Nog steeds worden meer dan de helft van de boetes die worden opgelegd door de rechter niet betaald. Het Rekenhof had reeds in 2000 en 2007 de alarmklok geluid over de gebrekkige aanpak van het innen van penale boetes. Maar uit de audit van 2013 blijkt dat daar niet of nauwelijks rekening mee werd gehouden.

Het is vooreerst belangrijk dat de problemen duidelijk in kaart worden gebracht. In 2009 werd 64 procent van de door de rechter opgelegde boetes niet betaald. In Wallonië ging het om 72 procent en in Vlaanderen om 44 procent. Nu worden door het Rekenhof (gedeeltelijke) cijfers naar voren geschoven waaruit een invorderingspercentage blijkt van amper 27 procent van de politiestraffen en 14 procent van de correctionele. Om na te gaan of de situatie sindsdien overal erger is geworden, zouden we over de volledige cijfers van 2012 en 2011 moeten beschikken per gewest.

Een deel van het probleem van niet-inning van boetes ligt natuurlijk bij Justitie. Maar ook Financiën is ernstig in gebreke gebleven. Dat werd gedeeltelijk veroorzaakt door het falen van het informaticasysteem Stimer, een project van de FOD Financiën, waarover echter geen overleg was gepleegd met de FOD Justitie of met de diensten van Justitie die zich bezighouden met boetes en vervangende straffen. Dit is trouwens een kritiek die in de audits van het Rekenhof steeds terugkomt: een volkomen gebrek aan coördinatie tussen Justitie en Financiën.

Financiën heeft met Stimer klaarblijkelijk een zieke, dure kat in een zak heeft gekocht. Er werd een systeem ingevoerd, dat nog onvoldoende getest en onvolledig was, en waarvan sommige onmisbare onderdelen zelfs nog niet ontwikkeld waren. Ook vóór er sprake was van Stimer, bestond er natuurlijk al een systeem voor de inning van penale boetes. Het lijkt logisch dat men het oude systeem in gebruik houdt tot het nieuwe operationeel is, en dat men overgangsmaatregelen voorziet. Maar die zijn er niet of nauwelijks geweest.

Daarnaast somt het Rekenhof een groot aantal tekortkomingen op bij de administratie Niet-Fiscale Invordering. Sommige problemen werden veroorzaakt door absurditeiten in de Privacywetgeving, maar andere zijn uitsluitend het gevolg van interne inertie bij Financiën. Of is het onbekwaamheid?

Het is sinds 2007 (!) juridisch mogelijk om de ontvangers gebruik te laten maken van het vereenvoudigd beslag. Maar door de traagheid van de administratie Niet-Fiscale invorderingen wordt dat nu, zes jaar later, nog steeds niet toegepast.

Dat zijn niet de enige kansen die men laat liggen. Toen het Rekenhof controles uitvoerde in de kantoren Brussel I en II, Luik, Mechelen en Bergen, bleek dat men niet alleen nooit gebruik maakte van het vereenvoudigd beslag, maar dat er ook nooit een beroep was gedaan op een gerechtsdeurwaarder. Er werden slechts zelden verificaties uitgevoerd: soms slechts om de drie jaar, en soms zelfs slechts om de vijftien jaar. Erger nog: sinds de invoering van Stimer werd geen enkele ondervraagde ontvanger nog geverifieerd.

De inspectieverslagen die de kantoren doorsturen, zijn summier en onbruikbaar. Ze laten uitschijnen dat er geen problemen zijn. Intussen weten we wel beter. Na de audit van 2007 had de administratie aangekondigd dat specifieke inspecteurs de penale boeten zouden verifiëren, maar dat werd nooit uitgevoerd.

1) Kan de minister meedelen welk gedeelte van de ingevorderde penale boetes in 2011 en 2012 werd betaald per gewest en indien mogelijk per arrondissement, uitgesplitst naargelang het politiestraffen en correctionele straffen waren? Zijn er degelijke vergelijkingen mogelijk met de jaren voordien? Verloopt de inning beter of juist minder goed? In welke arrondissementen doen zich de grootste problemen voor? Zijn er al cijfers voor 2013?

2) Bestaan er gelijkaardige cijfers per gewest en arrondissement voor de inning van minnelijke schikkingen? In welke mate verschilt de wijze van inning en welke conclusies worden hieruit getrokken?

3) Kunnen de uitgaven die reeds voor Stimer werden gedaan geheel of gedeeltelijk gerecupereerd worden bij de betrokken firma, en zo ja, werd daarvoor reeds een juridische procedure opgestart?

4) Welke fouten in het besluitvormingsproces hebben ertoe geleid dat een onvolledig en ondoelmatig systeem als Stimer werd aangekocht?

5) Hoe verklaart men dat er zo zelden verificaties werden uitgevoerd? Komt daar vanaf nu verbetering in?

6) Wordt er nog werk gemaakt van de aanstelling van inspecteurs die de penale boeten moeten verifiëren?

7) In de "berichten ministerraad" hierover lees ik als specifieke actie voor Financiën: "Een geautomatiseerd systeem dat de gegevens gecentraliseerd ontvangt, het invorderingsproces ondersteunt en de feedback automatisch verstuurt". Dat zou prachtig zijn. Maar in welke fase bevindt dat "geautomatiseerd systeem" zich na de mislukking van Stimer? Nog in de studiefase? Of de fase van de openbare aanbesteding? Of wordt er al zo'n systeem getest? De evaluatie van de huidige organisatievorm, waarvan ook sprake is in de "berichten ministerraad" had er al na de audit van 2007 moeten komen, of misschien zelfs al na die van 2000. Waarom is dat toen niet of niet efficiënt gebeurd?

8) De gebrekkige manier waarop het invoeren van een geïnformatiseerd systeem voor de inning van penale boeten werd uitgevoerd, lijkt slechts één aspect te zijn van de grotere problemen bij het invoeren van informaticatoepassingen bij de dienst Financiën, en nog algemener, van een totaal gebrek aan efficiëntie en organisatie, dat u van uw voorgangers heeft geërfd. Het Rekenhof heeft jaren na elkaar dezelfde opmerkingen moeten maken over chaotische toestanden bij de Regie der Gebouwen en de Koninklijke Munt, over het laattijdig voorleggen van fiscale jaarrekeningen door de FOD Financiën, onder andere van de Administratie der Douane en Accijnzen, de Administratie van de Directe Belastingen, de Administratie van de BTW, Registratie en Domeinen. De registratie van facturen en schuldvorderingen bij de FOD Financiën heeft heel lang mank gelopen… We hebben het nu over het innen van de penale boeten, maar zitten de organisatorische problemen bij Financiën niet veel en veel dieper?

9) Welke maatregelen heeft de minister reeds genomen om de geciteerde tekortkomingen op korte termijn weg te werken, en, nog belangrijker, welke garanties zijn er dat die beloften niet op dezelfde manier dode letter blijven als na de audits van 2000 en 2007?

10) In het verleden werd beloofd dat niet-betaalde boetes zouden aangerekend worden op de belastingbrief. Gold dat enkel voor minnelijke schikkingen of ook voor penale boetes? Werd daar intussen werk van gemaakt en zo neen, waarom niet? Zo ja, hoeveel bracht dit systeem inmiddels op in 2011, 2012 en 2013? Bestaan er cijfers per gewest? Welke toeslag wordt er aangerekend om de burgers aan te zetten hun boetes spontaan te betalen en niet later via de belastingen?

11) In bepaalde Vlaamse politiezones worden chauffeurs via het systeem van nummerplaatherkenning tegengehouden wanneer zij niet in orde zijn met de verkeersbelasting of bepaalde boetes. Wordt dit ook gebruikt voor federale penale boetes? M.a.w. kunnen de politiediensten beschikken over digitale lijsten met niet-betaalde boetes? Gaat dit in voorkomend geval enkel om niet-betaalde verkeersboetes? Is de minister voorstander of nam hij reeds initiatieven om het systeem te veralgemenen?