Mensen met een beperking vormen een onderbelichte groep in de strijd tegen het coronavirus. Ze zijn in veel situaties aangewezen op de hulp van anderen, en net die hulp is moeilijk geworden. Om hygiënische redenen en om fysieke afstand te garanderen, hebben veel landen echter beperkingen opgelegd aan het openbaar vervoer om de verspreiding van het coronavirus te verminderen. Dergelijke maatregelen hebben de mogelijkheden van personen met een handicap om volledig deel te nemen aan de samenleving ernstig beperkt. Zo heeft de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) tussen 21 maart en 4 mei 2020 geen assistentie verleend aan personen met een handicap en personen met een beperkte mobiliteit.

De assistentie wegnemen ontneemt de noodzakelijke mobiliteit van een heleboel mensen. De NMBS impliceert met deze maatregel dat personen met een beperking geen belangrijke job kunnen hebben en geen dringende reden kunnen hebben om zich te verplaatsen. De schrapping van de assistentie bij de NMBS is ontoelaatbaar, zeker wetende dat die assistentie er enkel en alleen is omdat de treinen en honderd drieënzeventig stations vandaag niet volledig toegankelijk zijn.

België heeft de verantwoordelijkheid door het geratificeerde Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap, het openbaar vervoer ook voor mensen met een beperking toegankelijk te maken. In artikel 9 verbindt België zich ertoe om passende maatregelen te nemen om mensen met een handicap op voet van gelijkheid met anderen de toegang te garanderen tot vervoer, tot hun fysieke omgeving en tot andere voorzieningen en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Deze maatregelen, die mede de identificatie en bestrijding van obstakels en barrières voor de toegankelijkheid omvatten, zijn onder andere van toepassing op gebouwen, wegen, vervoer en andere voorzieningen in gebouwen en daarbuiten.

Het moge duidelijk zijn dat mobiliteit een basisrecht is. Wie zich niet vlot kan verplaatsen, wie niet de mogelijkheid heeft zich te bewegen doorheen ons land of volwaardig gebruik kan maken van de diensten die voor het grootste deel van de bevolking wel toegankelijk zijn, is grotendeels uitgesloten uit het sociale leven en de deelname aan onze maatschappij.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag: het betreft een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen. Er zijn verschillende instanties bevoegd voor het beleid ten aanzien van personen met een handicap. De Gemeenschappen zijn namelijk bevoegd voor de bijstand aan personen i.e. het gelijkekansenbeleid. Het is echter de federale overheid die bevoegd is voor de NMBS (en restbevoegdheden heeft ten aanzien van personen met een handicap: inkomensvervangende tegemoetkoming en integratietegemoetkoming).

Graag had ik hieromtrent dan ook een antwoord gekregen op volgende vragen:

1) Waarom was het sinds 5 mei 2020 (en tijdens de zomermaanden) wel mogelijk om mensen met een beperking assistentie te verlenen maar was dit niet mogelijk tussen 21 maart en 4 mei 2020?

2) Hoeveel assistenties werden er in de maanden maart, april, mei, juni, juli en augustus 2020 aangevraagd via het specifiek computerprogramma dat de assistenties bijhoudt die telefonisch of online werden aangevraagd via de Klantendienst?

3) Werden er compensaties uitbetaald voor het niet leveren van de beloofde assistentie aan personen met beperkte mobiliteit tijdens de periode van 21 maart en 4 mei 2020? Zo ja, graag kreeg ik het totaalbedrag van deze compensaties. Indien nee, zullen deze mensen nog gecompenseerd worden of ontvangen zij een andere vergoeding?

4) Hoeveel klachten ontving de NMBS sinds 5 mei 2020 met de opnieuw opgestarte assistentie aan personen met een beperkte mobiliteit over problemen met de dienstverlening? Wat waren de voornaamste klachten? Heeft de NMBS haar dienstverlening aangepast op basis van klachten?

5) Ondervinden mensen met een beperking een extra nadeel in hun dienstverlening omwille van de genomen maatregelen?

6) Hoe gaat u verzekeren dat tijdens een nieuwe alarmerende golf de assistentie aan personen met een beperking zal blijven georganiseerd worden, indien nodig wel onder strengere (veiligheids)voorwaarden?

1) In de context van de Covid-19-gezondheidscrisis en om de richtlijnen van de overheid inzake hygiëne en social distancing toe te passen, moest Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) tijdelijk haar assistentiedienst (vanaf 21 maart 2020) voor personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit stopzetten in de stations en op de treinen. Intussen heeft NMBS de situatie geanalyseerd en beslist om, met het oog op de geldende maatregelen en onder bepaalde voorwaarden, de assistentie voor personen met beperkte mobiliteit te hervatten vanaf 4 mei 2020. Zo moet bijvoorbeeld het fysieke contact tussen de assistentieverlener en de reiziger tot een minimum worden beperkt en:

– net als alle andere reizigers, worden mensen met een beperkte mobiliteit verplicht om een mondmasker of alternatief te dragen waarmee neus en mond worden bedekt, vanaf de ingang van de fietsenstallingen en autoparkings, in het station, op de perrons en in de treinen, naar het voorbeeld van de personeelsleden van NMBS ter plaatse;

– de assistentie is alleen van toepassing op reizen die goedgekeurd zijn door de overheid. De normale periodes om assistentie te reserveren, zijn terug van toepassing vanaf 25 mei 2020.

Naargelang het geval kunnen specifieke voorwaarden worden toegevoegd:

– assistentie aan reizigers met een rolstoel of ander hulpsysteem om zich te verplaatsen:

• de assistentiemedewerker ontmoet de reiziger op de afgesproken plek in het station en begeleidt hem naar de trein, helpt bij het overstappen of begeleidt de persoon van de trein naar de uitgang van het station;

• onze medewerker plaatst de mobiele toegangshelling;

• het fysieke contact tussen de assistentiemedewerker en de reiziger wordt tot het minimum beperkt en de social distance van 1,5 meter wordt in de mate van het mogelijke behouden;

• de reiziger stapt zo veel mogelijk op eigen kracht op of van de trein; en

• indien het uitzonderlijk nodig is dat er contact is tussen het personeelslid en de rolstoel van de reiziger (bijvoorbeeld tijdens het gebruik van een niet-elektrische rolstoel aan een overweg) desinfecteert hij de handvatten voor en na het contact.

– assistentie aan slechtziende reizigers of reizigers met een handicap zonder rolstoel of ander hulpmiddel:

• onze assistentiemedewerker ontmoet de reiziger op de afgesproken plek in het station en begeleidt hem naar de trein, helpt bij het overstappen of begeleidt de persoon van de trein naar de uitgang;

• indien nodig kan de medewerker, die over de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen beschikt om zichzelf en de reiziger te beschermen, hem begeleiden door hem bij de arm te nemen.

2) Wat betreft het aantal verleende assistentiegevallen:

3) Gezien de gezondheidssituatie heeft NMBS in deze periode geen compensatie toegekend.

4) tot 6) Van 5 mei tot 31 oktober 2020 ontving NMBS 23 klachten van personen met beperkte mobiliteit. Die zijn als volgt verdeeld:

NMBS onderzoekt de operationele haalbaarheid van elke suggestie van haar klanten om het ongemak van de gezondheidsinstructies zoveel mogelijk te beperken.