BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2008-2009
________
23 september 2009
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 4-4469

de Bart Tommelein (Open Vld)

aan de minister van Ontwikkelingssamenwerking
________
Ethiopië - Hongersnood - Watertekort - Hulp van België en Europa
________
Ethiopië
honger
voedselhulp
schaarste
droogte
ontwikkelingshulp
________
23/9/2009Verzending vraag
23/10/2009Antwoord
________
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 4-4469 d.d. 23 september 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het spook van de hongersnood waart weer rond in de Hoorn van Afrika. Met name Ethiopië wordt bedreigd door een nieuwe ramp, zo schrijft The Independent.

Miljoenen verarmde Ethiopiërs zouden deze winter geconfronteerd kunnen worden met een acuut voedseltekort. Het aantal mensen dat voedselhulp nodig heeft is afgelopen maanden flink gestegen van 4,9 miljoen in januari 2009 tot 6,2 miljoen in juni 2009. Het totale aantal Ethiopiërs dat een of andere vorm van hulp krijgt, is daarmee opgelopen tot 13,7 miljoen.

Het ergste moet volgens hulporganisaties nog komen, nu de meeste oogsten opnieuw lijken te mislukken. De Ethiopische regering is er in het verleden in geslaagd de voedselproductie van het land te verhogen en 2 miljoen boeren te verplaatsen naar betere landbouwgronden. Maar op het gebrek aan regen is moeilijk een adequaat antwoord te vinden.

In sommige streken is het watertekort inmiddels zo groot dat de mensen water zijn gaan drinken uit onbetrouwbare bronnen.

Ik had dan ook volgende vragen:

1) Wat is de reactie van de geachte minister op de situatie in Ethiopië, waar een hongersnood dreigt te ontstaan?

2) Is het waar dat de aanvoertijd voor voedselhulp drie maanden in beslag neemt? In hoeverre beseft hij het belang om nu te beginnen met het treffen van voorbereidingen voor voedselhulp? Kan hij dit toelichten?

3) Welke maatregelen heeft ons land reeds ondernomen om te verhelpen dat Ethiopië door haar voedselreserves heen raakt?

4) Welke maatregelen is hij voornemens te nemen om een hongersnood in Ethiopië mee helpen te voorkomen en zijn er nog maatregelen te verwachten in Europees verband? Kan hij dit uitvoerig toelichten wat betreft de budgetten?

5) Wat is hij projectmatig voornemens te doen aan een duurzame oplossing voor voedseltekorten in Ethiopië?

6) Kan hij aangeven welke onze bijdrage was voor de jaren 2007, 2008 en het lopende jaar aan het World Food Program? Hoe evolueerde deze bijdrage?

Antwoord ontvangen op 23 oktober 2009 :

De acute voedseltekorten die Ethiopië nu kent zijn ontstaan ten gevolge van een droogteperiode en een belangrijke stijging van de voedselprijzen op de markten.

1) Snelle respons

Als reactie op de voedselcrisis in Ethiopië heeft de Belgische ontwikkelingssamenwerking dit jaar in totaal 1 500 000 euro vrijgemaakt voor voedselhulp door het Wereldvoedselprogramma (WFP) en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO).

Een bijdrage van 1 000 000 euro aan WFP gaat naar de Protracted Relief and Recovery Operation in Ethiopië van die organisatie. Via deze operatie biedt het WFP hulp aan meer dan 8,5 miljoen personen, onder de vorm van:

  • voedselhulp aan gezinnen die te kampen hebben met voedselonzekerheid en die het slachtoffer zijn van ernstige en onvoorspelbare crisissituaties zoals de huidige droogte;

  • extra voedselrantsoenen voor ondervoede kinderen jonger dan 5 jaar, voor zwangere vrouwen en voor moeders die borstvoeding geven;

  • vangnetten ter bescherming van de gezinnen die bedreigd worden door ernstige en chronische voedselonzekerheid, om te vermijden dat zij (opnieuw) in een noodsituatie terechtkomen;

  • hulp aan de gezinnen, vrouwen en kinderen die in stedelijke gebieden leven en die getroffen zijn door het HIV-virus.

Een bijdrage van 500 000 euro aan FAO heeft tot doel de landbouwproductie op te voeren en de levensomstandigheden van arme gezinnen te verbeteren door te voorzien in geschikt zaaigoed, gediversifieerd plantgoed en andere middelen voor de landbouwproductie ten voordele van 45 000 gezinnen in de regionale Ethiopische SNNPR-staten, Tigray, Amhara en Oromia. Tegelijk doet de gefinancierde FAO-operatie aan technische en productieve capaciteitsopbouw via opleidingsprogramma’s.

Aanvullend bij deze inspanningen op het budget van de Belgische ontwikkelingssamenwerking heeft de minister van Buitenlandse Zaken 500 000 euro noodhulp toegekend aan het Rode Kruis Vlaanderen voor de bestrijding van voedselonzekerheid in Ethiopië.

2) Aanvoertijd voor voedselhulp en proactieve actie

Leveringstermijnen hangen af van waar de producten worden aangekocht. Gaat het om internationale aankopen, dan bedraagt de aanvoertermijn vaak tussen 3 en 6 maanden. Gaat het om regionale aankopen, dan kan deze termijn meestal worden teruggebracht tot 1 à 3 maanden. Gaat het om lokale aankopen, dan kan de aanvoertermijn nog worden ingekort, voor zover het land over de nodige productiecapaciteit beschikt. In Ethiopië heeft WFP momenteel strategische voedselvoorraden in Mombasa. Deze kunnen in principe dus vrij snel worden aangevoerd.

Bij beslissingen over voedselhulp wordt zoveel mogelijk geanticipeerd op crisissen, zodat onze hulp tijdig de noodlijdenden bereikt. In het geval van Ethiopië werd in het vooruitzicht van de aangekondigde droogte reeds in de eerste helft van dit jaar een financiële bijdrage aan WFP en FAO van in totaal 500 000 euro vrijgemaakt. Gezien de omvang van de crisis werd in het tweede semester nog eens 500 000 euro voorzien.

3) tot 5) Structurele interventies en Europese hulp

Het Belgisch Overlevingsfonds heeft de afgelopen jaren een FAO-project gefinancierd dat een structureel antwoord biedt op de voedselonzekerheid in Ethiopië. Een slotfase van dat project wordt eerstdaags afgerond. Omdat Ethiopië geen partnerland van de Belgische ontwikkelingssamenwerking is zijn op dit moment geen nieuwe BOF-projecten gepland in dit land.

De financiering van FAO-operaties in Ethiopië via de budgetlijn voedselhulp heeft ook een structureel karakter. De samenwerking met de FAO-TCE (afdeling noodhulp van de FAO) is toegespitst op hulp die kadert in een continuüm noodhulp- rehabilitatie-ontwikkelingshulp via projecten die de landbouw opnieuw op gang brengen. De wederopbouw van de voedsel- en landbouwproductiesystemen is noodzakelijk voor het herstel van de zelfvoorziening op het platteland, voor het herstel van duurzame ontwikkeling, en voor de opbouw van crisisbestendigheid.

Ook de door België gefinancierde interventies van het Wereldvoedselprogramma hebben een structurele component. WFP bouwt in haar operaties systematisch aan vangnetten: kwetsbare bevolkingsgroepen worden bijgestaan in de opbouw van bestaansmiddelen, om hen weerbaarder te maken voor de toekomst.

De Europese Commissie heeft in 2009 al USD 28,529,403 humanitaire hulp bijgedragen voor Ethiopië, wat 12,8 % van de totale hulp tot nu toe is (USD 222 263 480). Een bijkomende bijdrage van USD 4 086 107 is nog beloofd.

6) Overzicht bijdragen aan WFP in 2007-2009

De tabel in bijlage geeft een overzicht van de Belgische bijdragen aan WFP in 2006, 2007 en 2008. De cijfers voor 2009 werden hierboven geciteerd. Op eventuele officiële bijdragen (ODA) dit jaar van andere Federale Overheidsdiensten en de Gemeenten en Gewesten is momenteel nog geen zicht.