De Nederlandse Stichting Veilige Haven waarschuwt werknemers in de Nederlandse havens op te passen voor containers en schepen die uit Japan komen. De stichting houdt zich bezig met veiligheid en gezondheid in de Nederlandse zeehavens.

Tokio, op 200 kilometer van het rampgebied, is een " belangrijke, zo niet de belangrijkste (container)haven van Japan. Het vasteland van China maar ook de westkust van Amerika kunnen last krijgen van de radioactiviteit uit Japan en ook Europa zal niet worden overgeslagen ", staat op de website van de stichting. " Eén container zal geen ernstige problemen veroorzaken maar een heleboel containers met afzender Japan en op één rek veroorzaken cumulatief een mogelijk te grote concentratie. " Havenarbeiders worden gewaarschuwd er niet van uit te gaan dat " een lange zeereis wel gezorgd heeft voor het afspoelen of afwaaien van voor mensen gevaarlijke radioactiviteit of -neerslag ".

Ook het informatieplatform Alphaliner noemt zeven Japanse havens in de buurt van Tokio met een mogelijk stralingsrisico. Gezien de problemen in Japan wat betreft de radioactiviteit blijven toenemen is het belangrijk de nodige aandacht te hebben voor screening en preventie.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Welke beschermende maatregelen worden getroffen om eventueel radioactieve containers tijdig te detecteren? Kan u uitvoerig toelichten en aangeven hoe men zal screenen (methode welke havens, selectiecriteria)?

2) Kan u aangeven hoe er aan preventie wordt gedaan wat betreft de havenarbeiders alsook de werknemers in de magazijnen en de luchthavens? Werden er naar aanleiding van de ramp in Japan concrete richtlijnen uitgevaardigd aan de havenarbeiders en de medewerkers in de luchthavens die internationale zendingen bedienen?

3) Bestaat er een draaiboek bij het aantreffen van radioactieve goederen en / of containers? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u concreet toelichten welke stappen erin zijn opgenomen en dit zowel wat betreft preventie van besmetting, screening als aanpak bij besmetting?

4) Welke dienst screent de goederen afkomstig van Japan op radioactiviteit en dit zowel in onze luchthavens als in onze zeehavens?

5) Werden er reeds radioactieve goederen en / of containers aangetroffen in ons land afkomstig van Japan? Kan u uitvoerig en concreet toelichten?

6) Hoeveel meetinstrumenten hebben onze diensten in de havens en de luchthavens om de radioactiviteit te meten en kan u aangeven of dit volstaat? Kan u dit zeer gedetailleerd toelichten en aangeven of er in elke haven meetapparatuur voorhanden is?

1 tot en met 4. Naar aanleiding van het ongeval in de kerncentrale van Fukushima-Daiichi heeft het Federaal agentschap voor nucleaire controle (FANC) een aanbeveling voor de controle op de invoer van vervaardigde producten afkomstig uit Japan opgesteld in samenwerking met de verschillende bevoegde overheden en autoriteiten: douane, kapiteinsdiensten van de Belgische havens, enz. Voedingsmiddelen komen in dit document niet aan bod. Hiervoor dient verwezen naar de maatregelen die door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen getroffen werden en naar de uitvoeringsverordening nr. 297/2011 van de Europese Commissie van 26 maart 2011 tot vaststelling van bijzondere voorwaarden voor levensmiddelen en diervoeders van oorsprong uit of verzonden vanuit Japan in verband met het ongeval in de kerncentrale van Fukushima. 

De eerste versie van de aanbevelingen (van 19 april 2011) berustte op de volgende elementen : 

• Het risico voor besmetting van personen die in de dokken, de laad- en transitzones, de douane of het vervoer werken, wordt als zeer klein beschouwd en kan nog beperkt worden door de regels betreffende basishygiëne na te leven (dragen van handschoenen die gewoonlijk voor de hantering van deze producten worden gebruikt; handen wassen, vooraleer men gaat eten, drinken, roken, enz. , voor men een pauze neemt of wanneer het werk voltooid is).

• Het FANC controleert de eerste schepen afkomstig uit Japan in de havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge.

• De daaropvolgende controles van de waren (containers, voertuigen, colli) worden steekproefsgewijs uitgevoerd (5-10 %) door de invoerders die zich hiervoor tot een gespecialiseerde instelling kunnen wenden.

• Er wordt bijzondere aandacht besteed aan containers/ voertuigen/ colli afkomstig van de prefecturen Miyagi, Fukushima, Ibaraki en Tochigi (beschermingszone voor de bevolking (30 km) en enkele tientallen kilometer daarvandaan), waarvoor een meer systematische controle wordt aanbevolen.

• De voorziene acties kunnen nog evolueren in functie van de situatie in Japan en van feiten die in België en op internationaal niveau gedetecteerd worden. 

  Specifiek voor het vrachtvervoer over zee heeft de Belgische autoriteit bevolen : 

• systematische controle door de invoerder aan van voertuigen, colli/containers en hun inhoud afkomstig van de prefecturen Miyagi, Fukushima, Ibaraki en Tochigi ;

• voor de andere regio’s, een eerste steekproefsgewijze controle (5-10%) door de invoerder aan van de colli/voertuigen/containers (en eventueel van hun inhoud). 

Er wordt ten stelligste aanbevolen aan de installaties die met meetpoorten uitgerust zijn om de containers afkomstig van Japan langs deze meetpoorten te doen passeren. De controles moeten zo snel mogelijk gebeuren voor/tijdens/ net na het lossen. De invoerder kan zich voor de uitvoering van de metingen tot een gespecialiseerde instelling wenden. 

Er is geen rechtstreekse luchtvaartverbinding tussen Japan en België. Elke collo afkomstig van Japan is dus eerst reeds langs een andere buitenlandse luchthaven gepasseerd, alvorens op een Belgische luchthaven te belanden. De Belgische autoriteiten bevelen in afwachting van geharmoniseerde maatregelen op internationaal niveau een steekproefsgewijze controle aan van de colli/containers (5 à 10% van de verpakkingen en eventueel van hun inhoud). Deze moet worden uitgevoerd op al het Belgisch luchtvervoer afkomstig uit Japan, onder de verantwoordelijkheid van de betrokken luchtvaartmaatschappij. De ladingen die reeds door een Europese autoriteit werden gecontroleerd en over een negatief controlecertificaat beschikken, mogen van deze regel afwijken. Een positieve detectie moet onmiddellijk aan het FANC worden gemeld. In overleg met alle bevoegde autoriteiten zal dan het FANC bepalen welke acties er moeten worden ondernomen (ontsmetting, evacuatie van producten, enz.). 

5. In april en mei 2011 heeft het FANC meerdere schepen afkomstig uit Japan gecontroleerd in de havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge. De FANC-experten troffen noch op deze schepen zelf, noch op hun lading enig spoor aan van contaminatie. Van april tot december 2011, werden 17 besmette containers aangetroffen. De gemeten radioactiviteit was zo beperkt, dat er zich geen enkel gevaar stelde voor de werknemers, de bevolking of het leefmilieu. Iedere container werd door een gespecialiseerde firma ontsmet zodat deze verder kon gebruikt worden. Gezien het beperkt aantal positieve gevallen, heeft het FANC vanaf 1 januari 2012 zijn aanbevelingen aangepast. Het is niet meer nodig om bijzondere controle op de invoer van vervaardigde producten afkomstig uit Japan uit te voeren. Uiteraard zullen de goederen op de gebruikelijke manier nog verder gescreend worden door de douane. 

6. De meetapparatuur bij Megaports in de havens van Antwerpen en Zeebrugge, de handapparatuur in de haven van Gent en in de luchthavens vallen onder de verantwoordelijkheid van de douane. Voor meer informatie zie ik mij genoodzaakt u te verwijzen naar de minister van Financiën.