Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-703

van Willem-Frederik Schiltz (Open Vld) d.d. 9 november 2020

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Europese Zaken en Buitenlandse Handel, en de Federale Culturele Instellingen

Hong Kong - Mensenrechten - Democratie - Nieuwe besluitwet - Repressie

China
rechten van de mens
Hongkong
bestrijding

Chronologie

9/11/2020Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
24/12/2020Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 7-624

Vraag nr. 7-703 d.d. 9 november 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

China zal de nodige tegenmaatregelen nemen tegen buitenlandse inmenging in de nieuwe veiligheidswetgeving in Hong Kong. Aldus het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.

De woordvoerder van het ministerie reageerde daarmee op een dreigement van de Amerikaanse president Trump. Die zei sancties te overwegen tegen bedrijven of functionarissen uit China, nu dat land zijn grip op de autonome regio Hong Kong wil vergroten.

De nieuwe wetgeving maakt het onder andere mogelijk Chinese veiligheidsdiensten in te zetten in Hong Kong. De nieuwe wet maakt een einde aan de vrijheden van burgers in de stadstaat.

Een coalitie van 191 parlementariërs en beleidsmakers uit 23 landen heeft een verklaring afgelegd waarin Pekings «eenzijdige invoering van nationale veiligheidswetgeving in Hong Kong» wordt veroordeeld en waarin sympathiserende regeringen worden opgeroepen zich te verenigen tegen deze «flagrante schending van de Chinees-Britse gezamenlijke verklaring».

Het initiatief werd geleid door de voormalige gouverneur van Hong Kong, Chris Patten, en de voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken, Sir Malcolm Rifkind.

Onder de nieuwe veiligheidswet kunnen inwoners van de stadstaat aan China worden uitgeleverd als zij de nieuwe wet overtreden en als Peking dat nodig vindt. Dat heeft de enige vertegenwoordiger gezegd die Hong Kong heeft in het belangrijkste wetgevende overleg in China.

De veiligheidswet vermeldt vier soorten misdrijven: activiteiten gericht op afscheiding, staatsondermijning, terrorisme en samenspannen met buitenlandse krachten.

De G7 drong er bij China al op aan om de wet ongedaan te maken, maar die oproep werd door China verworpen.

Het Verenigd Koninkrijk zal extra maatregelen en zelfs sancties tegen China treffen mocht de uitleveringsclausule daadwerkelijk worden ingevoerd. Dit omdat zij het onderlinge verdrag en de rechten van de inwoners van Hong Kong niet respecteren.

Deze vraag betreft tevens een transversale Gewestaangelegenheid. De standpunten van de Vlaamse regering en de verdediging hiervan bij de Verenigde Naties geschiedt systematisch in coördinatie met de federale overheid. De gefedereerde overheden geven mede het inhoudelijk standpunt van de federatie vorm voor die materies waarvoor zij intern bevoegd zijn. Binnen de Interministeriële Conferentie voor Buitenlands Beleid waarin de verschillende beleidsniveaus zijn vertegenwoordigd, wordt het Belgisch buitenlands beleid gecoördineerd.

Daarom heb ik de volgende vragen:

1) Hoe reageert u op de gezamenlijke verklaring vanwege de 191 parlementariërs uit 23 landen? Onderschrijft u deze en kan u dit toelichten?

2) Kan u gedetailleerd toelichten welke de gevolgen zijn voor de democratie in Hong Kong van deze besluitwet met de uitleveringsclausule? Vreest u niet dat hiermee een einde wordt gesteld aan het «one country, two systems» akkoord?

3) Beschikt u over concrete informatie wat betreft recente schendingen van de mensenrechten in Hong Kong?

4) Heeft u reeds uw ongenoegen over de uitleveringsclausule en de Besluitwet betreffende Hong Kong kunnen mededelen aan China? Zo ja, kan u dit concreet toelichten? Zo neen, bent u bereid dit te doen en kan u toelichten wanneer en hoe u dat zal doen?

5) Heeft u reeds contact gehad met uw collega's binnen de Europese Unie om de steeds verdergaande aantasting van de door China gegarandeerde rechten aan de inwoners van Hong Kong gezamenlijk te veroordelen?

6) Bent u bereid om het voortouw te nemen in het internationaal veroordelen van het breken van de afspraak tussen China en Hong Kong? Indien ja, hoe wilt u dit doen? Indien niet, waarom niet?

7) Bent u bereid om de bilaterale overeenkomsten met de respectieve EU-lidstaten gezamenlijk te herbekijken in EU-verband, mocht de uitleveringsclausule daadwerkelijk gestemd worden door het Chinees congres en dit naar het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk?

8) Kan u aangeven of u heden weet heeft van mogelijke sancties of andere maatregelen die vanuit EU-niveau zouden worden overwogen? Zo ja, kan u dit toelichten? Zo neen, hoe verklaart u dit?

Antwoord ontvangen op 24 december 2020 :

Ik heb met veel interesse kennis genomen van de verklaring, die mede is ondertekend door honderdeenennegentig parlementsleden en beleidsverantwoordelijken uit drieëntwintig landen, waarin de nieuwe nationale veiligheidswet wordt veroordeeld als een aanval op de autonomie, de rechtsstaat en de fundamentele vrijheden van Hongkong.

De nieuwe nationale veiligheidswet in Hongkong verbiedt «daden van secessie, ondermijning, terrorisme en collusie met buitenlandse actoren» en werd door Beijing opgelegd zonder voorafgaand overleg met de Wetgevende Raad van Hongkong. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van deze wet behoort tot de bevoegdheid van een «Raad ter vrijwaring van de nationale veiligheid» onder controle van Beijing. Er is geen enkele waarborg voor de onpartijdigheid van de rechters aangezien deze zullen worden aangeduid door de Chief Executive («eerste minister») van Hongkong. Bovendien zal de wet eveneens van toepassing zijn op buitenlanders die de bepalingen ervan overtreden. Daarnaast heeft de wet ook een extraterritoriale toepassing. Deze veiligheidswet schendt de internationale mensenrechtenstandaarden en is zowel procedureel als inhoudelijk in strijd met het Brits-Chinese akkoord van 1984.

Het risico is groot dat deze wet een zeer negatieve impact zal hebben op het specifieke statuut van Hongkong («one country, two systems»), de hoge graad van autonomie ten opzichte van China, het respect voor mensenrechten (onder meer vrijheid informatie, van meningsuiting en van vreedzame vereniging), de rechtsstaat en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Het respect voor deze beginselen is ook belangrijk voor het behoud van de economische aantrekkingskracht van Hongkong voor Belgische en Europese bedrijven.

Sinds de inwerkingtreding van de veiligheidswet hebben honderden arrestaties plaatsgevonden (inclusief van verschillende politieke leiders). Er werd een censuur op de schoolboeken aangekondigd en een verstrengde controle op de pers. Buitenlandse journalisten die bepaalde «grenzen» zouden overschrijden in hun berichtgeving en interviews over de onafhankelijkheidskwestie riskeren uitgezet te worden. De jongste weken zijn er duidelijke signalen die erop wijzen dat Beijing nu ook de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Hongkong onder vuur neemt.

België heeft zowel bilateraal, in EU-verband als in de relevante multilaterale fora zijn bezorgdheid geuit over de nieuwe veiligheidswet in Hongkong en de potentieel negatieve impact ervan op de mensenrechten, het behoud van «one country, two systems», de rechtsstaat en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.

Vanuit economisch oogpunt werd ook herinnerd aan de opportuniteit van het behoud van het specifieke statuut van Hongkong – dat aan de grondslag ligt van de aantrekkelijkheid van het land voor de westerse bedrijven. Op 22 juni 2020 werd deze kwestie door de Europese en Chinese leiders besproken tijdens de virtuele Europese Unie (EU)-China top. Op de EU-China leaders meeting heeft de EU opnieuw haar bezorgdheid geuit over de uitholling van de fundamentele vrijheden alsmede over het uitstel van de verkiezingen en de diskwalificatie van kandidaten.

België heeft de verschillende EU-aanbevelingen over Hongkong gesteund, waaronder de verklaringen van hoge vertegenwoordiger Josep Borrell sinds 1 juli 2020.

De Raad Buitenlandse Zaken heeft op 28 juli 2020 unaniem conclusies over Hongkong goedgekeurd, met onder meer de volgende maatregelen: exportbeperkingen van gevoelige producten en technologieën; visumfacilitering; versterking van academische uitwisselingen; implicaties voor gerechtelijke akkoorden en intensivering van steun voor het maatschappelijk middenveld. Daarnaast heeft België zich ook in de relevante multilaterale fora uitgesproken over de situatie in Hongkong, onder meer in de Mensenrechtenraad (juni 2020) en in de Derde Commissie van de Algemene Vergadering (oktober 2020).

In zijn reacties op deze verklaringen verwees China steevast naar het principe van niet-inmenging van buitenaf in het dossier Hongkong, dat volgens Beijing een «interne Chinese aangelegenheid» is.

Op bilateraal niveau hebben mijn diensten de gelegenheid gehad de Europese en Belgische bezorgdheid aan de Chinese ambassade over te brengen, met name het belang van de eerbiediging van de mensenrechten door en internationale verbintenissen, de Basic Law van Hongkong en het specifieke statuut van Hongkong, zowel voor het behoud van een relatie van wederzijds vertrouwen als voor onze economische en handelsbelangen.

De ontwikkelingen in Hongkong blijven hoog op de Europese agenda staan, het meest doeltreffende kanaal om onze standpunten kenbaar te maken en om, in nauwe samenwerking met onze partners, concrete initiatieven te bespreken die op korte en middellange termijn moeten worden genomen.

Ik kan u tot slot verzekeren dat ik deze situatie van nabij zal blijven opvolgen.