China heeft officieel bekend gemaakt dat het land zich kandidaat stelt om lid te worden van de Mensenrechtenraad (Human Rights Council, HRC) van de Verenigde Naties (VN) voor de periode 2021-2023. De Mensenrechtenraad is de waakhond van de wereld wat betreft de eerbiediging en de bevordering van de mensenrechten door de VN-lidstaten. De Mensenrechtenraad is samengesteld uit zevenenveertig lidstaten.

China neemt een steeds prominentere plaats in binnen de organen van de Verenigde Naties. Dit staat in schril contrast met de mate waarin zij de mensenrechten in eigen land handhaaft. De mensenrechtensituatie in China is sinds het aantreden van president Xi Jinpin in 2013 jaar na jaar met rasse schreden achteruit gegaan. Vreedzame protesten worden hardhandig in de kiem gesmoord en de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst en de persvrijheid worden steeds verder teruggedrongen.

In de Chinese regio Xinjiang zijn momenteel meer een miljoen Oeigoeren opgesloten in kampen voor «politieke heropvoeding» omdat ze niet loyaal zouden zijn aan de Chinese Staat en de communistische partij. In deze «heropvoedingskampen» worden de politieke gevangenen systematisch politiek geïndoctrineerd en ze zijn het slachtoffer van martelpraktijken.

Onlangs nog doken bovendien zeer verontrustende getuigenissen op over grootschalige gedwongen sterelisering van Oeigoerse vrouwen. Ook worden kinderen systematisch weggenomen bij hun ouders om te worden heropgevoed. Sommigen maken zelfs gewag van een genocide.

De Chinese overheid heeft een allesomvattend greep op de Chinese samenleving uitgebouwd via systematische cyberbewaking. Dit gaat van gezichtsherkenning, het inlezen van gsm toestellen tot een algemeen toezicht op het hele internet. Dit cybertoezicht blijft niet beperkt tot de Chinese onderdanen. China voert deze bewakingstechnologie tevens uit naar autoritaire Staten wereldwijd waarbij het opleidingen en technische bijstand biedt.

De «veiligheidswet» voor Hongkong die het Chinese Congres onlangs goedkeurde is een zoveelste escalatie. Deze wet maakt korte metten met de in 1997 afgesproken vrijheden van burgers in Hongkong. Aldus kan het Chinese apparaat rechtstreeks via een nieuwe politiedienst ingrijpen in de regio. Sinds de wet van kracht is, staan er levenslange celstraffen op het demonstreren voor vrijheden in Hongkong. Deze wet is zo breed geschreven dat ze elke vorm van kritiek op China in de kiem smoort.

Deze vraag betreft tevens een transversale aangelegenheid met de Gewesten. De standpunten van de Vlaamse regering en de verdediging hiervan bij de Verenigde Naties geschiedt systematisch in coördinatie met de federale overheid. De gefedereerde overheden geven mede het inhoudelijk standpunt van de federatie vorm voor die materies waarvoor zij intern bevoegd zijn. Binnen de Interministeriële Conferentie voor Buitenlands Beleid waarin de verschillende beleidsniveaus zijn vertegenwoordigd, wordt het Belgisch buitenlands beleid gecoördineerd.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoe reageert u op de kandidatuur van China om lid te worden voor de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties voor de periode 2021-2023 in het licht van de recente ontwikkelingen en gedragingen van China en de berichtgeving rond de Oeigoeren, de «veiligheidswet» in HongKong, het systematisch opleggen en exporteren van bewakingstechnologie en cybertoezicht naar autoritaire Staten?

2) Gaat ons land de kandidatuur van China voor de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties steunen? Kan u dit zeer duidelijk toelichten? Kan u meedelen wat onze houding zal zijn?

3) Bent u het ermee eens dat toetreding van China tot de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties op zeer gespannen voet staat met de waarden waar de Verenigde Naties voor staan? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u dit toelichten?

4) Heeft u omtrent de kandidatuur van China voor de Mensenrechtenraad reeds overleg gehad met enerzijds de deelstaten en anderzijds de andere landen van de Europese Unie (EU)? Kan u dit uitvoerig toelichten? Kan u meedelen wat hiervan het resultaat is?

Ik kan bevestigen dat China kandidaat was voor een mandaat in de Mensenrechtenraad voor de termijn 2021-2023. Deze verkiezingen vonden plaats op 13 oktober 2020 tijdens de Algemene Vergadering van de VN en China werd verkozen met 139 stemmen van de 192 uitgebrachte stemmen.

Gelet op het geheime karakter van de stemming, is het niet gepast om publiekelijk commentaar te geven op het verloop ervan.

Ik kan u echter verzekeren dat België bij verkiezingen voor de Mensenrechtenraad steeds rekening houdt met zowel de opstelling van de kandidaat-lidstaten in multilaterale mensenrechtenfora als met hun ‘trackrecord’ inzake mensenrechten.

Dit gebeurt in conformiteit met de oprichtingsresolutie van de Mensenrechtenraad (resolutie 60/251 van de Algemene Vergadering) die bepaalt dat VN-lidstaten bij de verkiezing van de leden van de Mensenrechtenraad rekening zullen houden met de bijdrage van de kandidaten aan de bevordering en de bescherming van de mensenrechten en met hun vrijwillige engagementen.