SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2008-2009 Zitting 2008-2009
________________
23 septembre 2009 23 september 2009
________________
Question écrite n° 4-4469 Schriftelijke vraag nr. 4-4469

de Bart Tommelein (Open Vld)
van Bart Tommelein (Open Vld)

au ministre de la Coopération au développement
aan de minister van Ontwikkelingssamenwerking
________________
Ethiopie - Famine - Pénurie d'eau - Aide de la Belgique et de l'Europe Ethiopië - Hongersnood - Watertekort - Hulp van België en Europa 
________________
Éthiopie
faim
aide alimentaire
pénurie
sécheresse
aide au développement
Ethiopië
honger
voedselhulp
schaarste
droogte
ontwikkelingshulp
________ ________
23/9/2009Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 22/10/2009)
23/10/2009Antwoord
23/9/2009Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 22/10/2009)
23/10/2009Antwoord
________ ________
Question n° 4-4469 du 23 septembre 2009 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 4-4469 d.d. 23 september 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le spectre de la famine menace de nouveau la Corne de l'Afrique. L'Ethiopie en particulier risque de subir une nouvelle catastrophe, ainsi que l'écrit The Independent.

Des millions d'Ethiopiens paupérisés devraient être confrontés cet hiver à une grave pénurie alimentaire. Le nombre de personnes qui ont besoin d'une aide alimentaire a fortement augmenté ces derniers mois, passant de 4,9 millions en janvier 2009 à 6,2 millions en juin 2009. Le nombre total d'Ethiopiens qui bénéficient d'une forme quelconque d'aide a ainsi grimpé à 13,7 millions.

Selon les organisations humanitaires, le pire est encore à venir, maintenant que la plupart des récoltes semblent de nouveau être mauvaises. Le gouvernement éthiopien a réussi par le passé à augmenter la production alimentaire et à déplacer 2 millions d'agriculteurs vers de meilleures terres. Mais en ce qui concerne le manque de pluie, il est difficile de trouver une réponse adéquate.

Dans certaines régions, la pénurie d'eau est entre-temps devenue telle que les gens ont bu de l'eau provenant de sources non sûres.

C'est pourquoi je souhaiterais poser les questions suivantes:

1) Que pense le ministre de la situation en Ethiopie où une famine menace ?

2) Est-il exact que le délai d'acheminement de l'aide alimentaire est de trois mois ? Le ministre a-t-il conscience de l'importance de commencer à prendre dès à présent des mesures en vue de préparer l'aide alimentaire ? Peut-il donner des précisions ?

3) Quelles mesures notre pays a-t-il déjà prises pour éviter que l'Ethiopie n'épuise ses réserves alimentaires?

4) Quelles mesures a-t-il l'intention de prendre pour éviter une famine en Ethiopie et des mesures sont-elles prévues au niveau européen ?Le ministre peut-il fournir des précisions en ce qui concerne les budgets ?

5) Quels projets le ministre envisage-t-il de mettre en oeuvre pour remédier durablement à la pénurie alimentaire en Ethiopie ?

6) Peut-il indiquer à combien s'élevait notre contribution au World Food Program pour les années 2007, 2008 et l'année en cours ? Comment cette contribution a-t-elle évolué ?

 

Het spook van de hongersnood waart weer rond in de Hoorn van Afrika. Met name Ethiopië wordt bedreigd door een nieuwe ramp, zo schrijft The Independent.

Miljoenen verarmde Ethiopiërs zouden deze winter geconfronteerd kunnen worden met een acuut voedseltekort. Het aantal mensen dat voedselhulp nodig heeft is afgelopen maanden flink gestegen van 4,9 miljoen in januari 2009 tot 6,2 miljoen in juni 2009. Het totale aantal Ethiopiërs dat een of andere vorm van hulp krijgt, is daarmee opgelopen tot 13,7 miljoen.

Het ergste moet volgens hulporganisaties nog komen, nu de meeste oogsten opnieuw lijken te mislukken. De Ethiopische regering is er in het verleden in geslaagd de voedselproductie van het land te verhogen en 2 miljoen boeren te verplaatsen naar betere landbouwgronden. Maar op het gebrek aan regen is moeilijk een adequaat antwoord te vinden.

In sommige streken is het watertekort inmiddels zo groot dat de mensen water zijn gaan drinken uit onbetrouwbare bronnen.

Ik had dan ook volgende vragen:

1) Wat is de reactie van de geachte minister op de situatie in Ethiopië, waar een hongersnood dreigt te ontstaan?

2) Is het waar dat de aanvoertijd voor voedselhulp drie maanden in beslag neemt? In hoeverre beseft hij het belang om nu te beginnen met het treffen van voorbereidingen voor voedselhulp? Kan hij dit toelichten?

3) Welke maatregelen heeft ons land reeds ondernomen om te verhelpen dat Ethiopië door haar voedselreserves heen raakt?

4) Welke maatregelen is hij voornemens te nemen om een hongersnood in Ethiopië mee helpen te voorkomen en zijn er nog maatregelen te verwachten in Europees verband? Kan hij dit uitvoerig toelichten wat betreft de budgetten?

5) Wat is hij projectmatig voornemens te doen aan een duurzame oplossing voor voedseltekorten in Ethiopië?

6) Kan hij aangeven welke onze bijdrage was voor de jaren 2007, 2008 en het lopende jaar aan het World Food Program? Hoe evolueerde deze bijdrage?

 
Réponse reçue le 23 octobre 2009 : Antwoord ontvangen op 23 oktober 2009 :

Le manque criant de nourriture que connait actuellement l’Ethiopie est la conséquence d’une période de sécheresse et de la flambée des prix des denrées alimentaires

1) Réponse rapide

En réponse à la crise alimentaire en Éthiopie la Coopération au développement belge a libéré cette année un montant total de 1 500 000 euros pour de l’aide alimentaire pour les opérations du Programme alimentaire mondial (PAM) et l’Organisation des Nations Unies pour l’alimentation et l’agriculture (FAO).

Une contribution de 1 000 000 euros au PAM servira à l’opération « Protracted Relief and Recovery Operation » en Ethiopie. À travers cette opération le PAM fournit de l’aide à plus de 8,5 millions de personnes via :

  • de l’aide alimentaire pour des ménages en insécurité alimentaire et victimes des situations de crises aigues et imprévisibles tel que la sécheresse actuelle ;

  • des rations de nourriture supplémentaire pour les enfants de moins 5 ans souffrant de malnutrition ainsi que pour les femmes enceintes et allaitantes ;

  • les filets de sécurité visant à protéger les ménages menacés par une insécurité alimentaire sévère et chronique afin qu’ils ne tombent pas (à nouveau) dans des situations de crises ;

  • le soutien aux ménages, femmes et enfants infectés ou concernés par le virus du HIV/SIDA dans les zones urbaines.

Une contribution de 500 000 euros à la FAO a pour objectif d’augmenter la production agricole et d’améliorer les conditions de vie des ménages pauvres à travers le fourniture de semences appropriées et de matériel végétal diversifié ainsi que d’autres intrants agricoles à 45 000 ménages dans les États régionaux éthiopiens SNNPR, Tigray, Amhara et Oromia. L’opération de la FAO ainsi financée ambitionne également une amélioration des capacités techniques et productives par le biais de programmes de formation.

En complément à ces efforts consentis sur le budget de la Coopération au développement Belge le ministre des Affaires étrangères a octroyé à la Croix-Rouge de Flandre (RKV) 500 000 euros d’aide d’urgence pour la lutte pour la sécurité alimentaire en Ethiopie.

2) Délai de livraison de l’aide alimentaire et action proactive

Les délais de livraison dépendent de l'origine géographique de l'achat : si ce sont des achats internationaux les délais de livraison varient souvent entre 3 et 6 mois. Pour des achats régionaux ce délai est souvent réduit à 1-3 mois. Pour les achats locaux ce délai peut être encore plus réduit pour autant que le pays ait la capacité de production requise. Pour l'Ethiopie le PAM dispose actuellement des stocks stratégiques de vivres à Mombasa. L'acheminement est donc en principe assez rapide.

Dans le cadres de décisions concernant de l’aide alimentaire nous tentons d’anticiper le plus possible les crises, de sorte que notre aide arrive en temps et en heure. En ce qui concerne l'Ethiopie et au vu de la sécheresse annoncée une contribution financière de 500 000 euros à la FAO et au PAM avait déjà été libérée au premier semestre de cette année. Étant donné l’ampleur de la crise un budget d’à nouveau 500 000 euros avait également été prévu au deuxième semestre.

3) à 5) Interventions structurelles et aide européenne

Le Fonds Belge de Survie a financé ces dernières années un projet de la FAO qui offre une réponse structurelle à l’insécurité alimentaire en Ethiopie. Une phase finale d’un projet de la FAO doit être clôturée prochainement. L’Ethiopie n’étant plus un pays partenaire, le FBS n’appuie pour le moment plus aucun nouveau projet dans ce pays.

Le financement d’opérations de la FAO en Ethiopie par le biais de la ligne budgétaire aide alimentaire a également un caractère structurel. La coopération avec la FAO-TCE (branche d’urgence de la FAO) vise une aide qui s’inscrit dans une continuité aide d’urgence-réhabilitation-développement par le biais des projets de relance agricole. La reconstruction des systèmes de productions vivrières et agricole est nécessaire à la remise en état des systèmes ruraux d’autosubsistance, à la reprise du développement durable et pour le développement de capacité de résistance aux crises.

Les interventions du PAM financées par la Belgique ont également un caractère structurel. Le PAM prévoit systématiquement dans ses opérations des filets de sécurité : les populations vulnérables sont soutenues dans le développement de leurs moyens de subsistance, afin de les rendre plus résistantes à l’avenir.

La Commission européenne a contribué en 2009 pour un montant de 28 529 403 USD à l’aide humanitaire pour l’Ethiopie, soit au jour d’aujourd’hui 12,8 % de l’aide totale (222 263 480 USD). Une contribution supplémentaire de 4 086 107 USD a également été promise.

6) Aperçu des contributions au PAM en 2007-2009

Le tableau en annexe donne un aperçu de la contribution belge au PAM en 2006, 2007 et 2008. Les chiffres pour 2009 ont été cités ci-dessus. Il n’existe pas encore de vue claire sur les contributions officielles (ODA) éventuelles des autres Services Publics Fédéraux et des Régions et Communautés.

De acute voedseltekorten die Ethiopië nu kent zijn ontstaan ten gevolge van een droogteperiode en een belangrijke stijging van de voedselprijzen op de markten.

1) Snelle respons

Als reactie op de voedselcrisis in Ethiopië heeft de Belgische ontwikkelingssamenwerking dit jaar in totaal 1 500 000 euro vrijgemaakt voor voedselhulp door het Wereldvoedselprogramma (WFP) en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO).

Een bijdrage van 1 000 000 euro aan WFP gaat naar de Protracted Relief and Recovery Operation in Ethiopië van die organisatie. Via deze operatie biedt het WFP hulp aan meer dan 8,5 miljoen personen, onder de vorm van:

  • voedselhulp aan gezinnen die te kampen hebben met voedselonzekerheid en die het slachtoffer zijn van ernstige en onvoorspelbare crisissituaties zoals de huidige droogte;

  • extra voedselrantsoenen voor ondervoede kinderen jonger dan 5 jaar, voor zwangere vrouwen en voor moeders die borstvoeding geven;

  • vangnetten ter bescherming van de gezinnen die bedreigd worden door ernstige en chronische voedselonzekerheid, om te vermijden dat zij (opnieuw) in een noodsituatie terechtkomen;

  • hulp aan de gezinnen, vrouwen en kinderen die in stedelijke gebieden leven en die getroffen zijn door het HIV-virus.

Een bijdrage van 500 000 euro aan FAO heeft tot doel de landbouwproductie op te voeren en de levensomstandigheden van arme gezinnen te verbeteren door te voorzien in geschikt zaaigoed, gediversifieerd plantgoed en andere middelen voor de landbouwproductie ten voordele van 45 000 gezinnen in de regionale Ethiopische SNNPR-staten, Tigray, Amhara en Oromia. Tegelijk doet de gefinancierde FAO-operatie aan technische en productieve capaciteitsopbouw via opleidingsprogramma’s.

Aanvullend bij deze inspanningen op het budget van de Belgische ontwikkelingssamenwerking heeft de minister van Buitenlandse Zaken 500 000 euro noodhulp toegekend aan het Rode Kruis Vlaanderen voor de bestrijding van voedselonzekerheid in Ethiopië.

2) Aanvoertijd voor voedselhulp en proactieve actie

Leveringstermijnen hangen af van waar de producten worden aangekocht. Gaat het om internationale aankopen, dan bedraagt de aanvoertermijn vaak tussen 3 en 6 maanden. Gaat het om regionale aankopen, dan kan deze termijn meestal worden teruggebracht tot 1 à 3 maanden. Gaat het om lokale aankopen, dan kan de aanvoertermijn nog worden ingekort, voor zover het land over de nodige productiecapaciteit beschikt. In Ethiopië heeft WFP momenteel strategische voedselvoorraden in Mombasa. Deze kunnen in principe dus vrij snel worden aangevoerd.

Bij beslissingen over voedselhulp wordt zoveel mogelijk geanticipeerd op crisissen, zodat onze hulp tijdig de noodlijdenden bereikt. In het geval van Ethiopië werd in het vooruitzicht van de aangekondigde droogte reeds in de eerste helft van dit jaar een financiële bijdrage aan WFP en FAO van in totaal 500 000 euro vrijgemaakt. Gezien de omvang van de crisis werd in het tweede semester nog eens 500 000 euro voorzien.

3) tot 5) Structurele interventies en Europese hulp

Het Belgisch Overlevingsfonds heeft de afgelopen jaren een FAO-project gefinancierd dat een structureel antwoord biedt op de voedselonzekerheid in Ethiopië. Een slotfase van dat project wordt eerstdaags afgerond. Omdat Ethiopië geen partnerland van de Belgische ontwikkelingssamenwerking is zijn op dit moment geen nieuwe BOF-projecten gepland in dit land.

De financiering van FAO-operaties in Ethiopië via de budgetlijn voedselhulp heeft ook een structureel karakter. De samenwerking met de FAO-TCE (afdeling noodhulp van de FAO) is toegespitst op hulp die kadert in een continuüm noodhulp- rehabilitatie-ontwikkelingshulp via projecten die de landbouw opnieuw op gang brengen. De wederopbouw van de voedsel- en landbouwproductiesystemen is noodzakelijk voor het herstel van de zelfvoorziening op het platteland, voor het herstel van duurzame ontwikkeling, en voor de opbouw van crisisbestendigheid.

Ook de door België gefinancierde interventies van het Wereldvoedselprogramma hebben een structurele component. WFP bouwt in haar operaties systematisch aan vangnetten: kwetsbare bevolkingsgroepen worden bijgestaan in de opbouw van bestaansmiddelen, om hen weerbaarder te maken voor de toekomst.

De Europese Commissie heeft in 2009 al USD 28,529,403 humanitaire hulp bijgedragen voor Ethiopië, wat 12,8 % van de totale hulp tot nu toe is (USD 222 263 480). Een bijkomende bijdrage van USD 4 086 107 is nog beloofd.

6) Overzicht bijdragen aan WFP in 2007-2009

De tabel in bijlage geeft een overzicht van de Belgische bijdragen aan WFP in 2006, 2007 en 2008. De cijfers voor 2009 werden hierboven geciteerd. Op eventuele officiële bijdragen (ODA) dit jaar van andere Federale Overheidsdiensten en de Gemeenten en Gewesten is momenteel nog geen zicht.