MRSA, voluit Methicilline Resistente of Multiresistente Resistente Staphylococcus aureus, was tot voor kort een typische “ ziekenhuisbacterie ”. Besmettingen met gewone Staphylococcus aureus kunnen bijna altijd met antibiotica genezen worden, maar MRSA is resistent tegen vrijwel alle bekende antibiotica. Van de patiënten met een infectie met MRSA in de bloedsomloop, sterft er ongeveer 20 %. Bij longontsteking met MRSA sterft zelfs 40 % van de slachtoffers. MRSA is vooral dodelijk bij mensen die reeds verzwakt zijn door zware griep. Het is dan ook uiterst verontrustend dat in de Verenigde Staten voor het eerst op grote schaal MRSA werd ontdekt buiten de specifieke ziekenhuisomgeving. Bij Puget Sound, in de staat Washington werd in het zand van zeven publieke stranden MRSA aangetroffen.

Bij een controle-experiment in Zuid-Florida werd in 37 % van de stalen oceaanwater nabij een publiek strand Staphylococcus aureus aangetroffen. Dat is op zich niet alarmerend, maar bij 3 % van deze stalen ging het om MRSA.

Heeft de geachte minister de resultaten van deze tests uit de Verenigde Staten laten opvolgen? Zijn er soortgelijke metingen verricht aan onze zeestranden? Zo ja, hoeveel staalnames van zand en zeewater gebeurden er dan, en wat waren de resultaten? Werd dit onderzoek uitgebreid tot stranden van recreatieoorden met zoet water? Wat waren daarvan de resultaten?

1. Twee zeer recente Amerikaanse studies met betrekking tot de detectie van MRSA (Multi Resistente Staphyloccocus Aureus) in kustwateren en stranden werden gerealiseerd. De eerste studie benadrukt dat deze bevinding nog niet eerder werd aangetoond (J Antimicrob Chemother. 2009 Dec;64 (6):1148-1155). Hierbij werden gedurende een periode van februari tot september 2008 in negen van de tien onderzochte stranden stafylokokken geïsoleerd, en in vijf hiervan werd tevens MRSA gevonden. In een tweede onderzoek (Water Res. 2009 Nov;43(19):4802-11.) werden gelijkaardige bevindingen geformuleerd, met percentages tussen de 2 en 9 % voor zeewater, en tot 12  % positieve stalen voor zandstrand.

Opvallend is hierbij dat het merendeel ziekenhuis-specifieke stammen betrof (Hospital –Associated MRSA), die genetisch verschillen van MRSA stammen die in de gemeenschap voorkomen (Community-Associated MRSA). Om de infectie te voorkomen, kunnen volgende voorzorgen worden aangeraden: (1) Open wonden dienen te worden afgedekt vòòr strandbezoeken, (2) Na een strandbezoek dienen zandresten te worden verwijderd, (3) Snij- of schaafwonden die geïnfecteerd lijken na een strandbezoek, dienen te worden gecontroleerd door een medisch zorgverlener.

Er dient evenwel te worden benadrukt, dat gezien dit twee onderzoeken met geavanceerde technieken (membraanfilters, selectieve voedingsbodems, moleculaire identificatie) betreft, er geen referentiekader voorhanden is om de toestand te beoordelen. Met andere woorden, het is niet duidelijk of het hier om een recente toename, dan wel een vaststelling van een vaak voorkomend verschijnsel is.

MRSA bestrijding is sinds de jaren 90 een prioriteit in België. Momenteel bestaat het infectiepreventiebeleid enerzijds uit verplichte surveillances in ziekenhuizen van (MRSA, antibioticumgebruik, septicaemiën, post-operatieve wondinfecties) en anderzijds vrijwillige campagnes (handhygiëne). De recente evolutie met betrekking tot MRSA-ziekenhuizen is uitermate positief, met een constante daling gedurende de laatste drie jaren. Het Europese resistentiebewakingsprogramma bevestigde recent deze evolutie voor België (EARSS).

Tenslotte zijn er studies lopende die risicogroepen beter in kaart wensen te brengen, om een goed controlebeleid te ontwikkelen. In het bijzonder kunnen hierbij studies in rust- en verzorgingstehuizen, en de agrarische sector (veeteelt) worden vernoemd.

2. In België werden geen soortgelijke metingen verricht. In het kader van de zwemwater-richtlijn worden evenwel regelmatig staalnames verricht met betrekking tot bacteriële contaminatie. Dit valt evenwel onder de bevoegdheid van het Vlaamse gewest. Naar de aanwezigheid van MRSA werden nog geen specifieke onderzoeken verricht.

3. Het dient te worden aangestipt dat Staphyloccus aureus, en bijgevolg ook MRSA, een zoutminnende bacterie is (tot 15 % NaCl). Selectieve isolatie van deze bacteriegeschiedt door middel van zoutrijke voedingsbodems (bijvoorbeeld 3.5 of 7.5 % NaCl).

Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze kiem op stranden en in zeewater gedijt. Omdat dit zoutgehalte niet aanwezig is in zoet water, kan men veronderstellen dat de overleving, en derhalve het risico op contaminatie veel geringer is in deze omgeving. Gechloreerde zoetwaterbaden, werden trouwens reeds met succes gebruikt ter preventie van MRSA-besmettingen in Australië.