est un phénomène observé depuis assez longtemps déjà.

Il s'agit généralement de sociétés qui avaient été créées dans un autre arrondissement et qui y développent leurs activités. Au moment où la firme se trouve en état de faillite virtuelle, le siège social est transféré vers une adresse postale à Bruxelles.

L'objectif d'un tel transfert de siège est d'essayer de reporter une faillite inévitable de facto. En effet, les créanciers doivent de nouveau essayer d'exécuter leur titre exécutoire, les dossiers fiscaux de la firme doivent être transmis au nouveau service fiscal territorialement compétent et le dossier de dépistage doit aussi être envoyé au nouveau tribunal de commerce.

Étant donné qu'un nombre important de sociétés sont établies à Bruxelles en raison de son statut de capitale et de centre économique de la Belgique, le choix se porte souvent sur Bruxelles pour y «fourguer» de telles firmes.

Plusieurs initiatives législatives avaient déjà été prises par le passé afin de lutter contre cette pratique. Ainsi, l'article 631 du Code judiciaire, inséré par la loi sur les faillites de 1997, dispose que le tribunal de commerce de l'avant-dernier siège demeure encore compétent pendant un an après le changement de siège social pour prononcer la faillite. L'expérience nous apprend toutefois que le demandeur de la faillite choisit encore souvent le tribunal compétent pour le dernier siège qui a été publié, in casu Bruxelles.

Par ailleurs, les articles 24 à 25bis de la loi du 16 janvier 2003 (loi portant création d'une BCE) disposent que le service de gestion de la Banque-Carrefour des Entreprises peut, dans certains cas, procéder à une radiation des adresses fictives des sociétés. Cette disposition est toutefois encore trop peu connue.

Le parquet de Bruxelles engagera aussi des poursuites pénales en cas de siège fictif reposant sur un faux en écritures (faux acte de déplacement de siège), une organisation frauduleuse d'insolvabilité et sur l'omission de faire aveu de faillite dans les délais dans l'intention de retarder la déclaration de faillite.

S'il s'avère que l'exploitant de l'adresse postale a sciemment collaboré à la «construction mouroir», le parquet de Bruxelles engagera également des poursuites à son encontre.

5. Les présidents de tous les tribunaux de commerce ont été interrogés sur leurs besoins réels à l'occasion de la loi du 13 avril 2005, qui a étendu le nombre de juges consulaires. En outre, les besoins particuliers de Anvers et Bruxelles ont été pris en considération. Il va de soi que la répartition se déroule de façon correcte.

La mesure de la charge de travail du siège devra établir les besoins pour l'avenir.

Cette mesure de la charge de travail a actuellement lieu dans les cours d'appel. Elle a pris un retard considérable, que je déplore. À présent que l'analyse des universités a démontré que la méthode est scientifique et que des améliorations ont été apportées, la mesure de la charge de travail a toutefois repris.

En attendant que la mesure de la charge de travail débute réellement dans les tribunaux de commerce, des initiatives sont en tout cas déjà prises en préparation à la mesure de la charge de travail qui s'y déroulera.

1. Voor de cijfers van de Brusselse rechtbank van koophandel uit vraag 1 verwijs ik u naar de jaarlijkse statistieken van de hoven en de rechtbanken die u kan vinden op de website van de Federale Overheidsdienst (FOD) Justitie.

2. De diensten van de Federale overheidsdienst Justitie en van het Vast Bureau voor Statistiek en Werklastmeting hebben nog geen cijfers ter hunner beschikking met betrekking tot 2011. Het is derhalve moeilijk om een voorspelling te maken voor 2011.

3. Voor de concrete cijfers van de werklast voor alle handelszaken in ons land verwijs ik u naar de brochure ‘justitie in cijfers’ die u kan terugvinden op de website van de FOD Justitie.

In 2004 en 2006 was er een piek in het aantal afgehandelde zaken en vanaf 2004 een daling van het aantal nieuwe zaken. In 2006 werden 46 % meer zaken in de output gebracht dan in het jaar 2000. In 2007 kende men een laagterecord qua nieuwe zaken.

Sindsdien groeien het aantal afgehandelde en nieuwe zaken terug naar elkaar toe, zij het dat het aantal afgehandelde zaken nog altijd iets hoger blijft.

4. Het bewust verplaatsen van maatschappelijke zetels van bedrijven naar het gerechtelijk arrondissement Brussel is een fenomeen dat al gedurende geruime tijd wordt vastgesteld.

Het gaat veelal om vennootschappen die in een ander arrondissement werden opgericht en aldaar hun activiteiten ontplooien. Op het ogenblik dat de firma virtueel failliet is, wordt de maatschappelijke zetel verplaatst naar een postbusadres in Brussel.

Door dergelijke zetelverplaatsing wordt getracht om een faillissement dat de facto onafwendbaar is, uit te stellen. Schuldeisers moeten immers opnieuw hun uitvoerbare titel proberen uit te voeren, de fiscale dossiers van de firma moeten aan de nieuwe territoriaal bevoegde belastingdienst worden overgezonden en het depistagedossier moet eveneens naar de nieuwe rechtbank van koophandel worden gestuurd.

Aangezien in Brussel als hoofdstad en economisch centrum van België een belangrijk aantal vennootschappen zijn gevestigd, wordt vaak voor Brussel gekozen om dergelijke firma’s te “dumpen”.

Diverse wetgevende initiatieven werden in het verleden al genomen om deze praktijk tegen te gaan. Zo bepaalt artikel 631 van het gerechtelijk wetboek, ingevoegd door de faillissementswet van 1997, dat de rechtbank van koophandel van de voorlaatste zetel gedurende één jaar na de zetelverplaatsing alsnog bevoegd blijft om het faillissement uit te spreken. De ervaring leert evenwel dat de eiser in faillissement nog vaak kiest voor de rechtbank die bevoegd is voor de laatst gepubliceerde zetel, in casu Brussel.

Tevens bepalen de artikelen 24 tot 25bis van de Wet van 16 januari 2003 (KBO-Wet) dat de beheersdienst van de Kruispuntbank van Ondernemingen in bepaalde gevallen kan overgaan tot doorhaling van fictieve adressen van vennootschappen. Deze bepaling is echter nog onvoldoende gekend.

Het parket van Brussel zal ook strafrechtelijk vervolgen in geval van een fictieve zetel op basis van valsheid in geschriften (valse akte tot zetelverplaatsing), bedrieglijke bewerking van onvermogen en het nalaten tijdig aangifte te doen van faillissement met het oogmerk de faillietverklaring uit te stellen.

Indien blijkt dat de uitbater van het postbusadres bewust heeft meegewerkt aan de sterfhuisconstructie, zal het parket van Brussel deze laatste eveneens mee vervolgen.

5. Bij de wet van 13 april 2005 die het aantal rechters in handelszaken uitbreidde, waren de voorzitters van alle rechtbanken van koophandel bevraagd naar hun reële noden. Bovendien was er rekening gehouden met de bijzondere noden van Antwerpen en Brussel. Uiteraard gebeurt de verdeling op een correcte wijze.

Voor de toekomst moet de werklastmeting van de zetel de noden in kaart brengen.

Momenteel loopt de werklastmeting in de hoven van beroep. Die heeft een behoorlijke vertraging opgelopen, waarover ik ongelukkig ben. Maar nu de analyse van de universiteiten uitwijst dat de methode wetenschappelijk is en verbeteringen zijn aangebracht, is de werklastmeting hervat.

In afwachting dat de werklastmeting daadwerkelijk van start gaat in de rechtbanken van koophandel, worden er alvast initiatieven genomen ter voorbereiding van de werklastmeting aldaar.