Eind september heeft de VN-Veiligheidsraad unaniem resolutie 2118 over Syrië goedgekeurd. Voor 1 juli volgend jaar moet het land al zijn chemische wapens hebben vernietigd. Er wordt geschat dat Syrië over duizend ton aan dergelijke wapens beschikt. Daarnaast moeten experts van chemische wapens onbeperkte toegang krijgen tot het Syrische grondgebied.

Voorts moeten de laboratoria en andere productiefaciliteiten van chemische wapens voor 1 november worden ontmanteld. Die planning was voor de goedkeuring van de VN-resolutie al goedgekeurd door de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die voor de inspanningen om het aantal chemische wapens terug te dringen dit jaar de Nobelprijs voor de Vrede kreeg.

In een reactie noemde u de resolutie en het besluit van de OPCW "een belangrijke stap naar de neutralisatie van de massavernietigingswapens, die door de VN-Veiligheidsraad als een bedreiging voor de internationale vrede en veiligheid worden beschouwd". Ik ben het daar volledig mee eens.

Ik kijk met veel belangstelling uit naar de vredesconferentie die in Genève voor Syrië georganiseerd zal worden en hoop dat hiermee een politieke transitie kan worden ingezet. Enkel een politieke oplossing kan immers een einde maken aan het geweld in het land. Het is in het belang van de Syrische bevolking dat alle partijen aan tafel constructief en ernstig meewerken aan het Genève II-proces.

In de marge van de ministeriële VN-week in New York pleitte u er ook voor om de humanitaire toegang, zeker in de gezondheidszorg, te vergroten, nu we chemische wapendeskundigen naar Syrië kunnen sturen. Er moet inderdaad toegang worden verleend tot medische ruimten, ook in de zones die worden gecontroleerd door al-Assad en de gebieden onder controle van de rebellen.

U hebt ook laten weten dat Belgische experts van nut kunnen zijn bij het wegwerken van de chemische wapens in Syrië. In Poelkapelle bevindt zich een installatie voor de vernietiging van chemische wapens, die in de regio nog steeds regelmatig teruggevonden worden.

Hierover heb ik volgende vragen:

1) Kan u mij een update geven over de mate waarin Syrië meewerkt met de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens?

2) Welke rol ziet u weggelegd voor Belgische experts bij het wegwerken van de chemische wapens in Syrië?

3) In hoeverre zijn hulpverleners momenteel in staat om humanitaire hulp te verlenen in Syrië en in welke provincies of regio's is de situatie nog problematisch?

4) Welke verdere stappen zal ons land op dit vlak ondernemen om bij te dragen tot een verbetering van de humanitaire situatie in Syrië?

1. Syrië heeft in de initiële fase meegewerkt door het verlenen van toegang aan de chemische wapensites en door het vernietigen van het materiaal voor productie, menging en vulling van chemische wapens. Syrië heeft in oktober een initiële verklaring over haar chemisch arsenaal overgemaakt aan OPCW, zoals voorzien in het Chemische Wapenverdrag. Wij kunnen op dit ogenblik nog niet met zekerheid vaststellen of de informatie in die verklaring compleet en accuraat is. Continue medewerking door Syrië is cruciaal opdat het proces binnen de gestelde parameters afgerond zou worden. Die medewerking beslaat meerdere terreinen: toegang tot sites, transparantie over informatie, beveiliging, enz.

2. Wij onderzoeken de mogelijkheid van een Belgische bijdrage aan de operatie van ontwapening van het chemische wapenarsenaal. Deze analyse kan verfijnd worden naarmate de modaliteiten van het vernietigingsplan duidelijker worden. Defensie heeft de lead daarover.

3. United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) meldt ons dat ze volledige toegang hebben tot alle kampen in de buurlanden van Syrië, maar het overgrote deel van de vluchtelingen verblijven niet in kampen, maar wel in de steden, gemeenten en rurale gebieden.

• In Syrië bestaan er evenwel belangrijke toegangsbeperkingen (opgelegd aan de humanitaire organisaties door de verschillende partijen binnen het conflict) die de humanitaire hulp aan de behoeftigen sterk bemoeilijkt. De talrijke interne verplaatsingen van de bevolking en het groot aantal burgers in de belegerde gebieden maakt het probleem nog complexer. In september jl. herhaalden de VN-organisaties en de humanitaire Niet-gouvernementele organisaties (NGO's )de dringende noodzaak van het leveren van humanitaire hulp aan meer dan een half miljoen mensen in de buitenwijken van Damascus (gebied dat nu al voor enkele maanden ontoegankelijk is). Eveneens wordt geschat dat bijna 385 000 mensen uit het noorden van Aleppo, van het platteland rond Homs en de belegerde delen van de stad Homs zelf nu al meerdere weken niet meer kunnen worden bereikt.

• In Libanon zijn er geen “officiële” vluchtelingenkampen die door UNHCR beheerd worden. De Syriërs worden ofwel opgenomen in de lokale gemeenschappen ofwel zijn ze op hun eigen aangewezen en hebben ze zich in informele kampen gehergroepeerd.

• In Jordanië is UNHCR verantwoordelijk voor het beheer van de vluchtelingenkampen. Er zijn evenwel nog problemen met de registratie van de vluchtelingen of met de hernieuwingen van de registratiebewijzen, hoewel de situatie de afgelopen weken sterk verbeterd is. Desalniettemin hebben veel gezinnen nog geen toegang tot essentiële basisvoorzieningen zoals gezondheid en water.

• In Turkije werkt UNHCR nauw samen met de nationale autoriteiten om hen te ondersteunen bij de opvang van vluchtelingen. Daarnaast bouwt de overheid twee extra kampen in de zuidelijke provincies, wat het totaal aantal kampen voor opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije op 23 brengt.

4. Zoals u weet heb ik mij sinds lang al persoonlijk geëngageerd om het respect voor het internationaal humanitair recht in Syrië af te dwingen. Zo was België de voortrekker van een gezamenlijke verklaring van meer dan 50 landen tijdens het Syrisch Humanitair Forum in februari dat oproept tot respect voor het internationale humanitaire recht en de toegang voor alle Syriërs tot medische faciliteiten. In september heb ik samen met 26 collega’s en de Europese Commissaris voor Humanitaire Hulp een opiniestuk gepubliceerd in verschillende nationale en internationale kranten met een gelijkaardige boodschap. Verder onderzoekt België hoe het kan bijdragen tot de concretisering van de voorzittersverklaring van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties die oproept om snel werk te maken van humanitaire toegang in Syrië en de levering van humanitaire goederen.