SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
15 janvier 2014 15 januari 2014
________________
Question écrite n° 5-10874 Schriftelijke vraag nr. 5-10874

de Cindy Franssen (CD&V)

van Cindy Franssen (CD&V)

à la secrétaire d'État à l'Asile et la Migration, à l'Intégration sociale et à la Lutte contre la pauvreté, adjointe à la ministre de la Justice

aan de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, toegevoegd aan de minister van Justitie
________________
l'augmentation du nombre d'allocataires des Centres publics d'action sociale de stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden van de Openbare Centra voor maatschappelijk welzijn 
________________
CPAS
revenu minimal d'existence
étudiant
pauvreté
assurance chômage
OCMW
minimumbestaansinkomen
student
armoede
werkloosheidsverzekering
________ ________
15/1/2014Verzending vraag
20/1/2014Antwoord
15/1/2014Verzending vraag
20/1/2014Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3914 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3914
________ ________
Question n° 5-10874 du 15 janvier 2014 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-10874 d.d. 15 januari 2014 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le 2 mai 2013, le SPP Intégration sociale a publié ses dernières statistiques. Il en ressort que le nombre de bénéficiaires du revenu d'intégration est en augmentation en Belgique. On dénombre actuellement 94.947 bénéficiaires par mois, avec un taux de croissance mensuel de 0,3 %.

Si l'on tient compte de toutes les formes d'aide, on constate qu'en 2012, ce sont en moyenne 149.076 personnes chaque mois qui ont bénéficié d'une assistance : revenu d'intégration, aide financière équivalente, mesure de mise au travail, aide médicale ou prime d'installation. Il s'agit d'un nombre record.

Le profil des bénéficiaires du revenu d'intégration est étonnant. On observe ainsi une sur-représentation des jeunes âgés de 18 à 24 ans : un tiers des bénéficiaires du revenu d'intégration ont moins de 25 ans. En 2012, la majorité de ces bénéficiaires étaient en outre des femmes. Dans la catégorie des « isolés » bénéficiaires du revenu d'intégration, la proportion d'hommes et plus grande que celle des femmes. On trouve en revanche essentiellement des femmes dans la catégorie des « personnes avec charge de famille ». Enfin, les bénéficiaires du revenu d'intégration sont surtout de nationalité belge.

Dans sa note de politique générale, la secrétaire d'État annonce qu'elle fera réaliser une étude sur les étudiants et les CPAS. « Étant donné que le nombre d’étudiants bénéficiant du revenu d’intégration et d’une aide équivalente a encore augmenté ces dernières années, le secrétaire d’État à l’Intégration sociale a rédigé un cahier des charges en février 2011 pour le lancement d’une étude scientifique sur les étudiants et les CPAS. De cette manière je pourrai déterminer en connaissance de cause les actions politiques prioritaires pour cette catégorie de bénéficiaires. »

Le SPP Intégration sociale constate aussi un fossé grandissant entre les communes. Alors que le nombre de bénéficiaires du revenu d'intégration a diminué dans les grandes villes, il augmente dans les plus petites communes. Dans les communes présentant un revenu médian faible, le nombre de bénéficiaires a crû de 19,7 pour mille habitants à 26,9 en 2012. Le nombre d'assistés diminuent au contraire de 7,8 pour mille habitants en 2003 à 5,5 en 2012 dans les communes où le revenu médian est élevé, ou les communes plus riches. De surcroît, le nombre de bénéficiaires du CPAS a également augmenté plus rapidement dans les communes pauvres que dans les communes riches.

J'aimerais dès lors obtenir les informations suivantes.

1) Quelle est, selon la secrétaire d'État, la cause du grand nombre de jeunes de 18 à 24 ans parmi les bénéficiaires du revenu d'intégration ? Quelles actions envisage-t-elle pour contrer et anticiper cette sur-représentation des jeunes ?

2) Les parents des jeunes étudiants bénéficiaires du revenu d'intégration ont toujours l'obligation de paiement des aliments : « Les père et mère sont tenus d'assumer, à proportion de leurs facultés, l'hébergement, l'entretien, la santé, la surveillance, l'éducation, la formation et l'épanouissement de leurs enfants. Si la formation n'est pas achevée, l'obligation se poursuit après la majorité de l'enfant » (art. 203, § 1er, du Code civil).

a) Dispose-t-on de statistiques sur le nombre de fois que les CPAS ont invoqué cette disposition pour récupérer le montant de l'aide auprès des parents solvables qui refusaient de remplir leur obligation de paiement des aliments à leurs enfants ?

b) Quelles sont, selon la secrétaire d'État, les possibilités de simplifier et d'améliorer la procédure pour que les moyens des CPAS puissent être accordés à ceux qui en ont le plus besoin ?

3) L'étude au sujet des étudiants et des CPAS a-t-elle déjà été réalisée ?

a) Dans l'affirmative, quels en ont été les résultats et les conclusions ? Existe-t-il un lien entre le nombre d'étudiants qui font appel au CPAS et le nombre élevé de jeunes bénéficiaires du revenu d'intégration ? Si oui, la secrétaire d'État peut-elle expliquer ce lien ?

b) Dans la négative, cette étude est-elle toujours prévue ? Quand aura-t-elle lieu ?

4) Quelles mesures supplémentaires la secrétaire d'État envisage-t-elle pour inverser la tendance à la hausse ?

5) De quelle manière aidera-t-on les communes plus pauvres et/ou plus petites à mettre fin à la tendance haussière du nombre de bénéficiaires du revenu d'intégration ? Quels sont les moyens prévus à cet effet ?

6) La dégressivité des allocations de chômage s'applique désormais intégralement à toutes les catégories concernées. Existe-t-il un lien entre la hausse du nombre de bénéficiaires du revenu d'intégration et l'application de la dégressivité des allocations de chômage ?

a) Dans l'affirmative, la secrétaire d'État peut-elle expliquer ce lien ?

b) Dans la négative, quelles mesures a-t-on prises pour éviter un lien direct entre ces deux tendances ?

7) L'augmentation du nombre de bénéficiaires du revenu d'intégration a-t-elle déjà été abordée à la Conférence interministérielle Intégration sociale ? Quelles ont été les conclusions de cette discussion ?

8) La secrétaire d'État s'est-elle déjà entretenue de cet accroissement avec ses collègues du gouvernement, en particulier avec la ministre de l'Emploi, afin de coordonner et de mieux cibler les mesures prises ?

 

De POD Maatschappelijke integratie maakte op 2 mei 2013 haar jongste cijfers bekend. Daaruit blijkt dat het aantal leefloongerechtigden in België toeneemt. Momenteel zijn er 94.947 begunstigden per maand en is er een maandelijks groeipercentage van 0,3 procent.

Wanneer alle types in rekening worden gebracht, werden in 2012 gemiddeld 149.076 personen per maand geholpen. Die mensen genoten een leefloon, equivalente financiële steun, een tewerkstellingsmaatregel, medische hulp of een vestigingspremie. Dit aantal is een record.

Het profiel van de leefloongerechtigden is opvallend. Zo is er een oververtegenwoordiging van jonge leefloners tussen 18 en 24 jaar: één derde van de leefloongerechtigden is jonger dan 25 jaar. Daarnaast waren de leefloners in 2012 hoofdzakelijk vrouwen. In de categorie "alleenstaanden" zijn in verhouding meer mannen dan vrouwen leefloongerechtigd. De categorie "personen met een gezinslast" bestaat dan weer voornamelijk uit vrouwen. Ten slotte hebben de leefloongerechtigden vooral de Belgische nationaliteit.

In de beleidsnota van de staatssecretaris staat dat ze een studie zal opzetten over studenten en OCMW's. "Omdat het aantal studenten bij de leefloongerechtigden en bij de gelijkgestelde hulp de laatste jaren is toegenomen, schreef de staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie in februari 2011 een bestek uit voor een wetenschappelijke studie over studenten en OCMW's. Op deze manier wil ik met kennis van zaken kunnen bepalen welke beleidsacties voorrang moeten krijgen voor deze categorie van gerechtigden."

De POD Maatschappelijk Integratie stelt ook dat er een kloof groeit tussen gemeenten. Terwijl het aantal leefloners in de grote steden is gedaald, neemt het aantal uitkeringsgerechtigden in kleinere gemeenten toe. In gemeenten met een laag mediaan inkomen steeg het aantal personen van 19,7 per 1.000 inwoners naar 26,9 in 2012. Het aantal steuntrekkers nam daarentegen af van 7,8 per 1.000 inwoners in 2003 tot 5,5 in 2012 in gemeenten met een hoog mediaan inkomen, of de rijkere gemeenten. Bovendien is het aantal OCMW-gerechtigden ook sneller gestegen in de arme gemeenten dan in de rijke gemeenten.

Graag had ik dan ook van de staatssecretaris het volgende vernomen:

1) Wat is volgens de staatssecretaris de oorzaak van het hoge aantal jonge leefloners tussen 18 en 24 jaar? Welke acties plant ze om de oververtegenwoordiging van jonge leefloners tegen te gaan en te anticiperen op deze nieuwe doelgroep?

2) Ouders van jonge leefloners die studeren zijn nog gebonden aan de onderhoudsplicht: "De ouders dienen naar evenredigheid van hun middelen te zorgen voor de huisvesting, het levensonderhoud, de gezondheid, het toezicht, de opvoeding, de opleiding en de ontplooiing van hun kinderen. Indien de opleiding niet voltooid is, loopt de verplichting door na de meerderjarigheid van het kind." (B.W. Art. 203 § 1)

a) Bestaan er cijfers over hoe vaak OCMW's zich beroepen op deze wettelijke bepaling om geld terug te vorderen van vermogende ouders die weigeren aan de onderhoudsplicht te voldoen tegenover hun kinderen?

b) Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris om de procedure te vereenvoudigen en te verbeteren zodat de middelen van de OCMW's kunnen worden gebruikt voor wie ze het meest nodig heeft?

3) Werd de studie over studenten en OCMW's reeds uitgevoerd?

a) Zo ja, wat waren de resultaten en de conclusies van de studie? Is er een verband tussen het aantal studenten die een beroep doen op het OCMW en het hoge aantal jonge leefloners? Zo ja, kan de minister dit verband duiden?

b) Zo neen, is deze studie nog steeds gepland? Wanneer zal ze worden uitgevoerd?

4) Welke extra maatregelen plant de staatssecretaris om die stijging om te buigen?

5) Op welke wijze zullen armere en/of kleinere gemeenten worden ondersteund om de tendens van het hoge aantal leefloongerechtigden in deze gemeenten te doorbreken? Welke middelen worden hiervoor voorzien?

6) Ondertussen is de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen ook volledig in voege voor alle betrokken categorieën. Is er een verband tussen de stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden en de toepassing van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen?

a) Zo ja, kan de staatssecretaris het verband hiertussen duiden?

b) Zo neen, welke maatregelen werden genomen om een direct verband tussen die twee tendensen te vermijden?

7) Werd de stijging van het aantal leefloongerechtigden reeds besproken op de Interministeriële Conferentie Maatschappelijke Integratie? Wat waren de conclusies?

8) Heeft de staatssecretaris reeds met haar collega's in de regering, en in het bijzonder met de minister van Werk, over die stijging overleg gepleegd, teneinde de maatregelen op elkaar en op deze problematiek af te stemmen?

 
Réponse reçue le 20 janvier 2014 : Antwoord ontvangen op 20 januari 2014 :

L’honorable membre trouvera ci-après la réponse à ses questions.

Le nombre de jeunes qui sollicitent un revenu d’intégration augmente depuis 2003. En 2012, 1 bénéficiaire du revenu d’intégration sur 3 était âgé de 18 à 24 ans. À cette catégorie d’âge appartiennent également les étudiants qui perçoivent un revenu d’intégration. L’augmentation du nombre de jeunes bénéficiant d’un revenu d’intégration est due en partie à l’augmentation du nombre d’étudiants.

Il faut donner aux étudiants toutes les chances de décrocher un diplôme. C’est la raison pour laquelle il est très important, à mon sens, d’aider financièrement les étudiants. Ils ont ainsi l’opportunité de suivre un cursus normal et d’obtenir un diplôme qui accroît considérablement leurs chances sur le marché du travail.

Cette augmentation du nombre de jeunes est partiellement imputable à la fin des études, aux jeunes ayant déjà un passé en institution ou des problèmes psychosociaux, etc.

Chacun subit les effets de la crise, mais on constate également que les Centres publics d’action sociale (CPAS) occupent davantage de jeunes que de personnes appartenant à d’autres catégories d’âge.

En outre, un Plan National de Lutte contre la Pauvreté Infantile a été élaboré en collaboration avec les collègues des Régions et Communautés. Ce plan doit contribuer à réduire le nombre de jeunes qui, à un stade ultérieur de leur vie, devront se tourner vers les CPAS pour obtenir de l’aide. Le fait d’investir dans la lutte contre la pauvreté infantile génère à long terme pour la société des gains d’efficacité.

Il n’est pas possible de fournir les données relatives aux pensions alimentaires remboursées.

La procédure, qui a déjà été améliorée et simplifiée par l’arrêté royal du 13 septembre 2004, veille à ce que tous les débiteurs d’aliments soient traités sur pied d’égalité par les CPAS. C’est ainsi que l’on recourt à une échelle de récupération facile à utiliser, qui est basée sur le revenu imposable et qui constitue donc un instrument objectif. De plus, pour chaque cas individuel, il est possible de s’écarter des montants imposés pour des raisons d’équité.

Concernant l’étude relative aux étudiants : j’en ai présenté les résultats le 20 avril 2012. Je tiens à attirer l’attention sur le fait qu’il ressort de cette étude « que ¾ des 17.052 étudiants bénéficiant du revenu d’intégration proviennent de familles pauvres. Le revenu d’intégration permet de briser le cercle de la pauvreté. Depuis 2002, le nombre d’étudiants bénéficiant du revenu d’intégration a doublé et sur l’ensemble des revenus d’intégration payés en Belgique, 1 sur 10 est octroyé à un étudiant. 39% des étudiants dépendant d’un CPAS suivent un enseignement secondaire, ce qui est révélateur d’un retard scolaire ».

Nonobstant le contexte socio-économique difficile, les CPAS réussissent à maintenir le rythme d’activation. 1 client sur 10 est activé annuellement et est, ainsi, préparé en vue de l’insertion sur le marché (normal) du travail.

Les mesures qui existent pour des communes dont les habitants ont un revenu imposable élevé sont également applicables à des communes dont les habitants ont un revenu imposable moindre. Ceci permet d’assurer une égalité de traitement des clients, quel que soit leur lieu de résidence. Un pourcentage de remboursement supérieur du revenu d’intégration peut être envisagé. Mais il n’y a pour cela aucune marge dans le contexte budgétaire actuel.

Afin de soutenir les efforts d’activation des CPAS, un coup de pouce supplémentaire est donné sous la forme d’une subvention cluster aux petits CPAS qui collaborent, à savoir ceux de communes en milieu rural. A cela vient s’ajouter l’intervention supplémentaire pour les CPAS confrontés à une concentration élevée de bénéficiaires du revenu d’intégration au sein de leur champ d’action. Il s’agit de l’aide destinée aux CPAS en milieu urbain.

L’évaluation ex ante des flux qui provoqueront la dégressivité de l’assurance chômage a été réalisée en concertation avec la Ministre de l’Emploi. Dès que les données seront disponibles dans le datawarehouse marché du travail et protection sociale de la Banque Carrefour de la Sécurité Sociale, il sera possible d’exécuter l’évaluation ex post. Il faut tenir compte d’un intervalle de 2 ans entre les effets de la mesure et la possibilité d’évaluation sur la base des données disponibles dans la Banque Carrefour de la Sécurité Sociale.

Dans le cadre de l’accord de gouvernement fédéral, il a été défini que le niveau local percevra une intervention pour les flux résultant des modifications au niveau de l’assurance chômage aux dépens des CPAS locaux.

L’augmentation du nombre de personnes qui sollicitent le revenu d’intégration n’a pas encore été mise à l’agenda de la Conférence Interministérielle Intégration Sociale. Par le Plan Fédéral de Lutte contre la Pauvreté, le Gouvernement fédéral s’est engagé à faire sienne la lutte contre la pauvreté. 118 actions ont été conçues pour mieux combattre et éviter la pauvreté.

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op haar vragen.

Het aantal jongeren dat een beroep doet op een leefloon stijgt sinds 2003. 1 op 3 leefloongerechtigden was in 2012 tussen 18 en 24 jaar oud. Binnen deze leeftijdsgroep bevinden zich ook de studenten die een leefloon verkrijgen. De stijging van het aantal jongeren met een leefloon is voor een deel ook toe te schrijven aan de stijging van het aantal studenten.

Studenten moeten kansen krijgen om een diploma te behalen. Daarom vind ik investeren in studenten bijzonder belangrijk. Op die manier krijgen ze de kans om bij een normaal studieverloop een diploma te behalen dat hun kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk verhoogt.

De stijging van het aantal jongeren is voor een deel te wijten aan de uitstroom uit het onderwijs, jongeren met een instellingsachtergrond, psychosociale problemen, enz.

De crisis laat zich ook bij iedereen voelen, echter wordt ook vastgesteld dat jongeren meer tewerkgesteld worden door het Openbaar Centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW) in vergelijking met andere leeftijdsgroepen.

Samen met de collega’s uit de gewesten en de gemeenschappen werd bovendien een Nationaal Actieplan Kinderarmoedebestrijding opgesteld. Dit plan moet ertoe bijdragen dat er minder jongeren in een latere fase van hun leven moeten aankloppen voor steun bij het OCMW. De inzet op kinderarmoede levert de samenleving op lange termijn efficiëntie winsten op.

Het is niet mogelijk de gegevens voor de terugbetaalde onderhoudsgelden op te leveren.

De procedure werd reeds verbeterd en vereenvoudigd bij koninklijk besluit van 13 september 2004, daarbij zorg dragend dat alle onderhoudsplichtigen op een gelijkwaardige manier behandeld worden door de OCMW’s. Zo wordt er een eenvoudig te gebruiken schaal van terugvordering gehanteerd, gebaseerd op het belastbaar inkomen en aldus een objectief instrument vormend. Tevens kan er in elk individueel geval om billijkheidsredenen afgeweken worden van de opgelegde bedragen.

In verband met de studie over studenten : op 20 april 2012 heb ik de resultaten ervan voorgesteld. Ik wil er de aandacht op vestigen dat uit de studie blijkt “dat ¾ van de 17.052 studenten met een leefloon uit een arm gezin afkomstig zijn. Dankzij het leefloon kan de cirkel van de armoede doorbroken worden. Sinds 2002 is het aantal studenten in het leefloon verdubbeld en van alle leeflonen uitbetaald in België gaat 1 op 10 naar een student. 39% van de OCMW studenten volgt secundair onderwijs wat wijst op een schoolachterstand”.

Niettegenstaande de moeilijke socio-economische context slagen de OCMW’s erin om het activeringsritme aan te houden. 1 op 10 cliënten wordt jaarlijks geactiveerd en op die manier klaargestoomd voor integratie op de (reguliere) arbeidsmarkt.

De maatregelen die beschikbaar zijn voor gemeenten met een groot belastbaar inkomen zijn ook van toepassing op gemeenten waarvan het belastbaar inkomen kleiner is. Dit zorgt voor een gelijkheid van behandeling van de cliënten ongeacht hun woonplaats. Een hoger terugbetalingspercentage van het leefloonbedrag kan overwogen worden. Maar er is hiervoor binnen de, u gekende, budgettaire omstandigheden geen ruimte voor.

Ter ondersteuning van de activeringsinspanningen van de OCMW’s wordt aan kleine OCMW’s die samenwerken een extra duw in de rug gegeven onder de vorm van een clustersubsidie, dit zijn gemeenten uit het landelijke gebied. Daarnaast is er ook de bijkomende bijdrage voor de OCMW’s die geconfronteerd worden met ene hoge concentratie van leefloongerechtigden binnen hun werkingsgebied, dit is de ondersteuning voor OCMW’s uit het stedelijke gebied.

De ex ante inschatting van de stromen die de degressiviteit van de werkloosheidsverzekering teweeg zullen brengen werd in samenspraak met de Minister voor Werk opgemaakt. Pas nadat data aanwezig zijn binnen de datawarehouse arbeidsmarkt en sociale bescherming van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid kan er ex post evaluatie uitgevoerd worden. Er is een interval van 2 jaar waarmee rekening gehouden moet worden tussen de effecten van de maatregel en de mogelijke evaluatie via gegevens aanwezig binnen de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid.

Binnen het federale regeerakkoord werd bepaalt dat het lokale niveau een tegemoetkoming zal ontvangen voor de stromen die de wijzigingen in de werkloosheidsverzekering teweeg brengen richting het lokale OCMW.

De stijging van het aantal personen die een beroep doen op het leefloon werd tot op heden nog niet geagendeerd op de Interministerieel Conferentie Maatschappelijke Integratie. Door middel van het Federaal Plan Armoedebestrijding heeft de federale Regering zich geëngageerd de strijd tegen de armoede de hare te maken. Door het opstellen van 118 acties zal ertoe bijgedragen worden dat armoede beter bestreden en vermeden wordt.