Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-788

van Stephanie D'Hose (Open Vld) d.d. 9 november 2020

aan de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO's en Landbouw, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing

Jaarverslag multidisciplinaire hormonencel 2018 - Veeteelt - Illegale hormonen - Toename gewicht karkassen

hormoon
veeteelt
zwarte handel
verslag over de werkzaamheden

Chronologie

9/11/2020Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
19/1/2022Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 7-374

Vraag nr. 7-788 d.d. 9 november 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Graag verwijs ik naar het laatste verslag van de multidisciplinaire hormonencel zoals ze heden is samengesteld (activiteitenverslag 2018).

Volgende passage is verontrustend: «Het gewicht van karkassen bij het binnenbrengen van zware dieren in het slachthuis is altijd een belangrijke barometer geweest voor het gebruik van illegale groeifactoren. Het aantal verdachte monsters van dieren in slachthuizen (criteria opgenomen in de dienstnota over hormonen die ook de injectieplaatsen bevat) is drastisch toegenomen in de afgelopen 3 jaar: 2 545 verdachte monsters van dieren in 2016, 3 668 in 2017 en 4 509 in 2018. Dit is vooral te wijten aan het grote aantal vrouwelijke mestdieren van meer dan 630 kg karkas die de laatste jaren massaal aan het slachthuis werden geleverd en bemonsterd. Dit is duidelijk een opwaartse trend die wordt opgenomen door de NOE door meer controles in exploitaties uit te voeren.»

Ik verwijs tevens naar mijn eerdere schriftelijke vraag nr. 7-254 en het antwoord waarbij naar u werd verwezen wat betreft de vragen 1, 2 en 3.

De strijd tegen hormonen in de veeteelt en tegen het aanwenden van anabolica als humane doping en in de sport is een transversale gemeenschapsaangelegenheid. De gemeenschappen zijn bevoegd voor de dopingcontrole in de sport. De handhaving van de handel in deze producten is dan weer veeleer een federale aangelegenheid. Het jaarverslag is belangrijk voor alle actoren om te bepalen waar er intenser moet worden opgetreden tegen deze bijzonder schadelijke producten.

Graag had ik hieromtrent dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Bent u het eens met de stelling van de multidisciplinaire hormonencel dat een toename van het gewicht van karkassen bij het binnenbrengen van zware dieren in het slachthuis een belangrijke barometer is wat betreft het gebruik van illegale groeifactoren in de veeteelt? Kunt u dit toelichten?

2) Hoe reageert u op de vaststelling in het recentste jaarverslag van de multidisciplinaire hormonencel dat er sprake is van een opwaartse trend wat betreft het aantal «zware dieren» dat wordt geleverd aan de slachthuizen en dan in het bijzonder het aantal vrouwelijke mestdieren van meer dan 630 kilogram karkas? Kunt u deze trend gedetailleerd en cijfermatig toelichten en aangeven over welke aantallen men het hier heeft?

3) Zet deze opwaartse trend wat betreft de toename van het aantal zware dieren in de slachthuizen wat de veeteelt betreft zich door? Kunt u dit toelichten?

4) Kunt u aangeven hoe de controlediensten concreet hebben ingespeeld op deze stijgende trend door controles op de exploitaties die deze zware dieren aanleveren? Kunt u gedetailleerd oplijsten hoeveel bijkomende controles er in 2019 werden uitgevoerd op deze exploitaties en kunt u tevens het aantal controles op exploitaties meedelen die de hormonencelde jongste drie jaar heeft uitgevoerd? Acht u dit voldoende?

Antwoord ontvangen op 19 januari 2022 :

Allereerst zou ik u willen meedelen dat de multidisciplinaire hormonencel (MHC) niet meer onder deze naam bestaat. De Ministerraad besliste 25 januari 2019 om de MHC om te vormen tot het Pharma- en Foodcrime Platform (PFCP).

Het PFCP is een overlegplatform waarin vertegenwoordigers van alle betrokken diensten zetelen onder toezicht van de bijstandsmagistraat. De federale politie coördineert dit platform.

Dit platform bestaat uit:

– een verbindingsambtenaar van het team hormonen van de directie van de Bestrijding van de zware en georganiseerde criminaliteit van de algemene directie van de Gerechtelijke Politie (FGP/DJSOC/Horm);

– een verbindingsambtenaar van de Nationale Opsporingseenheid (NOE) van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV);

– een verbindingsambtenaar van de Speciale Onderzoekseenheid (SOE) van het Federaal Agentschap voor de geneesmiddelen en de gezondheidsproducten (FAGG);

– een verbindingsambtenaar van Douane en Accijnzen als vertegenwoordiger voor alle diensten van de federale overheidsdienst (FOD) Financiën;

– een verbindingsambtenaar NADO, die door de bevoegde gedefedereerde entiteiten aangeduid is als vertegenwoordiger voor alle antidopingorganisaties.

– De Politie valt onder de bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken en de bijstandsmagistraat valt onder de bevoegdheid van de minister van Justitie.

Daarnaast werd, recent door een beslissing van de politie op 14 februari 2020, DJSOC/hormonen gefusioneerd met DJSOC/dienst leefmilieu tot FEDERAL UNIT PUBLIC HEALTH & ENVIRONNEMTAL CRIME (FUPHEC).

Het gewicht van de vrouwelijke runderen in het slachthuis is inderdaad een indicator van het gebruik van groeibevorderende middelen. Er dient opgemerkt te worden dat dit maar één van meerdere indicatoren is, opgenomen in de risicoanalyse die gebruikt wordt om tot verdere onderzoeken over te gaan, waarover hier een vraag wordt gesteld. Het spreekt voor zich dat een opsporingseenheid zoals NOE , net zoals andere opsporingsdiensten, niet alle indicatoren en werkwijzen kan vrijgeven.

Er worden inderdaad meer zware vrouwelijke runderen in slachthuizen aangeboden. Deze toename is voornamelijk te wijten aan de genetische vooruitgang op gebied van spieraanzet van onze runderrassen, zoals bij het BWB (Belgisch Witblauw ras), en bovendien ook betere bedrijfsvoering op het vlak van huisvesting, dierenvoeding en dierenwelzijn. Teneinde aan dit fenomeen tegemoet te komen en geen nutteloze analysekosten te maken, werd dan ook enkele jaren geleden besloten om het gewicht bij slachting van vrouwelijke runderen als criterium (verdacht zijn van het gebruik van groeibevorderende middelen) waarbij men stalen nam te verhogen van 600 kg naar 630 kg per karkas.

Analyseprofielen van enerzijds te controleren bedrijven en anderzijds te controleren dieren en als gevolg daarvan de te nemen matrices worden regelmatig bijgestuurd aan de hand van trendanalyse. De resultaten van deze monsternames staan te lezen in het activiteitenverslag van het FAVV voor het jaar 2019.

Er dient tevens te worden opgemerkt dat naast analyses in de slachthuizen op zware dieren er tevens controles uitgevoerd worden door NOE op de bedrijven zelf en via screening door de lokale controle eenheden (LCE’s) van het FAVV.

Als reactie op de opwaartse tendens van het aantal zware dieren aangeboden in het slachthuis werden de controles in 2019 opgedreven. Het aantal niet conforme monsters op het «Totaal aantal verdachte monsternames geblokkeerde karkassen 2019» is verviervoudigd. In 2018 bedroeg het totaal aantal niet conforme monsters vierentwintig en in 2019 bedraagt dit totaal aantal niet conforme monsters eenentachtig. Deze niet conformiteiten bevatten analyse resultaten van verboden stoffen, hormonale en anti-hormonale stoffen, stoffen boven maximale residulimiet (MRL), stoffen zonder MRL en daarom niet toegelaten, en stoffen niet toegelaten bij betrokken diersoort. In 2018 was het percentage niet conforme monsters nog 0,6 % (van het totaal aantal bemonsterde aantal geblokkeerde karkassen), terwijl in 2019 dit steeg naar 10,4 % hetgeen er op wijst dat er veel gerichter en efficiënter wordt bemonsterd. Het feit dat er bij meer doelgerichtere controles ook meer niet conforme analyse resultaten worden geboekt, wijst op een tendens.

In 2018 waren er 1 268 bedrijven die zware vrouwelijke dieren aanvoerden naar het slachthuis. Na de analyse van deze data van 2018 werden, naast andere selectiecriteria, eveneens zes categorieën onderscheiden naargelang het aantal zware dieren die deze bedrijven in 2018 ter slachting hebben aangeboden. De screening op verboden stoffen werd op deze manier veel gerichter aangepakt.

In 2019 waren er 1 339 bedrijven die zware vrouwelijke dieren aanvoerden naar het slachthuis. Zoals in antwoord op vraag 1) reeds aangehaald: vrouwelijke runderen in slachthuizen worden inderdaad zwaarder, maar dit is voornamelijk te wijten aan de genetische vooruitgang op gebied van spieraanzet van onze runderrassen zoals het BWB (Belgisch Witblauw ras) en bovendien ook betere bedrijfsvoering op het vlak van huisvesting, dierenvoeding en dierenwelzijn. Eventuele verhoging door het gebruik van groeibevorderende (hormonale en anti-hormonale stoffen, andere verboden stoffen en groeibevorderende antibiotica) substanties werden opgevolgd door de dienst NOE door gerichtere controles op bedrijven en monsternames gebaseerd op cijfermatige risico analyse voor uitselectie van zowel bedrijven als dieren.

De NOE communiceert niet over zijn interne werking, daar deze net tot doel heeft de fraude te bestrijden. Dit impliceert begrijpelijke wijze dat ikzelf ook de interne werkingsmethode niet (volledig) publiek kan maken.

Ik kan u wel meedelen dat er op deze manier met name cijfermatige risico analyse voor uitselectie van zowel bedrijven als dieren over geheel 2019 zesenvijftig extra controles werden uitgevoerd door de agenten van het FAVV op uitgeselecteerde bedrijf (niet at random).

Op 14 maart 2017 werd de laatste maal een verdachte monstername residuen uitgevoerd in aanwezigheid van één lid van de toenmalige MHC. Sindsdien zijn de verdachte monstername residuen (VMR) uitgevoerd door de NOE verlopen met bijstand van lokale politie na het verkrijgen van een kantschrift als gevolg van het opsturen van een aanvankelijk proces verbaal naar de procureur vanwege de directeur van de NOE. Medewerking verkrijgen van de politiediensten verloopt momenteel zeer moeizaam vermits voedselveiligheid niet tot de nationale prioriteiten behoort en niet opgenomen is in het Nationaal Veiligheidsplan van België.

Dienaangaande werden drie stappen ondernomen:

– de NOE leverde de schriftelijke bijdrage inzake de aanpak van één of meerdere fenomenen die worden behandeld in het raam van het NPVB 2019 (Nationaal Politioneel Veiligheidsbeeld 2019) met name humane doping en foodcrime;

– in deze schriftelijke bijdrage werd de gerichte vragenlijst met als doel informatie te verzamelen over voornamelijk de impact van het fenomeen «Foodcrime» en eraan verbonden risico’s, alsook de trends en risicoverwachtingen gedetailleerd opgemaakt en overgemaakt aan het Commissariaat-Generaal van de gerechtelijke politie. De eerste Hhofdcommissaris Marc De Mesmaeker heeft meegedeeld dat deze schriftelijke bijdragen als input zal dienen voor het nieuwe Nationaal Veiligheidsplan (NVP);

– de NOE nam het initiatief inzake transparante communicatie tussen FAVV en Justitie door het implementeren van het «contactformulier NOE FAVV - parket» en de opmaak van COL 6/2019 te raadplegen op de website van het openbaar ministerie;

– de risicoanalyse van de NOE volgt deze trend op de voet op om bedrijfsbezoeken en laboratorium analyses zo efficiënt mogelijk statistisch voor te bereiden en uit te voeren. Dankzij deze inzet worden er nu meer gerichtere controles op de bedrijven uitgevoerd waardoor het percentage niet-conforme analyse resultaten is gestegen van 0,6 % in 2018 naar 10,4 % in 2019.

Ik wil als laatste vermelden dat terwijl bij humaan doping gebruik één persoon voor zichzelf beslist om verboden producten te gebruiken en daarmee zijn eigen gezondheid in gevaar brengt, heeft het misbruik van verboden stoffen in de vetmesting een invloed op alle consumenten. Het brengt de volksgezondheid in het gedrang en moet de bedenking gemaakt worden waarom humane doping opgenomen is in het Nationaal Veiligheidsplan van de politie en voedselveiligheid niet.

Ik kan alleen maar betreuren dat de operationele inzet voor bijstand levering in onderzoeken aangaande Voedselveiligheid van de Hormonencel/PFCP de laatste jaren sterk gedaald is. Dit enerzijds ten gevolge van de verlaagde personeelscapaciteit van de politiedienst Hormonencel/PFCP en anderzijds als gevolg van en het niet opnemen van Voedselveiligheid in het Nationaal Veiligheidsplan.