BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2021-2022
________
30 maart 2022
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 7-1541

de Rik Daems (Open Vld)

aan de staatssecretaris voor Digitalisering, belast met Administratieve Vereenvoudiging, Privacy en de Regie der gebouwen, toegevoegd aan de Eerste minister
________
Voertuigen - Intelligent Speed Assistent (ISA) - Event Data Recorder (EDR) - Data-gebruik - Bescherming van de privacy - Maatregelen - Installatie van de systemen - Meerkost - Impact op het milieu
________
automobiel
verkeersveiligheid
snelheidsvoorschriften
gegevensverwerking
eerbiediging van het privé-leven
________
30/3/2022Verzending vraag
28/4/2022Antwoord
________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1539
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1540
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 7-1541 d.d. 30 maart 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In nieuwe auto's is vanaf juli 2021 de snelheidsbegrenzer «Intelligent Speed Assistent» (ISA) verplicht. Dit waarschuwingssysteem moet ervoor zorgen dat automobilisten de maximumsnelheid niet overschrijden (cf. https://www.vpngids.nl/nieuws/kamervragen-over-privacygevolgen-snelheidsbegrenzer/).

De ISA waarschuwt bestuurders als ze de maximumsnelheid overschrijden. Dit zou zorgen voor minder verkeersongevallen. De Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstraat liet in februari 2022 weten dat het ISA-systeem geen data opslaat. De snelheidsbegrenzer is ook niet door verzekeraars te gebruiken voor het berekenen van de premie.

Naast de ISA wordt ook de «Event Data Recorder» (EDR) ingevoerd in Europa. Deze zwarte doos registreert voertuigdata van voor en na een mogelijk ongeluk. Voorbeelden van technische zaken die worden opgeslagen zijn snelheid, remweg en activering van de airbags. De geanonimiseerde EDR-gegevens zullen worden gebruikt om de gebeurtenissen van vlak voor en na een ernstig ongeluk te analyseren.

De EDR slaat geen GPS-data of andere identificerende gegevens van de auto op. In tegenstelling tot het ISA-systeem kan de EDR niet door de bestuurder worden uitgeschakeld omdat deze bijdraagt aan het uitvoeren van ongevalsanalyses.

Verkeer en verkeersreglementering vallen onder de federale bevoegdheid, zaken rond verkeersveiligheid vallen onder de bevoegdheid van de Gewesten. Er bestaan verder samenwerkingsakkoorden tussen de federale overheid en de deelstaten over verkeer en verkeersveiligheid. Het betreft hier transversale aangelegenheid met de Gewesten.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Zou u kunnen bevestigen dat in België vanaf 2022 in nieuwe automodellen de «Intelligent Speed Assistent» (ISA) verplicht wordt? Hoe zit het dan met oudere modellen die dit niet hebben? Geldt deze verplichting op termijn voor ook oudere auto's? Zo ja, kan u het tijdschema toelichten?

2) Zijn de chauffeurs verplicht deze ISA systemen in België aan te laten of mogen de chauffeurs ze op eigen initiatief uitzetten? Indien ja, zijn er uitzonderingen wanneer dit niet kan of mag?

3) Is de «Event Data Recorder» (EDR) verplicht in België voor alle nieuwe auto's? Indien ja, hoe zit het dan met oudere modellen die dit niet hebben? Zal dit verplicht zijn op termijn voor oudere auto's? Indien ja, op wie worden de kosten verhaald?

4) Is er een garantie dat de data van de EDR niet gebruikt kan worden door derden, zoals verzekeringsmaatschappijen en dergelijke? Indien ja, welke maatregelen zijn hierrond reeds getroffen? Hoe kan de privacy van de bestuurder gegarandeerd blijven? Mogen en kunnen eigenaars van de auto's uitgerust met EDR-systemen opteren om deze uit te zetten?

5) De data van de EDR zijn geanonimiseerd, maar bestaat er een mogelijkheid om via andere parameters (metadata, enz.) van de EDR toch de identiteit te achterhalen van bestuurders? Indien ja, op welke manier? Zijn er maatregelen reeds getroffen om dit tegen te gaan? Wie mogen en kunnen de data van deze «zwarte dozen» lezen? Kunnen de bestuurders zelf dit ook?

6) Wat is de gemiddelde meerkost per wagen om de EDR en ISA systemen te implementeren?

7) Wat is de geschatte impact op het milieu voor de implementering van deze apparatuur (energieverbruik, enz.)? Zorgen deze apparaten ervoor dat men meer brandstof of stroom verbruikt?

8) Is de Belgische regering betrokken geweest bij de invoering van een wettelijk verplichte ISA en de EDR voor nieuwe auto's? Zo ja, welke inbreng heeft ons land gehad over de doordenking van de gevolgen hiervan voor de privacy? Welke garanties werden hier bekomen? Kan u dit gedetailleerd toelichten?

Antwoord ontvangen op 28 april 2022 :

1) tot 3) Ik verwijs u naar het antwoord van mijn collega die bevoegd is voor Mobiliteit.

4) Verordening (EU) 2019/2144 van het Europees Parlement en de Raad van 27 november 2019 betreffende typegoedkeuringsvoorschriften voor motorvoertuigen en aanhangwagens daarvan en voor systemen, onderdelen en technische eenheden die voor dergelijke voertuigen zijn bestemd wat betreft hun algemene veiligheid en de bescherming van de inzittenden van voertuigen en van kwetsbare weggebruikers, definieert «voorvalgegevensrecorder» als een systeem dat uitsluitend bedoeld is om kort voor, tijdens en onmiddellijk na een botsing kritieke, met een ongeval verband houdende parameters en informatie te registreren en op te slaan (artikel 3, punt 13). In artikel 6, lid 4, van deze verordening wordt gespecificeerd dat een gebeurtenisgegevensrecorder niet kan worden gedeactiveerd, dat de manier waarop de recorder gegevens kan registreren en opslaan van dien aard is dat de verzamelde gegevens geanonimiseerd zijn en beschermd zijn tegen manipulatie en misbruik, en dat de gegevens die de recorder kan registreren uitsluitend met het oog op onderzoek en analyse van ongevallen op grond van het recht van de Unie of het nationale recht aan de nationale autoriteiten mogen worden doorgegeven. Voorts is een event data recorder niet geschikt voor het registreren en opslaan van de laatste vier cijfers van de voertuigaanduiding als onderdeel van het voertuigidentificatienummer, noch van enige andere informatie aan de hand waarvan het betrokken voertuig, de eigenaar of de houder ervan individueel kan worden geïdentificeerd (artikel 6, lid 5).

Met andere woorden, de eigenaar van een auto die met een event data recorder is uitgerust, kan deze niet deactiveren, zijn privacy wordt gewaarborgd door de anonimisering van de verzamelde gegevens en de gegevens kunnen niet worden gebruikt door derden, zoals een verzekeringsmaatschappij.

De voorschriften van artikel 6, leden 4 en 5, van de betrokken verordening zijn een praktisch voorbeeld van de toepassing van het in artikel 25 van de GDPR neergelegde concept van privacy by design. Het gebruik van kunstmatige intelligentie in de context van politie en strafrechtspleging vormt een reële kans, met name in termen van de rechtsstaat, en biedt mogelijkheden om de toegang tot de rechter voor en door alle burgers te verbeteren en het werk van justitiële professionelen te vergemakkelijken.

Deze digitale transformatie moet worden doorgevoerd met een mensgerichte aanpak en met eerbiediging van de grondrechten van de rechterlijke macht en de beginselen van de rechtsstaat. Het moet tevens de aanneming van hoogwaardige en transparante rechterlijke beslissingen mogelijk maken en alle burgers gelijke toegang tot de rechter garanderen.

5) Aangezien de enige gegevens die recorders kunnen registreren en opslaan met betrekking tot het tijdsinterval kort voor, tijdens en onmiddellijk na een botsing, de snelheid van het voertuig, het remmen, de positie en helling van het voertuig op de weg, de status en activeringsgraad van al zijn veiligheidssystemen, de systeem eCall gebaseerd op 112, de activering van de remmen en alle andere relevante inputparameters van de actieve veiligheids- en ongevalvermijdingssystemen aan boord van het voertuig betreffen, en bijvoorbeeld geen ruimtelijke of temporele locatiegegevens, en dat zij functioneren in een gesloten lussysteem, met geanonimiseerde gegevens, mag het normaliter niet mogelijk zijn bestuurders via andere parameters (metagegevens, enz.) te identificeren). Het concept van privacy by design moet een dergelijke her-identificatie voorkomen, aangezien dit geen doel is van de verwerking van door een eventdatarecorder verzamelde gegevens.

Ten slotte vereist het uitlezen van de door een eventdatarecorder geregistreerde gegevens speciale apparatuur en toegang tot het voertuig of de eventdatarecorder. Naast de voertuigfabrikant kunnen alleen nationale autoriteiten (bijvoorbeeld de politie) de informatie lezen indien zij toegang hebben tot de voertuig- of eventdatarecorder.

6) tot 8) Ik verwijs u naar het antwoord van mijn collega die bevoegd is voor Mobiliteit.