In 2008 pleegden vijftien gedetineerden zelfmoord in een Belgische penitentiaire inrichting. Het aantal zit sinds 2004, toen er acht zelfdodingen werden geteld, in de lift. In 2005 en 2006 waren er telkens elf zelfdodingen en in 2007, dertien.

Alleen al in de gevangenis van Lantin pleegden drie gedetineerden in 2009 zelfmoord. Ook in 2010 heb ik weet van alvast één zelfmoord in de gevangenis van Andenne en een andere in Lantin.

In Frankrijk pleitte onlangs de psychiater Louis Albrand die de auteur is van een lijvig rapport over het stijgend aantal zelfmoorden in de Franse gevangenen voor een staten generaal.

Graag had ik hieromtrent dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoeveel gedetineerden pleegden zelfmoord sinds januari 2009 in een penitentiaire instelling en dit respectievelijk voor 2009 en 2010 en kan u indien mogelijk de cijfers opsplitsen al naargelang de betrokkenen beklaagden of veroordeelden waren?

2) Hoeveel pogingen tot zelfmoord vonden plaats sinds januari 2009 en dit respectievelijk voor 2009 en 2010 in een penitentiaire instelling en kan u indien mogelijk de cijfers opsplitsen al naargelang de betrokkenen beklaagden of veroordeelden waren?

3) Kan u het aantal zelfmoorden alsook het aantal zelfmoordpogingen sinds begin 2009 opsplitsen per penitentiaire instelling en kan u de cijfers duiden?

4) Hoe reageert u op deze cijfers en kan u aangeven welke bijkomende maatregelen er werden getroffen sinds uw aantreden om deze cijfers terug te dringen?

5) Hoe reageert u op het Franse rapport van psychiater Louis Albrand?

6) Bent u voorstander van een formeel overleg met alle actoren om het aantal zelfmoorden in gevangenissen terug te dringen? Zo ja, hoe gaat u dit concreet invullen? Zo neen, waarom niet?

7) Houdt u bij de planning van de nieuwe gevangenissen rekening met de aanbevelingen van het Franse rapport van Louis Albrand? Kan u dit concreet toelichten?

1), 2) en 3).

In 2009 hebben 12 zelfmoorden plaatsgevonden in de Belgische gevangenissen.

Uitgesplitst per gevangenis kan dit worden weergegeven als volgt: zie Tabel 1

In 2010 hebben 19 zelfmoorden plaatsgevonden in de Belgische gevangenissen.

Uitgesplitst per gevangenis kan dit worden weergegeven als volgt: zie Tabel 2

De penitentiaire administratie beschikt niet over betrouwbare gegevens met betrekking tot pogingen tot zelfmoord.

4) en 5) Ik ben op de hoogte van het rapport, dat verschenen is naar aanleiding van de alarmerende stijging van zelfmoorden in de Franse gevangenissen. De stijging van het aantal zelfmoorden in gevangenissen is een internationaal fenomeen. Zonder de situatie in België te banaliseren, kunnen we toch vaststellen dat de situatie in België niet dezelfde is als in Frankrijk. In Frankrijk was de suïcideratio in 2008 24.5/10 000 gedetineerden, daar waar dit bij ons in 2008 15.2:10 000 was. Bovendien blijkt uit het rapport Albrand dat de suïcideratio in Franse gevangenissen al jarenlang stijgt. In België zijn we er wel in geslaagd om deze curve te doorbreken.

Anderzijds is het waar dat België niet ontsnapt aan een internationale trend, en dat ook bij ons de suïcideratio terug lijkt toe te nemen. De analyse van het rapport Albrand geldt in grote lijnen ook voor België:

• een toenemend aantal mensen met psychiatrische symptomen komen in de gevangenis terecht. Deze mensen hebben een verhoogd risico. Een bijkomend probleem is dat de mondialisering er toe leidt dat communiceren met deze mensen steeds vaker een probleem lijkt te worden.

• er is onvoldoende zinvolle tijdsbesteding, en met name onvoldoende werk voor gedetineerden

• overbevolking leidt tot meer stress en is ook een risicofactor

  Volgende maatregelen werden in België genomen:

• de Dienst Gezondheidszorg gevangenissen van de penitentiaire administratie werkt aan een assessment-instrument voor het detecteren van psychiatrische problemen bij binnenkomende gedetineerden;

• de Regie voor de Gevangenisarbeid wordt hervormd, waarbij de nadruk zal liggen op een efficiënte en daadkrachtige werking van de Regie en een meer evenwichtige organisatiecultuur op zo tot een maximale tewerkstelling van gedetineerden te komen;

• in sommigen gevangenissen zijn lokale initiatieven genomen. Zo is er in de Oost-Vlaamse gevangenissen een telefonische verbinding naar Tele-Onthaal, waarvan de gedetineerden tussen 9 u tot 2 u’s nachts gebruik kunnen maken;

• wanneer bij een gedetineerde een gevaar voor zelfmoord wordt vastgesteld, wordt deze in een duocel onder verscherpt toezicht geplaatst;

• in het kader van de strijd tegen de overbevolking voorziet het masterplan in de bouw van nieuwe gevangenissen; ook het huren van de penitentiaire inrichting te Tilburg zal een positief effect hebben op de beschikbare capaciteit;

• de bouw van de instellingen voor sociaal verweer FPC Gent en Antwerpen en de uitbouw het forensisch netwerk zal een betere uitstroom van geïnterneerden mogelijk maken.

6) De psychosociale zorg is een gedeelde verantwoordelijkheid voor de federale Overheid en de Gemeenschappen.

De problematiek van zelfmoordpreventie staat dan ook op de agenda van het overleg tussen de diensten van alle betrokken departementen.

7) Bij de bouw van nieuwe gevangenissen wordt rekening gehouden met de mogelijkheid om camera’s te voorzien in de strafcel en de beveiligde cel, dit ter bescherming van de gedetineerde indien er een gewaar bestaat dat hij zichzelf zou verwonden of zich van het leven wil beroven.

Bijlagen

Tabel 1

Tabel 2