Onveilige routers, netwerkschijven en beveiligingscamera's blijven ondanks strengere regels een probleem. Daarvoor waarschuwen deskundigen. De toestroom aan onveilige apparatuur wordt weliswaar gestopt, maar dat gebeurt na jarenlang dweilen met de kraan open.

Niemand bij de Nederlandse overheid is bezig met het structureel opsporen van die onveilige slimme apparaten, blijkt uit een rondgang van de NOS (de Nederlandse Omroep Stichting). Dat terwijl veel internetcriminelen niets anders doen: de hele dag zoeken ze, grotendeels geautomatiseerd, het internet af op zoek naar onwetende slachtoffers.

Daarmee kunnen criminelen DDoS («distributed denial of service»)-aanvallen uitvoeren, spam versturen en nieuwe hackaanvallen lanceren. Ook inlichtingendiensten hebben het op slimme apparaten gemunt.

Overheden zouden dat kunnen tegengaan door lokdozen neer te zetten met kwetsbare apparaten, of door zelf op zoek te gaan naar kwetsbare apparaten bij internetgebruikers thuis. Maar dat gebeurt allebei niet. Het bleef bij een proefproject.

Het Nederlandse Agentschap Telecom heeft ervoor gekozen om het stokje vooralsnog niet over te nemen, om «technische en juridische» redenen. «Het is een interessant experiment, maar we lopen nu nog aan tegen privacyregels en hebben nog wat vragen over de technische risico's», zegt inspecteur-generaal Angeline van Dijk.

Ook elders binnen de overheid is niemand met iets vergelijkbaars bezig: het Nederlandse Nationaal Cyber Security Centrum richt zich enkel op overheid en kritieke bedrijven ; de politie wijst op de «eigen verantwoordelijkheid» van eigenaren (cf. https://nos.nl/artikel/2449517-onveilige-slimme-apparaten-straks-van-de-markt-geweerd-maar-risico-s-blijven).

Een aantal Nederlandse routers van particulieren en kleine en middelgrote bedrijven zijn ook intussen gehackt geworden door een beruchte Russische militaire hackgroep. De apparaten maken daardoor deel uit van een wereldwijd aanvalsnetwerk van duizenden gehackte apparaten onder controle van de Russische «Eenheid 74455».

«Eenheid 74455», ook wel «Sandworm of BlackEnergy» genoemd, is onderdeel van de Russische militaire inlichtingendienst GROe («Glavnoje Razvedyvatelnoje Oepravlenije») en wordt door internationale beveiligingsbedrijven wel de «gevaarlijkste hackgroep ter wereldç» genoemd. De groep richt zich op beïnvloeding en sabotage.

De ontdekking van de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) volgt op waarschuwingen van Britse en Amerikaanse veiligheidsdiensten eind februari 2022 dat Russische «hackers» een nieuw soort «malwar» gebruiken, genaamd «CyclopsBlink». Die dringt routers binnen van onder andere «WatchGuard» en creëert daarmee een aanvalsnetwerk, ook wel een «botnet» genoemd (cf. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/mivd-verstoort-russische-digitale-aanval-op-routers-van-nederlandse-burgers~b586c806/).

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2022-2025, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Kunt u meedelen of er bij de verschillende Belgische overheden een digitaal «lokdoos»-initiatief heeft plaatsgevonden, plaatsvindt of zal plaatsvinden? Indien ja, wat waren de bevindingen die men maakte hieromtrent? Waar werden deze geïmplementeerd of plant men dergelijke systemen te implementeren? Indien neen, waarom niet?

2) Worden er andere middelen geopteerd om het structureel opsporen van onveilige slimme apparaten te bewerkstelligen? Indien ja, wat houden dergelijke projecten in? Hoeveel waren er in de jongste drie jaar? Wat was hun doel? En wat waren de uiteindelijke bevindingen? Indien neen, waarom niet?

3) Kunt u meedelen hoeveel routers, netwerkschijven en beveiligingscamera's met gevoelige overheidsinformatie geschat wordt kwetsbaar te zijn voor hacking en andere vormen van intrusie? Welke stappen zijn er reeds gezet om dergelijke gevaren te voorkomen? Welke plannen staan er nog in de steigers? Wat inhouden ze?

4) Hoeveel apparaten, harde schijven, routers, enz., van de overheid zijn er in de voorbije drie jaren slachtoffer geworden van hacking? Zijn er tendensen te bemerken? Van waar uit werden dergelijke acties gestuurd? Welke gegevens zijn het meest gewild bij dergelijke inbraken? Zijn hier evoluties te bemerken?

5) Zou u de laatste cijfers kunnen meedelen van aangetaste servers, routers, computers, enz., door «malware», waardoor dergelijke apparaten deel uitmaken van een «botnet»? Vanuit welke landen worden dergelijke «botnets» aangestuurd? Hoeveel aanvallen vinden plaats vanuit ons land? Werden er ook «botnet» -netwerken ontdekt die door Belgen werden aangevoerd? Zo ja, hoeveel en welke straffen kregen dergelijke personen?

6) Zijn er gevallen bekend van intrusie op onze netwerken van «enheid 74455», ook wel «Sandworm of BlackEnergy» genoemd of van «CyclopsBlink»? Indien ja, hoeveel in de jongste drie jaar? Op welke servers of gegevensdatabanken en dergelijke werden ze ontdekt? Welke maatregelen werden genomen hiertegen? Wat bedraagt de financiële schade per «gelukte» hack van dergelijke buitenlandse actoren? Zijn de aanvallen intenser geworden sinds eind februari 2022?

7) Zou u de meest recente lijst kunnen meedelen van cyberaanvallen op onze gevoelige infrastructuur? Uit welke landen komen dergelijke inbraakpogingen? Hoeveel waren het er op maandbasis? Wat waren de meest courante doelwitten?

8) Kan u ook meedelen in hoeverre smartphones en dergelijke veilig zijn voor dit soort aanvallen? Hoeveel Belgische smartphones zijn onderdelen van «botnets»? Kan u hier cijfers over verstrekken indien mogelijk? Welke gevaren zijn er uniek voor gehackte smartphones door dergelijke intrusiesoftware?