BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2019-2020
________
7 februari 2020
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 7-359

de Rik Daems (Open Vld)

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën, belast met Bestrijding van de fiscale fraude, en Minister van Ontwikkelingssamenwerking
________
Aandelenfraude - Boiler room-fraude - Waardeloze of valse aandelen - Aantal gevallen - Klachten - Bedragen - Aanpak
________
economisch delict
Financial Services and Markets Authority
aandeel
fraude
informatiebeveiliging
internet
bescherming van de consument
________
7/2/2020Verzending vraag
16/3/2020Antwoord
________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-358
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-360
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-361
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 7-359 d.d. 7 februari 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Bij boiler room-fraude krijgen consumenten ongevraagd een telefoontje met een aanbod om weinig gekende aandelen of exotische financiële producten te kopen. Hoewel de bellers zich voordoen als erkende dienstverleners met website en professioneel ogende formulieren, gaat het dikwijls om oplichters en zijn de aandelen fictief of waardeloos. Tijdens het proces wordt de consument zwaar onder druk gezet, vandaar de benaming boiler room.

Sommige boiler rooms misleiden beleggers doordat zij de naam gebruiken van een bekende financiële organisatie of een naam die lijkt op die van een gerenommeerde financiële organisatie. Kopers van deze aandelen worden later vaak opnieuw opgelicht, doordat ze worden benaderd om hun stukken tegen een aantrekkelijke vergoeding aan buitenlandse instellingen te verkopen. Zij moeten daarvoor een vergoeding van enkele duizenden euro's betalen, waarna zij niets meer van hun «bemiddelaar» vernemen. Deze laatste vorm van oplichting wordt boiler room recovery-fraude benoemd.

Ik had graag gedetailleerde cijfers verkregen over de fraude die ook in ons land regelmatig voorvalt. Het is belangrijk om op te volgen of er een toename is van deze vormen van fraude gezien in onze buurlanden steeds meer mensen het slachtoffer zijn van deze fraudevorm.

Cybercrime en cybersecurity is één van de tien prioriteiten van het Nationaal Veiligheidsplan (NVP) 2016-2019. Dit document wordt om de vier jaar door de ministers van Veiligheid en Binnenlandse Zaken en van Justitie gepubliceerd en is de leidraad van de politiewerking. Daarnaast is één van de transversale thema's inzake het Veiligheidsplan het aanscherpen van de politionele aanpak van de informaticacriminaliteit, daarbij rekening houdend met de ontwikkelingen van het internet, innovatie en nieuwe technologieën. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten. Zo heeft de Brusselse regering een gewestelijk Centrum voor cyberveiligheid opgericht.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:

1) Hoeveel meldingen kreeg de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA – Financial Services and Markets Authority) over aandelenfraude voor de jaren 2017, 2018 en 2019? Kan u deze gedetailleerde cijfers toelichten? Is er zoals in onze buurlanden sprake van een toename?

2) Hoeveel dossiers heeft de FSMA voor de jaren 2017, 2018 en 2019 medegedeeld aan de gerechtelijke autoriteiten voor de aangifte van strafrechtelijke misdrijven wat betreft boiler room-fraude? Hoeveel dossiers werden de jongste drie jaar gemeld aan de procureur des Konings?

3) Werden er in ons land reeds daders van boiler room-fraude in vervolging gesteld zoals vandaag in Nederland het geval is (invervolgingstelling van vierenveertig personen rond één dossier)? Kunnen deze cijfers worden geduid?

4) Hoeveel landgenoten gingen op jaarbasis in op deze vorm van aandelenfraude en dit voor de jongste drie jaar? Hoeveel geld (totaal op jaarbasis voor de jongste drie jaar) speelden de slachtoffers kwijt? Kan de geachte minister deze cijfers duiden?

5) De jongste jaren maakt de boiler room-fraude rond digitale munten opgang die volgens de fraudeurs werken met blockchaintechnogie. Vindt men dit terug in de cijfers? Welke stappen worden hieromtrent ondernomen?

6) Heeft men de jongste drie jaar reeds bedragen van slachtoffers van boiler room-fraude kunnen recupereren? Zo neen, hoe komt dit? Kan u dit duiden? Zo ja, kan u dit cijfermatig toelichten?

7) Kan u meedelen, gezien deze vormen van fraude dikwijls internationaal opereren, welke stappen worden gezet op het Europese niveau om deze fraude terug te dringen, de gelden te recupereren, enz.?

8) Vanuit welke landen deze vormen van fraude veelal worden opgezet? Via welke landen de opgevraagde bedragen van de gedupeerde spaarders transiteerden? Hoe wordt dit aangepakt?

Antwoord ontvangen op 16 maart 2020 :

1) Sinds 2017, blijft het aantal meldingen dat de FSMA elk jaar van consumenten over deze vorm van fraude ontvangt, vrij constant. Tussen 2017 en 2018 steeg het van 132 (op een totaal van 792 meldingen van beleggingsfraude die de FSMA dat jaar ontving) tot 137 (op een totaal van 998 meldingen van beleggingsfraude die de FSMA dat jaar ontving). In 2019 waren er 171 meldingen (op een totaal van 1 227 meldingen van beleggingsfraude die de FSMA dat jaar van consumenten ontving). Bij deze fraudevorm lijken in hoofdzaak mannen te worden geviseerd: 85,96 % van de consumenten door wie de FSMA hierover in 2019 werd gecontacteerd, bleek immers man te zijn.

2) De FSMA publiceert waarschuwingen voor frauduleuze websites/vennootschappen die een duidelijke link vertonen met «boiler room»-fraude en doet bij de gerechtelijke autoriteiten aangifte van alle frauduleuze websites/vennootschappen waarover zij een waarschuwing publiceert.

Het aantal frauduleuze websites/vennootschappen dat een link vertoont met boiler room-fraude en in verband waarmee de FSMA aangifte heeft gedaan bij de gerechtelijke autoriteiten, bedroeg 45 in 2017, 30 in 2018 en 21 in 2019. Het verschil tussen het aantal meldingen van consumenten en het aantal aangifte kan vooral worden verklaard door het feit dat verschillende meldingen van consumenten betrekking hebben op eenzelfde frauduleuze website/vennootschap.

De FSMA en de gerechtelijke autoriteiten actief samenwerken rond de problematiek van het blokkeren van de toegang tot frauduleuze websites. De Procureur des Konings is bevoegd om de toegang tot websites vanop Belgisch grondgebied te blokkeren. Gelet op die bevoegdheid, doet de FSMA bij de gerechtelijke autoriteiten systematisch aangifte van nieuwe websites/actoren die zich tot het Belgische publiek richten.

3) De FSMA werkt actief samen met de gerechtelijke autoriteiten. Niettemin heeft zij echter geen totaaloverzicht van de lopende Belgische of internationale gerechtelijke procedures in verband met dat soort fraude.

4) Het aantal meldingen dat de FSMA van consumenten ontving in verband met boiler room-fraude, bedroeg 132 en 2017, 137 in 2018 en 171 in 2019. Die cijfers zijn louter indicatief, aangezien de FSMA enkel weet heeft van fraudegevallen die haar door de slachtoffers worden gemeld. Niet alle fraudegevallen worden echter aan de FSMA gemeld.

De FSMA heeft geen totaaloverzicht van het aantal klachten dat bij de politie over boiler room-fraude wordt ingediend. Zij weet ook niet hoeveel geld de slachtoffers van ‘boiler room’-room in totaal hebben verloren.

5) Het centraal thema van «beleggingsfraude» wordt opgedeeld in verschillende vormen van beleggingsfraude, waarvan boiler rooms en fraude met cryptomunten twee verschillende vormen zijn.

In 2019 ontving de FSMA 1 227 fraudemeldingen of zo’n 4 meldingen per dag in verband met beleggingsfraude. Dit is een stijging met 23 % ten opzichte van 2018. Hetzelfde jaar, heeft de FSMA 25 waarschuwingen gepubliceerd over fraude met cryptomunten. De FSMA publiceert ook een «lijst van ondernemingen die op onregelmatige wijze actief zijn». Deze lijst bevat nu 138 platformen voor handel in cryptomunten waarvoor de FSMA aanwijzingen van fraude heeft vastgesteld.

Tussen 2017 en 2019 hebben de Belgische slachtoffers van fraude met cryptomunten een totaalverlies van zo’n 5 miljoen euro gemeld.

De FSMA werkt samen met de gerechtelijke autoriteiten om onderzoek te doen in dossier van beleggingsfraude. In januari 2020 hebben het Federaal Parket en de FSMA een gezamenlijke persbriefing gehouden om over deze beleggingsfraude te communiceren.

6) Voor de pure boiler room-fraude beschikt de FSMA niet over de bevoegdheid om verloren gelden van consumenten te recupereren en heeft hierover geen informatie.

7) Meer en meer werken de gerechtelijke autoriteiten en politiediensten samen (bijvoorbeeld via Europol en Eurojust) om onderzoek te doen. De FSMA werkt ook samen met de buitenlandse financiële toezichthouders om onderzoek te doen naar beleggingsfraude.

8) Er zijn niet genoeg statistieken om de vraag te beantwoorden. Wel kan worden gezegd dat dit over het algemeen niet-Europese landen zijn.