Op 6 april 2009 sloeg het noodlot toe in het Italiaanse L'Aquila. Een zware aardbeving veroorzaakte een enorm menselijk leed, met 309 doden en daarbij bijna onschatbare materiële en financiële schade. In de weken voorafgaand aan deze aardbeving, vertoonden de seismografen al verhoogde activiteiten. De Commissie Grote Risico's stelde de bevolking gerust en minimaliseerde de gevaren, onder andere door af te raden om grootschalig te evacueren. De dramatische gevolgen stelden hen in het ongelijk. Daarop werden de leden van die commissie voor de rechter gedaagd, waarbij ook 32 nabestaanden van de slachtoffers zich burgerlijke partij stelden. De uitspraak van de rechtbank veroorzaakte een schok, want de commissieleden werden veroordeeld tot zes jaar celstraf en het levenslange verbod op de uitoefening van een openbaar ambt. Reden: het verstrekken van onvolledige en verwarrende informatie. Uitspraak: doodslag door nalatigheid. Uiteraard verwekte deze beslissing heel wat commotie, van opluchting bij de slachtoffers tot onbegrip bij vele wetenschappers, wereldwijd.

Hierover de volgende vragen:

1) Hoe evalueert en apprecieert de minister de uitspraak van een Italiaanse rechtbank waarbij de leden van de Commissie Grote Risico's zwaar werden veroordeeld wegens hun inschatting van het gevaar op aardbevingen?

2) Welke wetenschappelijke commissies, instanties enz. zijn door de federale overheid belast met het voorspellen van natuurfenomenen die schade of ernstige bedreigingen kunnen veroorzaken? Welke status hebben deze commissies en hun leden?

3) Op welke wijze zijn in ons land de wetenschappers en andere bij de publieke veiligheid betrokken experts verzekerd tegen onjuiste inschattingen van risico's bij het voorspellen van natuurfenomenen zoals stormen, aardbevingen enz. die zij maken in opdracht van de overheid?

1. Het is niet aan mij een mening te geven over een oordeel dat uitgesproken werd door een Italiaanse rechtbank.

2. In België is het Koninklijk Meteorologisch Instituut verantwoordelijk voor de evaluatie van weerfenomenen en de Koninklijke Sterrenwacht van België voor de interpretatie van aardbevingen en het ruimteweer. Dat vakgebied behoort ook tot het studiegebied van het Belgisch Instituut voor Ruimte-aeronomie dat dus ook bevoegd is om de verspreiding van as wolken bij vulkaanuitbarstingen te bestuderen.

   Bij natuurfenomenen die mogelijk schade kunnen veroorzaken of groot en dreigend gevaar inhouden, brengen de drie instellingen van de pool Ruimte verslag uit bij het crisiscentrum van de Federale Overheidsdienst (FOD) Binnenlandse Zaken.

3. Voor wat de aansprakelijkheid betreft, moet een onderscheid worden gemaakt tussen statutaire en contractuele wetenschappelijke onderzoekers. Voor contractuele onderzoekers is artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 met betrekking tot de arbeidsovereenkomsten van toepassing. Die reglementering geldt onrechtstreeks ook voor statutaire onderzoekers, via de uitvoering van de wet van 10 februari 2003 betreffende de aansprakelijkheid van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen.

   Volgens artikel 18 van de wet van 3 juli 1978, is een werknemer enkel aansprakelijk voor lichte schuld als die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt. Die schuld komt in een niet uitzonderlijke context tot stand.

   Een werknemer is verantwoordelijk voor de aan zijn werkgever of aan derden veroorzaakte schade bij bedrog of bij een zware fout, dat wil zeggen een opzettelijk verrichte fout met het vast voornemen schade te berokkenen of een (niet opzettelijke) onvergeeflijke fout. De werkomstandigheden (werktempo, complexiteit van sommige machines, gebrek aan ervaring, vermoeidheid,…) zijn geen geldig argument. De kwalificaties en de verantwoordelijkheden van de werknemer kunnen tot verzwarende omstandigheden worden verheven.

   Het is altijd de taak van de werkgever (of van de derde die schade lijdt) de aard van de fout te verantwoorden met alle mogelijke rechtsmiddelen.