Patiëntenrechten krijgen sinds het einde van de jaren negentig meer aandacht. In België worden deze geregeld via de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt. Deze patiëntenrechten omvatten een breed scala: recht op informatie, recht om geïnformeerd en vrij toe te stemmen, recht op vrije keuze, recht om klacht in te dienen, … Zogenaamde risicogroepen, met name kinderen en mensen die niet bij machte zijn hun toestemming te verlenen, genieten evenwel niet de maximale bescherming.

Het Verdrag van Oviedo van 4 april 1997 van de Raad van Europa tot bescherming van de rechten van de mens en de waardigheid van het menselijk wezen met betrekking tot de toepassing van de biologie en de geneeskunde biedt deze bescherming wel en meer bepaald op het vlak van medische en biologische toepassingen. Het uitgangspunt van het verdrag is immers de voorrang van het belang van het menselijk wezen op dat van de gemeenschap of de wetenschap. Het stelt daartoe een aantal principes en verboden op het vlak van bio-ethiek, medisch onderzoek, toestemming, persoonlijke levenssfeer, informatie door de arts en orgaantransplantatie. Zo verbiedt het elke vorm van discriminatie op grond van genetische achtergrond van personen en staat het genetische tests enkel toe voor medische redenen.

Het verdrag hecht veel belang aan het publieke debat over biomedische vraagstukken en hun ethische implicaties. Kortom, dit verdrag verankert ten volle het recht van elk individu op gelijke toegang tot passende en kwaliteitsvolle gezondheidszorg en is dus een belangrijk document voor alle bio-ethische kwesties.

Tot op heden hebben 29 landen dit Verdrag reeds ondertekend en geratificeerd. Daarnaast hebben nog eens 6 landen het al ondertekend. Ons land heeft de ondertekening, en dus ook de ratificatie, van dit verdrag steeds op de lange baan geschoven. Nochtans is dit Verdrag een minimale consensus tussen meerdere Europese landen. Dergelijk belangrijk Verdrag biedt immers een zeer goed internationaal kader voor een belangrijk maatschappelijk gegeven.

Ik had graag het volgende van de minister vernomen:

1) Bent u van plan om, in samenspraak met de bevoegde ministers, dit verdrag opnieuw ter sprake te brengen op de Ministerraad? Zo ja, wanneer?

2) Zal ons land overgaan tot de ondertekening van het verdrag? Zo ja, wanneer staat dit gepland? Zo neen, op grond van welke argumenten?

3) Is de regering eveneens bereid om het bijhorend aanvullend protocol inzake transplantatie van organen en weefsel van menselijke oorsprong (gedaan te Straatsburg op 24 januari 2002) te ondertekenen en ter ratificatie aan het Parlement voor te leggen?

België heeft het Verdrag van Oviedo van 1997 van de Raad van Europa inzake de rechten van de mens en de biogeneeskunde niet getekend en voorziet ook niet om dit te doen. Dit beantwoordt ook de vraag over diens Aanvullende Protocol van 2002 inzake transplantatie van organen en weefsel van menselijke oorsprong.

Volgens de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, spreekt het Verdrag van Oviedo immers de Belgische wetgeving op een aantal punten tegen. Zijn Artikels 12 en 20.2 bijvoorbeeld inzake het verrichten van testen om genetische ziektes te voorspellen werken beperkender dan Artikel 10 paragraaf 3 van de Belgische wet van 19 december 2008 over menselijk materiaal voor geneeskunde en wetenschappelijk onderzoek. En Artikel 18. van het Verdrag van Oviedo verbiedt menselijke embryo’s op te bouwen voor wetenschappelijk onderzoek, terwijl de Belgische wet van 11 mei 2003 over embryo’s in vitro dit in haar Artikel 4 soms wel toelaat. Overigens lijkt het er niet op dat in ons land de recente, meer pragmatische ontwikkelingen van de geestesgesteldheid rond deze materies België nader tot het Verdrag van Oviedo zullen brengen.

Voor meer informatie, verwijs ik u graag naar de minister van Volksgezondheid.