Doordat het de burger dichter bij het Europees besluitvormingproces brengt, is het Europees burgerinitiatief ongetwijfeld een doeltreffend instrument tegen het democratisch deficit in het algemeen en tegen het tekort aan duidelijkheid waaraan in het bijzonder de EU leidt in de ogen van de burgers. Ik verheug me daarover, temeer omdat u tijdens het Belgisch voorzitterschap persoonlijk in die zin hebt geijverd.

Toch lijkt de invoering ervan op nationaal vlak, naargelang het land, bepaalde moeilijkheden op te leveren. Het reglement, aangenomen door de Raad en het Europees Parlement op 16 februari 2011, bepaalt inderdaad dat de nationale autoriteiten van elk land instaan voor de verificatie en certificatie van de steunbetuigingen opdat de organisatoren het conformiteitsattest ervan aan de Europese Commissie kunnen voorleggen.

Hoe zal op praktisch vlak de uitvoering van die controle in België verlopen en welke vorm zal die aannemen? Zijn er wettelijke aanpassingen nodig voor die uitvoering? De verordening nr. 211/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 over het burgerinitiatief (ICE) bepaalt dat geen enkel burgerinitiatief kan worden opgestart voor april 2012. Wat zijn de redenen voor die relatief lange termijn?

Kennen andere Europese staten, binnen hun instellingen, een dergelijk sterk democratisch instrument? Zo ja, wat denkt de minister van dat soort procedure, wetende dat het petitierecht in België de burger niet de mogelijkheid geeft de politieke macht ertoe te dwingen om zich over een bepaald probleem te buigen?

De implementering van het Europees burgerinitiatief in België wordt momenteel grondig bestudeerd door de bevoegde instanties. Er wordt onder meer onderzocht of er wel of niet een wetgevend initiatief nodig is voor deze implementering.

Krachtens de Europese verordening inzake het burgerinitiatief kunnen deze initiatieven pas vanaf april 2012 starten. De relatief lange periode tussen de publicatie van de verordening en de uitvoering kan door verschillende factoren verklaard worden. Zoals u aangeeft is het ten eerste niet uitgesloten dat bepaalde lidstaten wetgevingsbesluiten moeten goedkeuren om het op nationaal vlak uit te voeren. Deze periode moet de Europese Commissie ook de kans geven om, zoals de verordening vraagt, de technische specificaties te bepalen waaraan de online systemen voor het verzamelen van handtekeningen moeten voldoen, vrije software die kan gebruikt worden door de organisatoren van een burgerinitiatief. De lidstaten moeten daarenboven beschikken over de nodige tijd om de benodigde structuren en procedures te organiseren. De lidstaten moeten bijvoorbeeld de overheden aanduiden die belast zijn met de controle van de steunverklaringen en van de conformiteit van de online systemen voor het verzamelen van handtekeningen met de technische en veiligheidsvereisten die de Commissie zal bepalen.

Verschillende lidstaten van de Europese Unie kennen al vormen van volksinitiatief op nationaal vlak, zoals Oostenrijk, Nederland of Spanje.

Het Europees initiatiefrecht zal een grote impact hebben en zal de Europese burger toelaten om rechtstreeks betrokken te worden bij het Europees proces. Door het transnationale karakter kan ook het ontstaan van een Europese publieke ruimte bevorderd worden.